Thủy điện Bản Vẽ do EVN làm chủ đầu tư, được khởi công năm 2004 và vận hành từ năm 2010 tại huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An. Với công suất thiết kế 320 MW và sản lượng điện hàng năm đạt 1.084 triệu kWh, đây là công trình thủy điện quan trọng, đóng góp lớn cho lưới điện quốc gia. Tuy nhiên, dự án cũng gây ảnh hưởng đến hơn 3.000 hộ dân trên tổng số 14.324 nhân khẩu tại 34 bản làng thuộc huyện Tương Dương.
Dù đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nhiều hộ dân vẫn không thể canh tác trên diện tích của mình vì chỉ được đền bù phần đất dưới cốt ngập (dưới cao trình 200m), trong khi phần diện tích trên cốt ngập không được hỗ trợ. Đặc biệt, khu tái định cư tại bản Khe Ò được xây dựng để phục vụ di dời dân nhưng hiện nay hầu hết hộ dân đã rời đi do điều kiện sống khó khăn và tiềm ẩn nguy hiểm.
Báo cáo ngày 7/1/2025 của UBND huyện Tương Dương gửi Sở Công thương Nghệ An chỉ rõ những vướng mắc cần tháo gỡ để ổn định đời sống người dân. Địa phương đã hoàn tất việc rà soát nguồn gốc đất tại các khu vực tái định cư và lòng hồ cho 310 hộ dân tại các bản Khe Quỳnh, Chon (xã Xiêng My), Văng Môn (xã Nga My) và Cà Moong (xã Lượng Minh). Tuy nhiên, việc thực hiện vẫn gặp khó khăn do chưa có văn bản hướng dẫn theo Luật Đất đai 2024.
Bên cạnh đó, do ảnh hưởng của cơn bão số 4 và trận lũ lịch sử cuối tháng 8/2018, thủy điện Bản Vẽ xả lũ khiến nhiều hộ dân bị mất đất sản xuất, nhà cửa bị sạt lở và công trình công cộng hư hỏng nghiêm trọng. Tổng kinh phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho các trường hợp phát sinh ngoài quy định dự án và thiệt hại do lũ lụt được thống kê là hơn 30,6 tỷ đồng.
Trong cuộc họp mới đây giữa Tổng Công ty Phát điện 1 và UBND hai huyện Tương Dương, Thanh Chương, các bên đã thống nhất triển khai các hạng mục đầu tư bổ sung. Cụ thể, tại huyện Tương Dương, hơn 30,6 tỷ đồng sẽ được sử dụng để đầu tư các khu tái định cư tại cụm Xốp Vi, bản Xốp Cháo (xã Lượng Minh) cho 69 hộ dân, cũng như xây dựng khu tái định cư mới tại Khe Chóng, bản Vẽ để di dời 19 hộ khỏi vùng sạt lở. Hạng mục bao gồm đường giao thông nội khu, kè chắn đất, hệ thống thoát nước và cấp điện.
Tại huyện Thanh Chương, kinh phí hơn 20 tỷ đồng sẽ được sử dụng để xây dựng Đài tưởng niệm liệt sĩ, sân vận động, chợ nông thôn và nhà văn hóa tại xã Ngọc Lâm. Dự kiến, thời gian thực hiện kéo dài 18 tháng kể từ ngày ký hợp đồng ủy quyền (dự kiến 1/3/2025).
Việc thống nhất phương án hỗ trợ tái định cư và mức kinh phí cần thiết được kỳ vọng sẽ giúp giải quyết triệt để những vướng mắc kéo dài suốt nhiều năm qua, ổn định cuộc sống cho người dân vùng dự án.
Lê Quyết
