Một số trang thương mại điện tử, ứng dụng internet theo mô hình cashback dấu hiệu kinh doanh đa cấp trái phép, lừa đảo người tiêu dùng
Thời gian gần đây nổi lên như một xu hướng mua sắm thương mại điện tử hiện đại - mô hình "Tiêu dùng hoàn tiền" hay "mua sắm hoàn tiền" (cashback). Đây là hình thức người tiêu dùng được hoàn lại một phần tiền khi mua sắm thông qua thẻ ngân hàng, ví điện tử, hoặc qua ứng dụng mua hàng.
“Mua sắm hoàn tiền” là mô hình thương mại điện tử (TMĐT) kết nối doanh nghiệp (DN) với người tiêu dùng. Các DN, nhà cung cấp dịch vụ thực hiện hoàn tiền với mục đích muốn mở rộng hệ thống khách hàng, thu hút khách hàng sử dụng sản phẩm và dịch vụ của mình.
Tuy nhiên, qua quá trình theo dõi và thu thập thông tin qua các phương tiện Internet, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng nhận thấy nhiều trang thương mại điện tử, ứng dụng internet được quảng cáo theo mô hình cashback và có những đặc điểm như sau:
1. Khi sử dụng các website, ứng dụng thương mại điện tử này để giao dịch mua sắm, người tham gia (bao gồm cả tài khoản của nhà cung cấp và người tiêu dùng) được "vẽ" giá trị hoàn tiền/chiết khấu cho mỗi giao dịch rất hấp dẫn, có thể từ 80% tới 100% hoặc thậm chí cao hơn.
Tuy nhiên, thực tế việc "hoàn tiền" với giá trị % cao như vậy chỉ được thể hiện ở việc tích điểm trên hệ thống nội bộ, khi chuyển đổi ra tiền mặt thì chỉ theo theo các tỷ lệ % rất nhỏ, không đáng kể (thường chỉ khoảng từ 0,05% - 0,1%/ ngày), không có ý nghĩa về việc "hoàn tiền" như đã quảng cáo.
2. Việc tích điểm trên hệ thống nội bộ của những website và ứng dụng này thường có liên quan tới một hoặc một số loại tiền ảo, ví điện tử (ví dụ như Gem, CBP, Silling, USDT, ETH, ONE, VNDC…). Ngoài việc giao dịch mua sắm tiêu dùng, hệ thống còn cho phép các tài khoản của người tham gia có thể đầu tư, mua bán và trao đổi các điểm số nội bộ trên hệ thống tương ứng với các loại tiền ảo tự lưu hành trên.
Tuy nhiên, thực tế các loại tiền ảo, ví điện tử này chỉ có giá trị nội bộ trong hệ thống, không được pháp luật Việt Nam công nhận là trung gian để thanh toán. Người tham gia có những tranh chấp liên quan đến những giao dịch này đều không được pháp luật bảo vệ.
3. Tùy thuộc vào thứ tự tham gia và người giới thiệu (bảo trợ để đăng ký vào hệ thống) mà các tài khoản sẽ được kết nối, sắp xếp theo tầng, cấp, nhánh. Lúc này, hệ thống thường đưa ra các hình thức để huy động vốn hoặc mời gọi người tham gia nộp thêm tiền để nâng cấp tài khoản lên các mức cao hơn (như Silver, Gold, Platinum, Diamond hay Global Executive Commission, Millionaire…) để được hưởng hoa hồng, quyền lợi theo tỷ lệ phần % những người tham gia tuyến dưới.
Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng đánh giá những mô hình hoạt động của các website, ứng dụng thương mại điện tử có những biểu hiện như trên hoặc tương tự như trên đều không rõ ràng, không minh bạch trong mô hình hoạt động, có nhiều dấu hiệu biến tướng, sử dụng mô hình kinh doanh đa cấp trái phép.
Để hạn chế những rủi ro tài chính và pháp lý, Cục cảnh báo người dân không nên tham gia đầu tư và phát triển hệ thống của những website, ứng dụng thương mại điện tử có dấu hiệu nêu trên.
Tâm An
