Cụ thể, theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, SIM rác là vấn đề khiến nhân dân bức xúc trong những năm qua cũng như hiện nay. Trong tháng 2 vừa qua, Bộ TT&TT ghi nhận 3.976 lượt phản ánh tin nhắn rác. Số lượt phản ánh tin nhắn rác giảm 56,7% so với tháng 2/2018 (9.190 lượt phản ánh).
Mặc dù các tin nhắn rác đã giảm đáng kể, nhưng qua theo dõi thấy tin nhắn rác vẫn tồn tại khá phổ biến và có chiều hướng ngày càng tinh vi, phức tạp. Một trong những nguyên nhân chính là chưa có sự thống nhất về tiêu chí nhận diện tin nhắn rác, các hệ thống, biện pháp chặn lọc tin nhắn rác của nhà mạng chưa đồng đều cũng như chưa có cơ chế phối hợp chặn, lọc tin nhắn rác liên mạng.
Trên thực tế, từ cuối năm 2016, các nhà mạng đã tiến hành thu hồi SIM rác kích hoạt sẵn. Từ tháng 7/2017 đến nay đã thu hồi được 24 triệu SIM rác, trong đó 50% thuộc về nhà mạng lớn nhất là Viettel. Các nhà mạng cũng tổ chức đăng ký lại thông tin thuê bao, trong đó có yêu cầu chụp ảnh xác thực, những thuê bao chưa đủ thông tin mà không đăng ký lại thì kiên quyết cắt dịch vụ.
Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng yêu cầu các đơn vị trong ngành phải giải quyết dứt điểm tình trạng SIM rác trong tháng 3/2019, kiên quyết không để tình trạng này kéo dài…
Mặc dù đã tiến hành thu hồi, tuy nhiên tình trạng SIM rác trên thị trường hiện nay vẫn rất phổ biến, thậm chí được bày bán công khai. Báo cáo của các doanh nghiệp cho biết sau một năm số lượng thuê bao đăng ký mới khoảng 37 triệu nhưng số thuê bao phát triển mới trong năm 2018 chỉ khoảng 13 triệu. Nói cách khác, có tới khoảng 24 triệu SIM được dùng thay thẻ nạp tiền.
Lý giải về tình trạng SIM rác vẫn xuất hiện nhiều, ông Nguyễn Đức Trung - Cục trưởng Cục Viễn thông, Bộ TT&TT cho rằng do việc lấy số lượng thuê bao làm số đo thành tích và và kết quả kinh doanh nên các doanh nghiệp viễn thông tìm mọi cách để tăng số lượng thuê bao.
Để giải quyết tình trạng SIM rác, Bộ TT&TT đã có kiến nghị cần giới hạn lượng SIM tối đa mà một tổ chức hay cá nhân được quyền sở hữu. Có thể cân nhắc mỗi cá nhân không được sở hữu quá 7 SIM với mỗi nhà mạng.
Được biết, Bộ TT&TT đang phối hợp với tập đoàn VNPT để phát triển công nghệ nhận dạng và xác thực ảnh thực với ảnh chụp CMND và dự kiến quý III/2019 sẽ hoàn thành. Công nghệ này không chỉ giúp ích trong việc đăng ký SIM chính chủ mà còn xác thực nhiều loại thẻ và dịch vụ khác.
Trước đó, Thương hiệu và Công luận đã thông tin, nhằm thắt chặt quản lý thuê bao di động trả trước, loại bỏ tình trạng sim rác, sim ảo, giữa năm 2017, Chính phủ ban hành Nghị định 49/2017/NĐ-CP. Theo đó, Nghị định này quy định rất nhiều điểm ràng buộc trách nhiệm nhà mạng.
Trong đó đáng chú ý quy định: Trong thời gian 3 tháng kể từ ngày nghị định có hiệu lực, các doanh nghiệp viễn thông có trách nhiệm ký hợp đồng với các điểm cung cấp dịch vụ viễn thông ủy quyền; rà soát, thông báo, thanh lý hợp đồng, thu hồi toàn bộ các SIM thuê bao di động đã được doanh nghiệp phân phối cho các đại lý.
Sau thời gian này, các điểm đăng ký thông tin thuê bao, đại lý phân phối SIM thuê bao đang hoạt động nếu không được doanh nghiệp viễn thông ký hợp đồng ủy quyền giao kết hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung theo quy định tại nghị định này phải ngừng hoạt động tiếp nhận, đăng ký thông tin thuê bao, bán SIM…
Thực hiện Nghị định số 49/2017/NĐ-CP, Bộ TT&TT đã yêu cầu các nhà mạng viễn thông thực hiện việc cập nhật thông tin và ảnh chân dung của các chủ thuê bao di động trong nước trước ngày 24/4/2018.
Bên cạnh đó, một điều đáng lưu tâm là khi Nghị định số 49/2017/NĐ-CP có hiệu lực, thì các nhà mạng phải có trách nhiệm dẹp bỏ hoàn toàn các đại lý không có uỷ quyền đang bán SIM chui, sim rác.
Một cửa hàng bán SIM - thẻ, điện thoại trên phố Thái Hà
Để phát đi thông điệp kiên quyết xử lý triệt để việc mua bán, lưu thông SIM thuê bao đã được nhập sẵn thông tin, kích hoạt sẵn dịch vụ di động trả trước (SIM rác), tại Hội nghị tổng kết Bộ TT&TT (tháng 1/2019), Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nhấn mạnh: Các Chủ tịch, Tổng giám đốc các nhà mạng phải chịu trách nhiệm cá nhân nếu không xử lý được SIM kích hoạt sẵn, hay còn gọi là SIM rác.
Thủ tướng nhận định: "Chỉ có ở Việt Nam, việc mua SIM mới dễ dàng như hiện nay", đồng thời yêu cầu ngành cần xử lý triệt để vấn đề SIM rác. Ngoài ra, Thủ tướng Nguyễn Xuân yêu cầu, Chủ tịch, Tổng giám đốc các hãng viễn thông phải chịu trách nhiệm cá nhân về SIM rác, bởi nếu không xử lý được thì hậu quả khôn lường…
Tuy nhiên, sau khi Nghị định 49/2017/NĐ-CP có hiệu lực, Thủ tướng chỉ đạo…, thì đến nay vấn đề về xử lý SIM rác vẫn chưa được các nhà mạng thực hiện triệt để…Bởi, theo khảo sát của phóng viên, tại các tuyến phố chuyên kinh doanh SIM – thẻ trên địa bàn TP. Hà Nội như: Minh Khai, Trương Định, đường Láng, Kim Ngưu, Thái Hà, Kim Mã, Cầu Giấy… hoạt động mua bán SIM rác của các nhà mạng VinaPhone, Viettel, MobiFone… vẫn diễn ra rầm rộ. Bất cứ ai có nhu cầu cũng có thể mua được loại SIM rác này mà không cần phải làm bất cứ thủ tục nào.
Với các loại SIM này, chỉ cần nạp tiền 20.000 đồng vào thì SIM kích hoạt, nghe, gọi, nhắn tin thoải mái theo ý muốn. Thậm chí, có thể đăng ký tin nhắn để sử dụng dịch vụ 3G, 4G…
Ngoài các cửa hàng bày bán trực tiếp, thì hoạt động buôn bán SIM rác trên các trang mạng cũng không kém phần sôi động. Người mua chỉ cần mở Google, gõ cụm từ “SIM rác giá rẻ” là sẽ có ngay vài nghìn địa chỉ hiện lên, với những lời mời chào vô cùng ưu đãi, giá rẻ bất ngờ…
Thậm chí các Fanpage “SIM số đẹp”, “SIM giá rẻ” có hàng nghìn lượt like, chia sẻ còn công khai Livestream để bán hàng…
Ba nhà mạng lớn bị phạt hơn 300 triệu đồng vì SIM rác
Do vi phạm về quản lý thuê bao di động trả trước, vừa qua 3 nhà mạng Viettel, VinaPhone và MobiFone bị Bộ TT&TT xử phạt 309 triệu đồng…
Cụ thể, Thanh tra Bộ TT&TT đã ký quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Tập đoàn Viettel tổng cộng 109 triệu đồng. Trong đó, 100 triệu đồng là mức phạt dành cho hành vi chấp nhận thông tin thuê bao do điểm cung cấp dịch vụ viễn thông không được ủy quyền.
Theo văn bản của Bộ TT&TT, nhà mạng viettel đã chấp nhận thông tin thuê bao từ 29.800 cộng tác viên là các cá nhân bên ngoài để làm điểm cung cấp dịch vụ viễn thông lưu động.
Số tiền 9 triệu đồng còn lại là xử phạt Viettel vì giao kết hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung với 9 chủ thuê bao có chứng minh nhân dân, căn cước công dân không đúng quy định. Thanh tra Bộ TT&TT cũng đã ra quyết định xử phạt đối với VinaPhone và MobiFone về hành vi vi phạm quy định về quản lý thông tin thuê bao di động trả trước với mức phạt cho mỗi nhà mạng là 100 triệu đồng.
Đây là kết quả của nhiều đợt làm việc giữa Thanh tra Bộ TT&TT cùng 3 nhà mạng lớn kéo dài từ cuối năm 2018. Cơ quan này đã yêu cầu các nhà mạng xử lý triệt để các vi phạm và không để tái phạm.
Trong kết luận, Thanh tra Bộ TT&TT cũng kiến nghị Bộ trưởng TT&TT quy trách nhiệm cá nhân đối với người đứng đầu doanh ngiệp viễn thông về tình trạng bán SIM kích hoạt sẵn trên thị trường đồng thời có biện pháp nhắc nhở lần đầu.
Trường hợp doanh nghiệp viễn thông vẫn cố tình vi phạm, hoặc vẫn để tái diễn tình trạng bán SIM rác trên thị trường trong thời gian tới, Bộ sẽ xử lý hành chính, kỷ luật khiển trách hoặc cảnh cáo đối với lãnh đạo doanh nghiệp.
Kết luận cũng kiến nghị tăng cường hơn công tác tuyên truyền về trách nhiệm của cá nhân, tổ chức khi có SIM thuê bao di động đứng tên mình bị sử dụng vào việc vi phạm pháp luật.
Tuấn Ngọc