Công trình không chỉ đánh dấu bước tiến vượt bậc trong hệ thống giao thông quốc gia mà còn khẳng định vị thế của Việt Nam trong phát triển hạ tầng vượt biển tại khu vực Đông Nam Á. Theo quy hoạch mạng lưới đường bộ quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, các dự án này sẽ góp phần hoàn thiện trục cao tốc xuyên Việt từ Cao Bằng đến Cà Mau, tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển kinh tế - xã hội vùng cực Nam Tổ quốc.
Tuyến cao tốc Cà Mau - Đất Mũi có tổng chiều dài khoảng 92,7 km, được chia thành hai dự án thành phần: Cà Mau - Cái Nước (dài 46,5 km) và Cái Nước - Đất Mũi (dài 46,2 km). Thiết kế theo tiêu chuẩn cao tốc cấp I, tuyến đường bao gồm 4 làn xe chính, 2 làn dừng khẩn cấp, mặt cắt ngang rộng 24,75 m, và tốc độ thiết kế tối đa 100 km/h. Công trình đi qua 10 xã thuộc các huyện Cái Nước, Đầm Dơi, Ngọc Hiển và Năm Căn, với 8 nút giao liên thông và 2 trạm dừng nghỉ. Tổng mức đầu tư cho toàn tuyến ước tính gần 59.000 tỷ đồng, nguồn vốn từ ngân sách nhà nước và các nguồn hợp pháp khác. Dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2028, tuyến cao tốc này sẽ kết nối thông suốt với hệ thống cao tốc Bắc - Nam phía Đông, giảm thời gian di chuyển từ trung tâm tỉnh Cà Mau đến Đất Mũi từ hơn 3 giờ hiện nay xuống còn khoảng 1 giờ, đồng thời thúc đẩy logistics và vận tải hàng hóa vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).
Dự án được giao cho Tổng công ty Xây dựng Công trình Giao thông 1 (CIENCO1) và các đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng thi công, với trọng tâm áp dụng công nghệ xây dựng hiện đại để vượt qua địa hình đầm lầy, ngập nước đặc trưng của vùng bán đảo Cà Mau. Theo đánh giá sơ bộ, tuyến đường sẽ yêu cầu khoảng 12 triệu m³ đất đắp nền và hơn 500.000 m³ bê tông các loại, đảm bảo tính bền vững trước tác động của biến đổi khí hậu và mực nước biển dâng.
Song hành với cao tốc là dự án cầu vượt biển từ mũi Cà Mau ra đảo Hòn Khoai, với tổng chiều dài hơn 18 km, trở thành cầu vượt biển dài nhất Việt Nam khi hoàn thành, vượt qua kỷ lục hiện tại của cầu Tân Vũ - Lạch Huyện (5,44 km tại Hải Phòng). Công trình này cũng sẽ xếp hạng thứ ba Đông Nam Á, sau cầu Penang (Malaysia, 24 km) và cầu Bang Na (Thái Lan, 55 km). Quy mô thiết kế bao gồm 4 làn xe theo tiêu chuẩn đường cấp III đồng bằng, mặt cầu rộng 16,5 m, tốc độ thiết kế 80 km/h. Phần cầu chính dài 17,3 km, kết nối với cầu nhánh lên đảo dài 870 m.
Về kết cấu kỹ thuật, cầu sử dụng móng cọc khoan nhồi và cọc ống thép ở vùng nước sâu (độ sâu trung bình 10-15 m), dầm chính kết hợp bê tông cốt thép dự ứng lực và thép liên hợp để chịu lực. Điểm nhấn là nhịp thông thuyền dạng vòm thép khẩu độ 150m, cho phép tàu bè lớn lưu thông mà không bị cản trở. Tổng vốn đầu tư hơn 25.700 tỷ đồng, do Binh đoàn 12 (Tổng công ty Thành An, Bộ Quốc phòng) đảm nhận thi công, với thời gian hoàn thành dự kiến cuối năm 2028. Công trình tích hợp các yếu tố lưỡng dụng dân sự - quân sự, bao gồm hệ thống chiếu sáng LED tiết kiệm năng lượng và cảm biến giám sát thời tiết thực thời.
Dự án còn liên kết với Cảng tổng hợp lưỡng dụng Hòn Khoai, được xây dựng trên đảo với bến tàu dài 1.000 m, công suất 20 triệu tấn/năm, có khả năng tiếp nhận tàu container trọng tải lên đến 100.000 DWT. Đảo Hòn Khoai, cách đất liền khoảng 15 hải lý (28 km), có diện tích 4 km², điểm cao nhất 318 m so với mực nước biển, hiện là khu vực quân sự chưa có dân cư thường trú.
Các dự án này mang ý nghĩa chiến lược sâu sắc, không chỉ về giao thông mà còn trong phát triển kinh tế biển và an ninh quốc phòng. Đối với tỉnh Cà Mau – địa phương duy nhất có ba mặt giáp biển với vùng biển rộng lớn 80.000 km² – tổ hợp hạ tầng sẽ mở ra không gian phát triển mới, thúc đẩy kinh tế biển lên mức tăng trưởng 10-15% hàng năm.
Cầu vượt biển và cảng Hòn Khoai sẽ biến đảo thành trung tâm logistics quốc tế, tận dụng vị trí tiếp giáp tuyến hàng hải quốc tế Singapore - Hồng Kông, giảm chi phí vận tải hàng hóa từ ĐBSCL ra thế giới khoảng 20-30%. Điều này sẽ kích thích ngành thủy sản (chiếm 40% GDP tỉnh), du lịch sinh thái (với tiềm năng Đất Mũi - rừng ngập mặn lớn nhất Việt Nam), và công nghiệp năng lượng tái tạo, như điện gió ngoài khơi.
Về mặt xã hội, dự án dự kiến tạo việc làm trực tiếp cho hơn 5.000 lao động trong giai đoạn thi công và 2.000 việc làm ổn định sau hoàn thành, góp phần giảm tỷ lệ nghèo ở các huyện ven biển từ 5-7% hiện nay. Kết nối nhanh chóng sẽ cải thiện tiếp cận y tế, giáo dục cho cư dân vùng sâu, vùng xa, đồng thời thúc đẩy đô thị hóa bền vững tại Đất Mũi và Năm Căn. Đối với các vùng lân cận như Kiên Giang, Bạc Liêu và các tỉnh ĐBSCL, tuyến cao tốc sẽ hình thành hành lang kinh tế ven biển, tăng cường trao đổi thương mại nội vùng lên 15-20%, hỗ trợ xuất khẩu nông sản và thủy sản trị giá hàng tỷ USD/năm. Công trình củng cố khả năng bảo vệ chủ quyền biển đảo, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị Biển Đông, góp phần ổn định an ninh khu vực.
Với tổng vốn đầu tư gần 100.000 tỷ đồng cho toàn tổ hợp (bao gồm cao tốc, cầu và cảng), các dự án này không chỉ là biểu tượng kỹ thuật mà còn là động lực then chốt cho sự phát triển cân bằng giữa kinh tế, xã hội và an ninh quốc gia tại cực Nam Việt Nam.
L.T(t/h)
