THCL Tỉnh Hải Dương đã nhiều lần ra quyết định và thành lập nhiều đoàn kiểm tra việc xóa lò gạch thủ công. Tuy nhiên, nhiều chủ lò không chấp hành bởi họ cho rằng, quyết định không thỏa đáng...

Lò gạch nung liên tục cải tiến kiểu đứng tại Hải Dương

Cấm vẫn hoạt động?

Ngày 15/3/2011, UBND tỉnh Hải Dương có Quyết định số 661/QĐ-UBND về việc phê duyệt lộ trình chuyển đổi công nghệ sản xuất gạch sét nung trên địa bàn tỉnh Hải Dương, giai đoạn 2011- 2015. Theo quyết định này, các cơ sở sản xuất gạch bằng lò liên tục kiểu đứng hoạt động đến hết ngày 31/12/2015.

Tại kỳ họp HĐND tỉnh, khi một số lãnh đạo sở, ngành đề nghị cân nhắc gia hạn cho 57 lò gạch liên tục kiểu đứng hoạt động, ông Nguyễn Mạnh Hiển, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh đã yêu cầu UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành, địa phương liên quan kiên quyết xóa bỏ loại lò gạch này. Tất cả các lò gạch thủ công, thủ công cải tiến và lò liên tục kiểu đứng phải chấm dứt hoạt động, muộn nhất vào ngày 31/12/2015.

"Không nghiên cứu xem xét gì hết, chấm dứt lò gạch thủ công, thủ công cải tiến và liên tục kiểu đứng. Việc này không phải bây giờ mới nói mà đã nói nhiều lần rồi" - Câu nói của ông Nguyễn Mạnh Hiển thể hiện sự quyết tâm của lãnh đạo tỉnh này trong việc chấm dứt sự hoạt động của các lò gạch thủ công.

Lẽ ra, việc chấm dứt hoạt động sản xuất gạch đất sét nung bằng lò thủ công, trong đó có cả lò cải tiến liên tục kiểu đứng trên địa bàn tỉnh, từ ngày 01/01/2016. Thế nhưng, Báo cáo 09 của Sở Xây dựng ngày 14/3/2016 cho biết, kết quả kiểm tra việc chấm dứt hoạt động sản xuất gạch thủ công đến ngày 26/1/2016 cho thấy, toàn tỉnh hiện có 165 lò sản xuất gạch nung theo phương pháp thủ công. Trong đó, có 124 lò liên tục kiểu đứng, 39 lò úp vung, 2 lò Hoffman; số dừng hoạt động là 93 lò, số còn hoạt động là 72 lò, số còn sản xuất gạch mộc là 31 lò.

Trong số trên, hiện có 109/tổng số 124 lò liên tục kiểu đứng được phép tồn tại, trong đó có 61 lò cấp phép và chấp thuận dự án theo đúng lộ trình của tỉnh, còn 12 lò được UBND cấp huyện phê duyệt thời gian thực hiện dự án hoặc thời gian thuê đất vượt quá năm 2015 (có lò thời hạn sản xuất tới năm 2033); 36 lò không ghi thời gian thực hiện dự án.

Trong thời điểm tháng 7/2016, ghi nhận của PV, tại nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Hải Dương vẫn còn nhiều lò gạch sản xuất gạch sét nung hoạt động.

Chủ lò gạch… “phản pháo”

Việc nhiều lò gạch sản xuất gạch sét nung hoạt động, bất chấp lệnh cấm của UBND tỉnh, có nhiều nguyên nhân. Trong đó, các chủ hộ sản xuất gạch và Hiệp hội Gạch công nghệ lò đứng tỉnh Hải Dương đã có văn bản gửi các ngành chức năng và UBND tỉnh, phản bác quyết định của tỉnh vì cho rằng có một số nội dung không thỏa đáng.

Trao đổi với PV ngày 21/7/2016, ông Bùi Đức Dục, Chủ tịch Hiệp hội Gạch công nghệ lò đứng tỉnh Hải Dương cho biết:

"Vào những năm 2004 – 2006, chính quyền địa phương đã phê duyệt cho các chủ hộ thực hiện dự án đầu tư xây dựng tổng số hơn 130 lò gạch đất sét nung bằng công nghệ cải tiến lò liên tục kiểu đứng, với thời hạn thực hiện là 20 - 25 năm. Đến hết năm 2015, mới có 9 năm và các lò gạch đất sét nung bằng công nghệ cải tiến lò liên tục kiểu đứng vẫn còn trong thời gian cho phép.

Hơn nữa, mức vốn đầu tư của mỗi cơ sở sản xuất từ 7 - 15 tỷ đồng, công suất khoảng 3 triệu sản phẩm/năm, tạo việc làm cho hàng nghìn lao động. Bên cạnh đó, công nghệ sản xuất gạch đất sét nung bằng lò cải tiến liên tục kiểu đứng là ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, do Sở Khoa học và Công nghệ chuyển giao và ngân sách nhà nước hỗ trợ 20 triệu đồng/cặp lò nhằm đạt hiệu suất cao, giảm ô nhiễm môi trường, góp phần phát triển địa phương.

Khi đưa vào sản xuất, các chủ lò đã cải tiến công nghệ, đưa cơ giới hóa vào những khâu chính của dây chuyền sản xuất. Đặc biệt, các cơ sở sản xuất đã sử dụng các phế liệu trong công nghiệp và nông nghiệp như xỉ than, trấu, mùn cưa… thay thế than cám nên bảo đảm không gây ô nhiễm môi trường", ông Dục cho biết.

Theo ông Dục, nếu theo quyết định của tỉnh, các lò gạch phải dừng hoạt động - sẽ gây thiệt hại lớn cho các chủ hộ sản xuất bởi chưa thu hồi được vốn đầu tư, lãng phí diện tích đất của dự án đã được phê duyệt 25 năm, còn tồn trên bãi hàng trăm triệu viên gạch mộc chưa nung.

Chủ tịch Hiệp hội Gạch công nghệ lò đứng tỉnh Hải Dương cũng viện dẫn Quyết định số 1469/QĐ-TTg ngày 22/8/2014 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển vật liệu xây dựng Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, trong đó ghi rõ sản xuất gạch đất sét nung bằng công nghệ lò liên tục kiểu đứng được phép hoạt động đến năm 2018, với các huyện miền núi được hoạt động đến năm 2020. Vì vậy, tỉnh đưa ra quyết định trên là không hợp lý nêu căn cứ theo  Quyết định số 1469/QĐ-TTg ngày 22/8/2014 của Thủ tướng Chính phủ.

Loay hoay gỡ bế tắc?

Để tháo gỡ bế tắc trong việc xóa lò gạch thủ công, Sở Xây dựng đã đề xuất 3 phương án.

Phương án 1: Đề nghị UBND tỉnh cho các lò gạch được đốt nốt số mộc còn tồn tính tới thời điểm kiểm tra khoảng 179,66 triệu viên, thời hạn thực hiện tối đa 30/6/2016. Yêu cầu các lò gạch thực hiện nghiêm theo Quyết định 661/2011/QĐ-UBND tất cả 165 lò gạch các loại đều phải chấm dứt hoạt động từ 1/7/2016.

Phương án 2: Đề nghị UBND tỉnh cho các lò gạch được đốt nốt số mộc còn tồn tính tới thời điểm kiểm tra khoảng 179,66 triệu viên, thời hạn thực hiện tối đa đến 30/6/2016. kiểm điểm, quy trách nhiệm phải bồi thường, hỗ trợ cho các tổ chức cá nhân do UBND huyện chấp thuận dự án, cho thuê đất vượt quá thời hạn của Quyết định số 661/2011-UBND.

Phương án 3: Đề nghị UBND chấm dứt sản xuất tháo gỡ theo đúng Quyết định 661/2011/QĐ-UBND đối với 39 lò thủ công có xử lý khí thải, 15 lò úp vung sản xuất theo công nghệ liên tục kiểu đứng không đủ điều kiện cho hoạt động theo Báo cáo 05/ BC-DKTLN ngày 18/7/ 2011 và một lò Hoopman xây dựng trái phép. Đề nghị UBND tỉnh cho các lò gạch này được đốt nốt số mộc còn lại, thời hạn thực hiện tối đa đến 30/6/2016. Đối với nhóm lò này không có quy hoạch, không có dự án, gây ô nhiễm môi trường và đã hết lộ trình theo Quyết định 1469/ QĐ-Ttg ngày 22/8/2014.

Trong phương án này, Sở Xây dựng đề nghị UBND tỉnh cho phép 85 lò liên tục kiểu đứng và lò Hoopman có đủ một trong các điều kiện pháp lý (do UBND các huyện đã cấp) và một số lò sau khi tạm dừng xử lý nếu đủ điều kiện thì được tiếp tục giải quyết tồn tại do việc các huyện đã phê duyệt dự án, cho thuê đất quá thời hạn Quyết định số 661/2011/QĐ-UBND thời gian giải quyết tồn tại tối đa theo lộ trình của Chính phủ (Quyết định 1469/ QĐ-Ttg ngày 22/8/2014). với điều kiện UBND các huyện, thành phố, thị xã, có những lò nằm trong diện tích được xử lý tồn tại phải hoàn chỉnh việc điều chỉnh các dự án, thời gian thuê đất đến năm 2017. Đối với dự án quá thời gian quá năm 2017 thì phải có phương án chuyển đổi được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Thời gian thực hiện trong tháng 3/2016, nếu hết thời hạn trên các lò nào không đáp ứng được điều kiện nêu trên thì phải thực hiện theo Quyết định số 661/2011/QĐ-UBND.

Trong Thông báo số 71/TB/VP của Văn phòng UBND tỉnh Hải Dương ngày 6/5/2016 truyền đạt kết luận của Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Dương Thái, khi nói về việc thực hiện chấm dứt hoạt động sản xuất gạch thủ công nêu rõ: "Đồng ý với phương án 3 trong Báo cáo 09/BC-SXD ngày 14/3/2016 của Sở Xây dựng. Thời gian chấm dứt toàn bộ hoạt động của các lò gạch thủ công trước ngày 30/6/2016. UBND tỉnh cũng giao Sở Xây dựng khẩn trương nghiên cứu đề xuất phương án giải quyết, phân loại chi tiết, theo đúng lộ trình (của Trung ương và tỉnh), đảm bảo tính pháp lý để báo cáo Ban Thường vụ Tỉnh ủy.

Trao đổi với PV sáng ngày 22/7/2016, ông Nguyễn Văn Thọ, Giám đốc Sở Xây dựng cho biết: "Sở Xây dựng đã trình 3 phương án. Báo cáo lên Ban Thường vụ Tỉnh ủy về vấn đề này thì chúng tôi cũng đã trình rồi. Còn Ban Thường vụ chưa họp thì cũng chưa rõ sẽ giải quyết theo hướng nào. Chúng tôi đang lấy ý kiến của nhân dân vì liên quan đến quyền lợi người dân nên không ai dám đưa ra cái gì nó hồ đồ, phải xem xét trên các khía cạnh sao cho phù hợp".

Đại diện Hiệp hội Gạch công nghệ lò đứng tỉnh Hải Dương đồng tình với phương án 3 và mong muốn các cơ quan chức năng tỉnh giải quyết hợp tình, hợp lý theo các quy định của pháp luật.

Bùi Tú