ĐB Nguyễn Lâm Thành (Đoàn Lạng Sơn)
Băn khoăn nguồn vốn
Bày tỏ sự băn khoăn về nguồn vốn triển khai, ĐB Hồ Văn Năm (Đoàn Đồng Nai) cho hay, dự án bước đầu dự toán là 23.049 tỷ đồng, Trung ương rót về gồm bồi thường tái định cư và đào tạo tay nghề.
Tuy nhiên, Quốc hội biểu quyết thông qua chỉ ứng trước 5.000 tỷ đồng, như vậy, chưa đáp ứng yêu cầu khi triển khai dự án bằng nguồn ngân sách. Ngân sách chủ yếu giao cho địa phương, địa phương không quán xuyến nổi.
Việc tính toán để khi triển khai thực hiện cho đồng bộ là hết sức cần thiết, bởi trước hết thu hồi đất phải có khu tái định cư. Khu tái định cư theo dự toán, làm cả hạ tầng, xây dựng nhà tái định cư hết khoảng trên 4.000 tỷ. Ứng trước 5.000 tỷ thì xây xong hạ tầng chỉ còn chút ít. Trong khi tiền bồi thường cho thu hồi đất là 18.000 tỷ.
"Nên cân nhắc, xem xét nguồn kinh phí để thực hiện khi Quốc hội biểu quyết, thông qua để thực hiện dự án. Không thể giao hết cho địa phương, Đồng Nai nếu có điều kiện ứng trước thì tốt. Nhưng trong điều kiện không có đủ kinh phí để ứng thì xử lý thế nào, nguồn ngân sách ở đâu?
Hơn nữa, việc sử dụng kinh phí để xây dựng cơ sở hạ tầng khu tái định cư, quản lý sẽ như thế nào? Cần đấu thầu công khai, cạnh tranh để tăng cường sự quản lý của Nhà nước đảm bảo dự án hiệu quả, tránh thất thoát.
Những vấn đề khác cần phải tính toán làm sao tăng cường sự giám sát, kiểm tra của các cơ quan trung ương, đảm bảo nguồn vốn bỏ ra có hiệu quả, tránh lãng phí, lợi ích nhóm. Ví dụ, đầu tư xây dựng hạ tầng khu tái định cư, đòi hỏi chất lượng, chứ người dân về ở mà nứt, hư hỏng thì rất phản cảm”, ĐB Hồ Văn Năm nói.
Về phương án tài chính, ĐB Nguyễn Lâm Thành (Đoàn Lạng Sơn) cho rằng, con số 23.000 tỷ Chính phủ đưa ra là chưa hoàn toàn chính xác. Số liệu thống kê đo đếm, phương án chính sách chưa được rõ. Đề nghị trong nội dung phương án tài chính rõ hơn, chưa kể sau này hệ thống đất cho thuê, khu phụ cận cũng phải tính toán.
Giá bồi thường đất hỗ trợ tái định cư cũng là vấn đề được các ĐB đề cập tới tại buổi thảo luận sáng nay. Giá bồi thường trung bình hiện áp giá theo giá Nhà nước, trên thực tế tham khảo ở địa phương, so với giá thị trường thì chênh lệch quá lớn. Chính vì vậy, cần làm tốt công tác dân vận bởi nếu không làm chắc chắn thì dễ xảy ra hiểu lầm, dễ bị lợi dụng kích động.
Cân nhắc vấn đề việc làm, dân sinh
Vấn đề đặc biệt phải chú trọng chính là việc làm, đào tạo tay nghề. Tạo việc làm cho người bị thu hồi đất, nhất là thanh niên tới tuổi lao động thì ở giai đoạn nào, phải tính toán trước, khi thu hồi đất thì lực lượng này phải được bố trí việc làm đầy đủ.
“Trên giấy tờ dự án rất hay, bài bản nhưng khi thực hiện nếu không đồng bộ sẽ gây ảnh hưởng tới trật tự an ninh địa phương. Hầu hết cư dân trong vùng dự án là nông dân, làm công nhân cao su, sản xuất nông nghiệp. Nếu thu hồi đất thì số thất nghiệp rất lớn, không tính đồng bộ thì tình hình rất phức tạp”, ĐB Năm nhận định.
Theo ĐB Nguyễn Lâm Thành, nếu quỹ đất nông nghiệp còn, việc bố trí nhà rộng hơn là điều kiện khuyến khích cho người dân, trong trường hợp khó quá mới phải chịu. Cần phải có quy định về diện tích nhà cho suất tái định cư tối thiểu, lấy giá trị tiền trung bình 200 triệu thì chưa ổn.
Ngoài ra, đào tạo nghề cho nhóm trẻ phải gắn với các doanh nghiệp chứ không đơn thuần đi theo kênh của Sở Lao động, bởi trước nay rất hình thức, ảnh hưởng trực tiếp tới hiệu quả đào tạo và sử dụng lao động. Cần nghiên cứu rất kỹ mới có thể giải quyết được, tránh gây khó khăn cho người dân.
Chung quan điểm xây dựng cơ sở hạ tầng phải đi trước, ĐB Thành cũng kiến nghị, trong nội dung cần có đánh giá thêm về mặt môi trường và tác động xã hội liên quan tới khu dân cư. Khi xây dựng khu tái định cư mới, dân cư tập trung phải có đánh giá nguồn nước, chất thải… đặc biệt đánh giá tác động xã hội. Với số lượng tái định cư lớn, Đồng Nai cần phải có cơ chế hay có hỗ trợ từ các nhóm chuyên trách
ĐB Dương Trung Quốc (Đoàn Đồng Nai) thì lưu ý, vùng đất giải tỏa phần lớn vẫn là nông thôn, tuy có 1 số yếu tố đô thị nhưng quy hoạch lại thành đô thị. Chính vì vậy, không thể tuyệt đối hóa mà tạo dần sự thay đổi, đáp ứng yêu cầu.
“Việc chúng ta di dời dân đúng là để tạo mặt bằng xây dựng công trình nhưng phải xây dựng không gian văn hóa, đô thị mới. Nếu không chuẩn bị trước, sau sẽ lổn nhổn, khu sân bay Long Thành cần khu đô thị chuẩn mực.
Việc tách hộ, chuyển dịch tài sản, có nhiều phải được hưởng nhiều chứ không phải hợp lý hóa tất cả. Dịch chuyển, người dân hướng tới quyền lợi của mình là chính đáng nhưng phải lường trước từ đầu những phức tạp nảy sinh. Chủ trương càng minh bạch càng tốt, người dân giám sát”, ĐB Dương Trung Quốc nói.
Đoàn Huế
