EVN liên tục báo lỗ, có phải do năng lực quản lý?

Sáng 25/5, Quốc hội thảo luận ở tổ, cho ý kiến về tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí cùng nhiều nội dung quan trọng khác.

Tại phiên thảo luận, đại biểu Quốc hội Tạ Thị Yên (đoàn Điện Biên) phản ánh băn khoăn của nhiều cử tri về việc điều chỉnh tăng giá điện. 

Đại biểu Tạ Thị Yên phản ánh, từ năm 2010 đến nay, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã 8 lần điều chỉnh tăng giá điện, giá bình quân từ 1.058 đồng/kWh lên 1.864,44 đồng/kWh (vào năm 2019). Tuy nhiên, đến nay tiếp tục báo lỗ và đề nghị điều chỉnh tăng giá điện.

Theo đại biểu Tạ Thị Yên, nhiều cử tri thắc mắc về việc, thời gian qua, EVN trong các báo cáo đều khẳng định về tình hình sản xuất, kinh doanh điện liên tục thua lỗ. Tuy nhiên, khoản lỗ hơn 26 nghìn tỷ đồng năm 2022 của EVN, trong báo cáo chưa thấy làm rõ nguyên nhân và giải pháp cụ thể.

Cùng một hệ sinh thái nhưng công ty mẹ thì báo lỗ, trong khi các công ty con vẫn công bố lợi nhuận cao. Điển hình, Tổng công ty Phát điện 3, Tổng công ty Phát điện 2 đều ghi nhận lợi nhuận sau thuế năm 2022 lần lượt là 2.550 tỷ đồng và 3.668 tỷ đồng...

"Nguyên nhân chính của khoản lỗ này do đâu? Nếu nói rằng do giá đầu vào tăng cao, nhiên liệu, lãi vay hay bị lỗ tỷ giá thì các công ty con cũng đối diện với khó khăn này. Tại sao ra kết quả khác nhau, đây có phải là vấn đề năng lực quản lý không?", nữ đại biểu thẳng thắn.

Ngoài ra, trong khi EVN kêu lỗ và tăng giá điện thì việc đàm phán giá bán điện với các đơn vị sản xuất điện gió, điện mặt trời vẫn chưa có sự ngã ngũ, vô hình chung đã tạo ra sự lãng phí vô cùng lớn.

"Giải pháp lâu dài cho ngành điện là cần nghiên cứu, tìm ra phương án tối ưu để đảm bảo an ninh năng lượng, có thể tìm nguồn nhiên liệu rẻ, sạch hơn, từ đó giảm giá thành sản xuất. Cần có cơ chế giá hợp lý để các nhà máy điện tư nhân, các dự án điện năng lượng tái tạo tham gia vào kinh doanh điện", đại biểu Tạ Thị Yên nêu giải pháp.

Theo đại biểu Phạm Đức Ấn, đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội cho biết, liên quan đến việc tăng giá điện hay không, lỗ của EVN và có ảnh hưởng lạm phát hay không thì tăng giá điện sẽ tác động tiếp theo vào lạm phát vì ảnh hưởng lớn. Tuy nhiên, theo đại biểu Phạm Đức Ấn, việc tính đúng tính đủ để một lĩnh vực độc quyền như điện để không lỗ trong thời gian ngắn sẽ tác động tiêu cực nhưng dài hạn thì sẽ thay đổi hành vi.

"Khi chúng ta để giá điện mà không đúng chi phí thực của thì là đang tài trợ hết cho các đối tượng sử dụng điện,trong đó có những đối tượng không sử dụng tiết kiệm điện hoặc đối tượng có điều kiện, tức là chúng ta đang cào bằng. Thay vào đó thì từ thu về ngân sách lợi nhuận của EVN thì chính ngân sách đó làm chính sách xã hội cần thiết với đối tượng khó khăn thì sẽ khác hơn”, đại biểu đề xuất.

Lý giải về vấn đề lãng phí điện mặt trời, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, ông đã trao đổi với Bộ trưởng Bộ Công Thương.

"Cái này có vướng gì không? Nếu vướng về vấn đề giá điện thì Bộ Tài chính sẽ phối hợp với Bộ Công Thương để cùng xây dựng giá, đảm bảo giải tỏa được nguồn vốn ứ đọng mà các doanh nghiệp đã vay vốn ngân hàng và bỏ vốn ra làm", ông Hồ Đức Phớc kể lại cuộc trao đổi với Bộ trưởng Công Thương.

Tuy nhiên, theo ông Phớc, Bộ trưởng Công Thương bảo rằng “không phải vướng về giá, mà vướng về công suất, tức hiện nay chúng ta đủ tải rồi”. 

“Tôi có hỏi lại, nếu chúng ta đủ tải rồi thì tại sao cho làm. Còn nếu đã làm rồi thì tại sao không giảm bớt điện đã mua của nước ngoài?”, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nói.

“Bộ trưởng Công Thương trả lời là đã ký hiệp định với nước ngoài rồi, bây giờ không thể đàm phán để cắt được. Đấy là nguyên nhân và chúng ta phải đi tận gốc rễ của vấn đề để thấy được nguyên nhân từ đâu và phải giải quyết như thế nào”, ông Phớc cho hay.

Theo Bộ trưởng Tài chính, cần phải sửa một số quy định, đặc biệt ách tắc nhất là Luật Quy hoạch và Luật Đầu tư công. 

“Ngay cả mấy năm nay chúng ta ban hành Luật Quy hoạch nhưng vẫn loay hoay không triển khai được, rồi cả vấn đề điện cũng thế”, Bộ trưởng Tài chính bày tỏ.

Thiên Trường