Đây là bước đi nhằm chuẩn hóa kỹ năng, thống nhất quy trình và tăng cường năng lực cho lực lượng phản ứng nhanh trong các tình huống thiên tai, đặc biệt trong bối cảnh sắp xếp hành chính khiến mỗi xã có quy mô lớn hơn và nhiệm vụ tăng cao.
Theo thực tiễn, lực lượng xung kích cấp xã là tuyến đầu trong phương châm “4 tại chỗ”, tham gia trực tiếp vào các hoạt động sơ tán dân, rà soát điểm nguy hiểm, cứu hộ, cứu nạn, hỗ trợ sửa chữa nhà cửa và bảo vệ sinh kế nhân dân trong các đợt thiên tai lớn như mưa lũ miền Trung 2020, bão Yagi 2024 hay chuỗi bão năm 2025.
Từ năm 2018 - 2020, 13 đội xung kích điểm được xây dựng tại nhiều tỉnh, thành; giai đoạn 2021 - 2025, cả nước đã có 10.491/10.561 xã thành lập lực lượng xung kích, đạt tỷ lệ 99% với hơn 774.200 thành viên. Tuy nhiên, từ ngày 1/7/2025, số xã giảm còn 3.321 đơn vị, đồng nghĩa với việc mỗi đội xung kích phải đảm nhận phạm vi rộng hơn, dân số lớn hơn, khiến khối lượng nhiệm vụ tăng mạnh.
Dự thảo hướng dẫn cũng nêu rõ nhiệm vụ đặc thù của lực lượng xung kích theo điều kiện từng vùng:
Trung du, miền núi phía Bắc: Trước thiên tai, cảnh báo sớm người dân về nguy cơ lũ quét, sạt lở; kiểm tra hồ chứa, điểm nguy hiểm; hướng dẫn phòng rét cho người và gia súc. Khi thiên tai xảy ra, triển khai sơ tán, cứu hộ, canh gác điểm ngập, hỗ trợ sửa chữa nhà cửa và di chuyển gia súc.
Đồng bằng sông Hồng: Trước thiên tai, thông báo khu vực bãi sông, tuần tra đê, kênh tiêu; hỗ trợ thu hoạch nông sản. Trong thiên tai, tuần tra, phát hiện sự cố công trình, sơ tán dân, điều tiết giao thông và phối hợp xử lý đê điều.
Bắc Trung Bộ và Nam Trung Bộ: Trước thiên tai, tuyên truyền cho ngư dân, kiểm tra an toàn tàu thuyền, gia cố lồng bè, sơ tán khách du lịch. Khi thiên tai xảy ra, kiểm soát an toàn lồng bè, cứu hộ ngư dân, hỗ trợ khắc phục hậu quả bão, bảo vệ đê, kè biển.
Đông Nam Bộ: Trước thiên tai, cảnh báo các khu dân cư dễ chia cắt, kiểm tra hồ chứa, hỗ trợ dự trữ nước. Khi thiên tai xảy ra, sơ tán người dân vùng sạt lở, canh gác ngầm tràn, hỗ trợ khắc phục sự cố hồ chứa, phòng chống hạn, cung cấp nước sinh hoạt.
Đồng bằng sông Cửu Long: Trước thiên tai, kiểm tra phương án sơ tán tại cù lao, vùng trũng; hướng dẫn phòng tránh giông, lốc, tích trữ nước. Trong thiên tai, hỗ trợ đưa đón học sinh, cảnh báo sạt lở, giám sát cầu phao, hỗ trợ ứng phó hạn mặn.
Khu vực đô thị: Trước thiên tai, gia cố công trình tạm, cắt tỉa cây, tháo biển quảng cáo nguy hiểm, hướng dẫn an toàn giao thông. Khi thiên tai diễn ra, điều tiết giao thông, ứng trực tại các điểm ngập, thu dọn vật cản đảm bảo an toàn cho người dân.
Dự thảo nhấn mạnh việc chuẩn hóa lực lượng xung kích PCTT là cấp thiết trong bối cảnh thiên tai ngày càng cực đoan. Đây là lực lượng then chốt bảo vệ tính mạng và tài sản nhân dân ngay tại chỗ, đảm bảo hiệu quả ứng phó trong “giờ vàng” – thời điểm quyết định giảm thiểu thiệt hại và cứu sống con người.
Hậu Thạch
