Nhà nước tăng cường tính độc lập, cạnh tranh của nền kinh tế
Theo thạc sỹ Lê Vũ Thanh Tâm, Viện Kinh tế Tài chính, Học viện Tài chính thì, để tối ưu hóa thuận lợi, giảm thiểu rủi ro từ chính sách thuế quan mới của Tổng thống Trump, tránh tác động nguy hại cho chủ quyền quốc gia, cách tốt nhất là Nhà nước tăng cường tính độc lập, cạnh tranh của nền kinh tế nói chung và hoạt động xuất khẩu nói riêng. Điều này cần được thực hiện một cách cẩn trọng và quyết liệt thông qua việc kết hợp đa phương hóa tối đa các quan hệ kinh tế bằng con đường đẩy mạnh ký kết các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.

Thạc sỹ Thanh Tâm phân tích: Nhà nước cần nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế trong đó có hoạt động xuất khẩu thông qua việc tăng cường chiều rộng và chiều sâu của công cuộc cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh trong hoạt động xuất nhập khẩu. Để thực hiện bước này, Chính phủ cần sửa đổi Luật Cạnh tranh, Luật Doanh nghiệp theo đúng tinh thần của nền kinh tế thị trường, bảo đảm sự cạnh tranh bình đẳng và nghiêm cấm sự chi phối thị trường của một doanh nghiệp, một quốc gia hay một khối kinh tế.
Các cơ quan hoạch định chính sách đứng đầu là Bộ Công Thương cần theo dõi sát diễn biến chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, đặc biệt là danh mục các hàng hóa bị trừng phạt từ cả hai phía để đưa ra các đối sách thị trường phù hợp cho từng ngành hàng, sản phẩm cùng với các biện pháp hỗ trợ về hàng rào kỹ thuật, thuế quan, kiểm soát chất lượng… Ngoài Mỹ, Trung Quốc, các biện pháp bảo hộ của các nước khác có ảnh hưởng đến Việt Nam cũng cần được theo dõi chặt chẽ. Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương và các bên liên quan có thể đề ra các chính sách ứng phó một cách hiệu quả, thạc sỹ Thanh Tâm khuyến nghị.
Cũng theo thạc sỹ Thanh Tâm, để ổn định tâm lý thị trường, đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu, cơ quan quản lý nhà nước mà đại diện là Cục Xúc tiến thương mại, Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cần chú trọng các hoạt động hỗ trợ xúc tiến xuất khẩu theo chiều sâu như cung cấp thông tin, tư vấn rộng rãi các vấn đề liên quan đến chiến tranh thương mại Mỹ - Trung bao gồm các động thái giữa các bên và danh mục hàng hóa bị trừng phạt, biến động tỷ giá… Những thông tin này có ý nghĩa vô cùng quý giá với doanh nghiệp xuất khẩu trong việc chủ động điều chỉnh sản xuất, tìm kiếm thị trường, đối tác hay cân nhắc sử dụng hoặc đối phó với các biện pháp phòng vệ thương mại trong, ngoài nước.
Bên cạnh đó, cần có các giải pháp để giữ vững được các thị trường truyền thống như: EU, Đông Âu, khai thác những lĩnh vực còn khả năng phát triển. Mặt khác cũng cần tích cực tìm kiếm thêm các thị trường mới. Bước đầu sẽ là đa phương hóa tối đa quan hệ kinh tế, thương mại thông qua những Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, đồng thời sẽ không để đối tác chi phối được nền kinh tế quốc gia, thạc sỹ Thanh Tâm nhấn mạnh.
Phải đa dạng hóa thị trường xuất khẩu hàng hóa

Thạc sỹ Thanh Tâm cho rằng, để tận dụng ưu thế, tránh rủi ro, doanh nghiệp phải trang bị tốt kiến thức về bảo hộ thuế quan, chiến tranh thương mại, phòng vệ thương mại. Dù Mỹ là thị trường quan trọng, nhưng doanh nghiệp Việt Nam cần mở rộng thị trường sang các khu vực khác như: EU, Châu Phi, Nhật Bản và ASEAN để giảm phụ thuộc vào một thị trường duy nhất và tránh rủi ro từ thay đổi chính sách thương mại của Mỹ. Bên cạnh đó, việc tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng quốc tế, đặc biệt là tiêu chuẩn bền vững và an toàn vệ sinh thực phẩm, sẽ giúp hàng hóa Việt Nam vượt qua các rào cản phi thuế quan và tăng cường sức cạnh tranh trên thị trường Mỹ.
PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế đánh giá, ông Donald Trump là một nhà kinh doanh và có những cái nhìn rất sắc bén. Chúng ta cũng hy vọng, những chính sách thuế quan thời Trump 2.0 nếu không có những gì quá khác biệt so với nhiệm kỳ trước thì đây là cơ hội tốt cho Việt Nam có thể đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu.
Cũng theo chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh, hiện, thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam là Hoa Kỳ. Với Tổng thống Donald Trump và chính quyền Hoa Kỳ hiện nay, họ hiểu Việt Nam nhiều hơn, do đó, họ cũng không '‘săm soi'’ quá mức với hàng hóa Việt Nam. Tất nhiên, họ vẫn có những đòi hỏi về yêu cầu hàng hóa để đảm bảo hàng xuất khẩu vào nước họ phải đáp ứng được các tiêu chuẩn, vì vậy, chúng ta cũng phải tự vươn lên để đáp ứng các tiêu chuẩn mà họ đặt ra.
Cơ hội lớn trong hoạt động xuất nhập khẩu
PGS.TS. Nguyễn Thường Lạng, giảng viên cao cấp Viện Thương mại và Kinh tế quốc tế, Trường Đại học Kinh tế quốc dân đánh giá, hiện cơ chế cảnh báo của Việt Nam rất tốt nên các doanh nghiệp cũng đã tránh được các vụ kiện phòng vệ thương mại. Cùng với việc doanh nghiệp Việt Nam đa dạng hóa thị trường, phát triển theo chuỗi, việc người Hoa Kỳ khi mua hàng hóa của Việt Nam cũng sẽ sẵn sàng chia sẻ rủi ro. Họ cũng nghĩ cách để có thể nhập khẩu được hàng hóa Việt Nam một cách dễ dàng.

PGS.TS. Nguyễn Thường Lạng cũng cho rằng, nếu chính sách ngoại giao của Việt Nam khéo léo, chúng ta không những tránh được rủi ro còn đứng trước cơ hội rất lớn trong hoạt động xuất nhập khẩu của mình.
Hiện, Việt Nam đang xếp sau Trung Quốc và Mexico về con số xuất siêu sang thị trường Hoa Kỳ. Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, nhận định, mục tiêu của ông Donald Trump là giảm thâm hụt thương mại; thúc đẩy sản xuất trong nước và thu hút đầu tư.
Ông Michael Kokalari, Giám đốc phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường VinaCapital, thông tin, chúng tôi tin tưởng Việt Nam sẽ vẫn duy trì được đà phát triển ổn định dưới thời chính quyền Tổng thống Trump.
Chính sách "Ngoại giao cây tre" khéo léo của Việt Nam trong việc duy trì quan hệ tốt với tất cả các cường quốc trên thế giới đã giúp Việt Nam đạt được nhiều thành công, và không có lý do gì để tin rằng điều này sẽ thay đổi. Mặc dù có thể Hoa Kỳ sẽ áp thuế mới đối với hàng hóa nhập khẩu, nhưng chúng tôi cho rằng rất khó có khả năng Hoa Kỳ sẽ áp thuế nặng (20-30%) đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam.
Hơn nữa, nếu Hoa Kỳ áp thuế toàn diện, Việt Nam vẫn sẽ giữ được lợi thế so với các đối thủ cạnh tranh khác về dòng vốn FDI. Do đó, những yếu tố khiến Việt Nam hấp dẫn đối với các nhà sản xuất và đã thu hút hàng tỷ USD FDI sẽ tiếp tục duy trì.
PV (t/h)