Được sự chỉ đạo của Khu ủy và Quân khu 6, Thường vụ Tỉnh ủy Ninh Thuận thành lập 2 Ban chỉ đạo tiền phương - ở phía Bắc và phía Nam do hai đồng chí Ủy viên Thường vụ Tỉnh ủy chỉ huy. Sau khi 2 tỉnh Khánh Hòa, Lâm Đồng được giải phóng, các toán tàn quân ở Đà Lạt, duyên hải miền Trung tháo chạy về Phan Rang, với ý định ngăn chặn các cuộc tiến công thần tốc của quân ta vào giải phóng Sài Gòn.
Địch chọn Phan Rang làm tuyến phòng thủ từ xa và lấy Du Long làm chốt chặn chủ yếu. Hai Ban chỉ đạo tiền phương đã phối hợp với quân đoàn 2, Sư đoàn 3 Sao vàng, Trung đoàn 25 Tây Nguyên và Quân khu 6 tăng cường 2 đại đội đặc công và công binh cùng với các lực lượng của Ninh Thuận chuẩn bị tấn công “Tuyến phòng thủ từ xa” của địch.
Sáng ngày 14/4/1975, tiếng pháo công kích của đại quân ta bắt đầu bắn vào điểm chốt của địch ở Bà Râu, Suối Đá, Kiền Kiền, Ba Tháp, Núi Đất và sân bay Thành Sơn. Đến 7h sáng ngày 14/4/1975, Sư đoàn 3 bộ binh ta tấn công chiếm quận lỵ Du Long và các vị trí Bà Râu, Suối Vang, Suối Đá, tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch tại đây; đồng thời bẻ gãy nhiều đợt phản công của chúng hòng giữ “Tuyến Phòng thủ từ xa”.
Sáng ngày 16/4/1975, lực lượng ta chia ra làm 3 mũi tiến công giải phóng Phan Rang, sân bay Thành Sơn và Cảng Ninh Chữ. Đến 9h30 ngày 16/4/1975, cờ Mặt trận giải phóng tung bay trên đỉnh Toà hành chính - cơ quan đầu não ngụy quyền Ninh Thuận, đánh dấu tỉnh Ninh Thuận hoàn toàn giải phóng. Trong 16 ngày đêm với sức mạnh áp đảo về chính trị và quân sự, quân và dân Ninh Thuận đã phối hợp các quân đoàn chủ lực giành được toàn thắng, phá tan “Tuyến phòng thủ từ xa” của địch, góp phần vào thắng lợi Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử đi vào huyền thoại.
Rạng sáng 16/4/1975, các lực lượng tham gia tiến công phòng tuyến Phan Rang của địch đồng loạt nổ súng. Trung đoàn 101 Sư đoàn 325 có bốn xe thiết giáp PT.85 dẫn đầu tiến công binh lính Tiểu đoàn 3, Liên đoàn biệt động quân 31 phòng thủ ở Hội Diên, An Xuân, sau đó tiến về phía ngã ba Cà Ðú, ấp Ðái Sơn. Quân địch chống cự yếu ớt.
Trên hướng đường số 1, địch gọi pháo binh và máy bay chi viện đánh trả các cuộc tiến công của ta. Bộ đội ta vừa vận động đuổi đánh quân địch ở mặt đất, vừa dùng súng máy và súng phòng không đánh trả máy bay. Sư đoàn 3, Quân khu 5 và Trung đoàn 25 phối hợp với mũi thọc sâu của Sư đoàn 325 tiến công một số mục tiêu trong thị xã Phan Rang và sân bay Thành Sơn.
Sau hai giờ chiến đấu, bộ đội ta hoàn toàn làm chủ thị xã. Một bộ phận quân ta nhanh chóng ra chiếm cảng Tân Thành, Ninh Chữ. Một bộ phận khác theo đường 1 tiến xuống phía nam thị xã chiếm cầu Ðạo Long, quận lỵ Phú Quý. 9h40 phút, xe tăng ta tiến vào cửa số 1 sân bay Thành Sơn. Trung đoàn 101 và Sư đoàn 3 anh dũng đánh lui các đợt phản kích của địch chiếm sân bay Thành Sơn.
Toàn bộ hơn 100 nghìn quân địch ở Phan Rang bị tiêu diệt và tan rã. Trung tướng Nguyễn Vĩnh Nghi, Tư lệnh tiền phương Quân đoàn 3 ngụy và Chuẩn tướng Phạm Ngọc Sang, Tư lệnh Sư đoàn 6 không quân cùng nhiều sĩ quan, binh lính địch bị bắt sống. Ta thu nhiều vũ khí và phương tiện chiến tranh, trong đó có các máy bay A37 còn nguyên vẹn.
Trong ngày, tỉnh Ninh Thuận hoàn toàn giải phóng. Thắng lợi này đã đập tan âm mưu của địch lập tuyến phòng ngự từ xa để củng cố thế trận của chúng ở Sài Gòn-Gia Ðịnh. 22h ngày 16/4, Ðại tướng, Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp gửi điện khen toàn thể cán bộ, chiến sĩ đã chiến thắng tại Phan Rang.
Cùng ngày, Quân ủy Trung ương điện cho Quân đoàn 2 lệnh: phải nhanh chóng truy kích địch, phát triển tiến công thần tốc, táo bạo, bất ngờ quyết giành thắng lợi mới, khẩn trương củng cố lực lượng, tiếp tục hành quân chiến đấu, đảm nhiệm nhiệm vụ kịp thời gian tham gia Chiến dịch giải phóng Sài Gòn.
Ngày 16/4, tại Sở chỉ huy ở Ðồng Xoài, Bộ tư lệnh Quân đoàn 1 tổ chức giao nhiệm vụ cho các đơn vị trực thuộc. Một số đơn vị thuộc Quân đoàn 3 như: Trung đoàn pháo binh 675, Trung đoàn phòng không 593, Trung đoàn công binh 575 và Tiểu đoàn 1 (Trung đoàn công binh 7), Trung đoàn thông tin 29, Trung đoàn đặc công 198 và lực lượng hậu cần Quân đoàn 3 đã có mặt tại vị trí tập kết và triển khai công tác chuẩn bị cho Chiến dịch Hồ Chí Minh.
Theo dangcongsan.vn/nhandan.vn
