Bình Định đón bằng chứng nhận “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia lễ hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn”

Lễ đón nhận “Bằng chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia lễ hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn” do UBND huyện Tuy Phước phối hợp với Sở Văn hoá và Thể thao (VH&TT) tỉnh Bình Định tổ chức. 

Tham dự buổi lễ có các ông, bà: Phạm Anh Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định; Nông Quốc Thành, Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa (Bộ VH-TT&DL); Nguyễn Giờ, Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy Bình Định; Huỳnh Thanh Xuân, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy; Trần Văn Thọ, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy; Trần Cang, Trưởng ban Nội chính Tỉnh ủy; Nguyễn Thị Phong Vũ, Trưởng ban Dân vận Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh; Huỳnh Thúy Vân, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh; Lâm Hải Giang; Phó Chủ tịch UBND tỉnh; Huỳnh Nam, Chủ tịch UBND huyện Tuy Phước; cùng đại diện lãnh đạo các sở, ngành và hàng ngàn nhân dân và du khách…

Phát biểu tại Lễ đón nhận “Bằng chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia lễ hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn” , thay mặt UBND tỉnh, ông Lâm Hải Giang đã giới thiệu một số nét chủ yếu về lịch sử hình thành, phát triển của lễ hội Chùa Bà và Cảng thị Nước Mặn. Ông cho biết: Từ những năm 1610, khi Cảng thị Nước Mặn bước vào thời kỳ phồn vinh, cùng với người Việt, người Minh Hương, cộng đồng các sắc tộc cư trú từ một số vùng, miền di cư đến Nước Mặn mua bán đông đúc thì Chùa Bà được khởi dựng. Buổi đầu là một ngôi miếu đơn sơ để phục vụ nhu cầu tín ngưỡng của một bộ phận nhân dân. Họ thường đến đây để đi lễ, tỏ lòng cảm ơn Thiên Hậu Thánh Mẫu đã phù hộ cho họ di cư an toàn đến vùng đất mới, đồng thời cầu mong một cuộc sống sung túc, đủ đầy. Dần dần, khi đã an cư, lạc nghiệp, làm ăn phát đạt, phố cảng Nước Mặn cũng trở nên sầm uất, một số thương nhân đã đóng góp tiền của, tu bổ miếu thêm khang trang và to đẹp hơn. Từ đó, tên gọi “Chùa Bà” ra đời và được UBND tỉnh xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh vào năm 2010…

Lễ hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn là một trong những lễ hội truyền thống có quy mô lớn và ra đời sớm ở Bình Định. Hàng năm, lễ hội được tổ chức trong 03 ngày (từ ngày cuối cùng của tháng Giêng âm lịch đến ngày 2 tháng Hai âm lịch). Lễ hội diễn ra với nhiều nghi lễ, tín ngưỡng mang tính đặc trưng của vùng cảng thị xưa, như: Lễ tế các vị thần linh đã phù hộ cho người đi biển, buôn bán, che chở đời sống tinh thần, vật chất của người dân, bảo hộ việc sinh sản mẹ tròn con vuông; lễ rước các biểu trưng ngư, tiều, canh, mục với những hình tượng, như: Người đốn cây, khai phá rừng ngập mặn; nông dân vỡ ruộng đắp bờ; ngư dân bủa lưới đánh cá; người chăn nuôi gia súc…, nhằm tưởng nhớ, tôn vinh công lao khai sáng của cha ông đã biến vùng đầm lầy ven biển trở thành một đô thị thương cảng sầm uất. Ngoài ra, phần hội với nhiều trò chơi dân gian thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia. 

Cũng theo ông Lâm Hải Giang, Lễ hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia thứ tư của tỉnh Bình Định được ghi danh, tiếp sau Võ cổ truyền Bình Định, Hát bội Bình Định và Nghệ thuật Bài chòi Bình Định. Việc lễ hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn được tôn vinh đã góp phần nâng cao nhận thức về giá trị văn hóa dân gian của loại hình di sản văn hóa phi vật thể này; khẳng định vai trò của lễ hội trong đời sống tinh thần của cộng đồng địa phương, tôn trọng giá trị của di sản tại vùng đất Bình Định, góp phần tạo nên sự đa dạng văn hóa trong tổng thể các giá trị di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam. Đây vừa là niềm vinh dự, tự hào vừa là trách nhiệm lớn lao của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Bình Định nói chung, huyện Tuy Phước nói riêng…

Đồng thời, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định đề nghị: “Trong thời gian tới, UBND huyện Tuy Phước và Sở VH&TT tỉnh cần phối hợp với cộng đồng dân cư tiếp tục thực hiện nhiệm vụ bảo vệ và phát huy di sản lễ hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn; tổ chức nhận diện, tư liệu hóa di sản, phục hồi các thành tố đã mai một; xây dựng các chương trình giáo dục, giới thiệu, quảng bá di sản gắn với phát triển du lịch; tôn vinh các cá nhân, cộng đồng có nhiều đóng góp trong việc gìn giữ, thực hành, bảo vệ và phát huy giá trị di sản, để di sản lễ hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn tiếp tục được bảo tồn và lan tỏa, tạo ấn tượng mạnh mẽ đối với du khách gần xa…”

Cũng tại buổi lễ, thay mặt lãnh đạo huyện Tuy Phước, ông Huỳnh Nam đã tiếp thu y kiến chỉ đạo của UBND tỉnh, đồng thời khẳng định: “Huyện Tuy Phước quyết tâm xây dựng kế hoạch bảo vệ và phát huy di sản lễ hội Chùa bà - Cảng thị Nước Mặn đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững trên địa bàn; tổ chức khôi phục, nhận diện các thành tố đã mai một, những tri thức dân gian liên quan đến di sản và định kỳ tổ chức liên kết, giao lưu các địa phương có di sản tương đồng; xây dựng, giới thiệu, quảng bá di sản gắn với phát triển du lịch. Tôn vinh các nghệ nhân, người nắm giữ di sản, cộng đồng có nhiều đóng góp trong việc gìn giữ, thực hành, bảo vệ và phát huy giá trị di sản”.

Đặc biệt, ngay sau khi kết thúc Lễ đón nhận “Bằng chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia lễ hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn”, tại thôn An Hòa, xã Phước Quang, huyện Tuy Phước đã diễn ra phần hội với nhiều hoạt động hấp dẫn, sôi nổi, như: Biểu diễn múa lân, múa đèn, biểu diễn tuồng, biểu diễn võ cổ truyền, mở hội bài chòi dân gian; thi đấu bóng chuyền nam, bóng chuyền nữ; thi các trò chơi dân gian (đập ấm, bịt mắt bắt vịt)…

Và đây là một số hình ảnh về Lễ đón nhận “Bằng chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia lễ hội Chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn”. 

Viết Hiền