Lễ hội Sết Boọc Mạy là một nét văn hóa tinh thần độc đáo của cộng đồng người Thái ở xứ Thanh, đây là sinh hoạt văn hóa dân gian có từ xa xưa và đã được cộng đồng người Thái lưu truyền cho các thế hệ sau này. Đến nay, lễ tục này không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân nơi đây khi mỗi độ tết đến, xuân về.
Hàng năm, vào ngày mồng 10 tháng giêng người Thái ở Bản Mó 1, xã Cán Khê, huyện Như Thanh tổ chức lễ hội để bày tỏ tấm lòng với tổ tiên, trời đất, cầu mong mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho người dân trong vùng. Vào ngày này, cộng đồng người Thái còn mời cả người Mường, người Kinh sinh sống trong làng bản đến dự lễ hội.
Trong lễ hội Sết Boọc Mạy ngoài phần lễ là phần hội với nhiều trò chơi, trò diễn tái hiện cuộc sống hàng ngày của đồng bào người Thái như: Nhảy sạp, ném còn, hát múa dưới cây bông. Cây bông là vật trung tâm trong lễ hội được làm bằng tre hoặc luồng, hoa cây bông được làm từ cây dâu, cây sắn, cây chục bục với các hình chim, thú, dụng cụ lao động sản xuất. Cây bông trong lễ hội được làm 9 tầng, với hàng ngàn bông hoa nhiều màu sắc. Cây bông được đồng bào ví như một số phận con người, mỗi bông hoa là một mùa vụ.
Thông qua lễ tục, toàn bộ đời sống cổ truyền được tái hiện, bao gồm văn hóa ứng xử, sản xuất, tín ngưỡng, văn hóa nhận thức về tự nhiên, xã hội, con người như: Lễ cầu mưa, cày bừa đất để sản xuất, cấy lúa, gieo hạt, thu hoạch mùa màng, xay lúa, giã gạo, đánh bắt cá tôm, quay tơ dệt vải,...
Hiện, lễ hội Sết Boọc Mạy đang trong quá trình làm hồ sơ đệ trình Bộ VH, TT&DL công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. Đây là niềm vinh dự lớn cho địa phương, cho đồng bào dân tộc Thái huyện Như Thanh nói riêng và tỉnh Thanh Hoá nói chung.
Một số hình ảnh tại Lễ khai hội Sết Boọc Mạy được ghi nhận vào sáng nay:
Hoài Thu
