Theo Bộ Xây dựng, thời gian qua, tình trạng đầu cơ bất động sản liên tục xuất hiện thông qua các hình thức như “cò đấu giá”, “quân xanh-quân đỏ”; đe dọa cá nhân, tổ chức tham gia đấu giá đất; thông đồng giữa tổ chức tư vấn định giá với người tham gia đấu giá để “dìm giá”; bỏ giá rất cao một số lô đất, rồi "bỏ cọc", tạo mặt bằng "giá ảo" để thao túng thị trường, tác động làm tăng giá bất động sản, nhà ở, ảnh hưởng đến công tác bồi thường, thu hồi đất và thu hút đầu tư của địa phương; mua đi, bán lại nhiều lô đất trúng đấu giá làm ảnh hưởng đến mặt bằng giá và hoạt động của thị trường bất động sản.
Bất động sản đang tồn tại nhiều bất cập
Theo đó, tình trạng đầu cơ đất đai dẫn đến nhiều hệ lụy cho nền kinh tế và xã hội như người có nhu cầu thực (để ở, để sản xuất, kinh doanh) không thể tiếp cận đất đai trong khi đất đai bị bỏ hoang (do bị đầu cơ); nguồn lực xã hội thay vì dành cho đầu tư sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm lại bị “chôn” vào đất, làm tăng chi phí của doanh nghiệp, giảm khả năng cạnh tranh của nền kinh tế;
Giá nhà đất không ngừng tăng ảo trong khi thu nhập của người dân không mấy cải thiện sẽ làm trầm trọng thêm nguy cơ bất bình đẳng xã hội. Người có nhu cầu mua nhà ở, đất ở thực sự đang phải trả một khoản tiền lớn cho giới đầu cơ, người nghèo đang phải chi trả nhiều hơn cho nhu cầu về nhà ở, khiến tình trạng gia tăng khoảng cách giàu nghèo trong xã hội ngày càng lớn.
Đồng thời, đầu cơ lớn sẽ tạo tích tụ cung nhưng không đưa vào sử dụng, tích tụ ngày càng lớn cho đến khi thị trường bất động sản rơi vào đóng băng ắt sẽ dẫn đến nợ xấu của các nhà đầu tư tại các ngân hàng thương mại.
Đặc biệt, khi dòng tiền đổ hết vào đầu cơ bất động sản làm cho đồng tiền nằm yên, không được quay vòng sinh lợi. Đồng tiền lúc này chỉ tạo nên giá trị ảo. Giá trị ảo tích tụ đến mức nhất định sẽ gây ra lạm phát, kiềm chế lạm phát sẽ làm cho kinh tế bất động sản đóng băng và nền kinh tế quốc dân khó tránh khỏi giảm phát.
Một thống kê cho thấy, tính tới giữa năm, nguồn cung mở bán căn hộ mới tại Hà Nội đạt 8.400 căn (gần bằng tổng nguồn cung trong cả năm 2023 là 8.600 căn). Trong đó, phân khúc chung cư cao cấp (50 - 80 triệu đồng/m2) chiếm tới 61% nguồn cung mở bán mới. Phân khúc hạng sang (80 - 230 triệu đồng/m2) chiếm 36%. Nguồn cung căn hộ trung cấp (30 - 50 triệu đồng/m2) chỉ đạt 2,3%. Tới bây giờ, không còn căn hộ thương mại (kể cả ở ngoại vi) có giá dưới 30 triệu đồng/m2.
Rõ ràng, nhà ở không thiếu mà chỉ thiếu nhà giá rẻ - nhà ở vừa túi tiền. Ông Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính - ngân sách Quốc hội, cho hay: "Rất nhiều dự án bất động sản có nhà đầu tư, có thể mở bán nhưng vướng mắc pháp lý. Nhiều dự án bất động sản dành cho người thu nhập thấp còn khó khăn hơn nữa. Bởi lẽ những thủ tục để phê duyệt, triển khai được một dự án bất động sản cho người thu nhập thấp phải qua nhiều công đoạn so với dự án bất động sản thương mại. Chính vì vậy cần giải quyết vấn đề về pháp lý”.
Những căn chung cư cũ có tuổi đời hàng chục năm giờ cũng bị đẩy giá lên tới 55-65 triệu đồng/m2. Việc mua nhà ngày một trở nên khó khăn và xa vời với nhiều người. Phát triển nhà ở xã hội được xem là một giải pháp quan trọng lúc này.
Chị Hà chia sẻ, thời điểm tháng 7, chị Hà đã xem một căn nhà trong ngõ ở quận Hoàng Mai với diện tích sàn khoảng 25m2, có giá là 2,8 tỉ đồng. Tuy nhiên, vì nhà trong ngách sâu, ngõ nhỏ chỉ đủ cho 2 xe máy tránh nhau nên chị chưa quyết định "xuống tiền". Sau khoảng 1 tuần khi quay lại hỏi mua nhà và cọc tiền thì chủ nhà cho biết giá căn nhà này là 3,5 tỉ đồng, tăng 700 triệu đồng so với trước đó.
Vì đã vượt quá ngân sách dự tính nên chị Hà quyết định tìm căn nhà khác, song, lúc này chị bất ngờ khi giá nhà mặt đất ở Hà Nội đã tăng cực sốc.
Kỳ vọng giá nhà sẽ giảm
Theo Hội môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS), để giải quyết bài toán về nhà ở cho người dân, đồng thời giảm áp lực quá tải đô thị, nhà nước cần có những giải pháp chính sách và cơ chế can thiệp đủ mạnh để phát triển nhà ở xã hội trong đô thị.
Bên cạnh đó, tiếp tục thúc đẩy đầu tư công để dịch chuyển nguồn cầu tập trung ở các khu vực nội thành, khu vực trung tâm ra các tỉnh và khu vực lân cận với giá cả hợp lý và quỹ đất lớn hơn. Đồng thời, tạo cơ chế khuyến khích phát triển nhà ở thương mại giá phù hợp.
Cũng theo các chuyên gia khuyến nghị, biện pháp hiệu quả và căn cơ nhất hiện nay là đánh thuế nhà đất. Nếu biện pháp này chưa được áp dụng thì khó có thể hạ được “sốt” giá đất. Thuế bất động sản sẽ chặn sốt đất, ngăn ngừa đầu cơ, tích trữ bất động sản dưới dạng có nhà đất nhưng để hoang hóa hoặc giữ đất nhưng đầu tư cầm chừng, sử dụng đất không hiệu quả.
Ngoài ra, nếu áp thuế bất động sản sẽ ngăn chặn tình trạng sốt đất cục bộ xảy ra trong quá trình đô thị hóa như: thành lập các khu kinh tế mới, chuyển từ huyện thành quận... Đồng thời, việc áp dụng đánh thuế lũy tiến vào những trường hợp nhận chuyển nhượng rồi sau đó chuyển nhượng ngay trong thời gian ngắn cũng là một giải pháp hiệu quả.
Đối với những trường hợp "lướt sóng", mua nhanh bán nhanh thì cần đánh thuế cao và có mức thuế riêng đánh vào giá trị tài sản tăng thêm do đầu tư của người khác mang lại. Tuy nhiên, chuyên gia lưu ý, cần xem lại cách đánh thuế bất động sản hiện nay theo hướng không chỉ để tăng thuế mà quan trọng phải để việc áp thuế đạt hiệu quả cao.
Hà Trần
