Buổi lễ do UBND thị xã Hoài Nhơn tổ chức, với sự tham dự của lãnh đạo Trung tâm Lưu trữ quốc gia II, Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước.
Tại buổi lễ, trước sự chứng kiến của UBND thị xã Hoài Nhơn và các sở, ngành chức năng, đại diện gia tộc Trần Đức đã hiến tặng Trung tâm Lưu trữ quốc gia II hàng chục tư liệu cổ hiếm; quí liên quan đến đến Khám lý - Cống Quận công Trần Ðức Hòa. Đó là 10 sắc phong, chỉ dụ của vua, chúa ban cho họ Trần, có niên đại trên dưới 400 năm. Trong đó gồm có 07 đạo sắc phong của vua Lê, chúa Nguyễn, 02 đạo chỉ thị của hai vị Quốc Công đều làm chúa ở Nam Hà và một văn kiện cấp bằng của bộ Lại triều Lê.
Cụ thể, trong số này có một số đạo sắc, chỉ dụ giá trị, như: Đạo sắc đề ngày mùng 10 tháng Tám niên hiệu Chánh Trị thứ 7 (1564) đời Lê Anh Tông truy tặng ông Trần Ngọc Trách (là ông nội của Trần Đức Hòa); Đạo sắc đề ngày 16 tháng Năm năm Quang Hưng thứ 17 (1593) đời Lê Thái Tông phong phó tướng dinh trấn biên thuộc Quảng Nam thừa tuyên Dương Đàm hầu Trần Ngọc Phân (cha của Trần Đức Hòa); Đạo sắc đề ngày mùng 06 tháng Sáu năm Chánh Hòa thứ 10 (1689) đời Lê Hi Tông, của chúa Nguyễn Phúc Trăn phong thêm mỹ hiệu Phu Nghĩa (nghĩa khí); Sắc phong của vua Lê Thế Tông phong tước Cống Quận Công cho Trần Đức Hòa vào năm Quang Hưng thứ 8 (1584)…
Theo Ban Tổ chức, Trần Ðức Hòa sinh trưởng trong một gia đình gia thế ở xã Bồ Đề, huyện Bồng Sơn, phủ Hoài Nhơn, nay là các xã Hoài Sơn, Hoài Châu, Hoài Châu Bắc, Hoài Phú, Hoài Hảo, Hoài Thanh, Hoài Thanh Tây, thị xã Hoài Nhơn. Ông nội Trần Đức Hòa là cụ Ngọc Trách, làm quan cho nhà Lê, được tặng hàm Vinh lộc Ðại phu; cha là Ngọc Phân,từng giữ chức Phó tướng của nhà Lê ở dinh Quảng Nam.
Riêng Trần Đức Hòa, thời Chúa Tiên Nguyễn Hoàng và Chúa Sãi Nguyễn Phúc Nguyên, ông từng được giữ chức Khám lý phủ Quy Nhơn, tước phong Cống Quận công. Với cương vị này, Trần Đức Hòa đã góp công giữ yên trấn lỵ, tích trữ lương thực cung ứng cho nhu cầu “Bắc Cự” của Chúa Nguyễn.
Đáng lưu ý, ông là người đã phát hiện và giới thiệu danh nhân Đào Duy Từ đến với chúa Sãi Nguyễn Phước Nguyên, góp phần to lớn trong công cuộc "Bắc Cự" thời sơ Nguyễn Đàng Trong. Ngoài ra, Trần Đức Hòa còn có vai trò quan trọng trong việc hình thành và ra đời chữ Quốc ngữ.
Viết Hiền
