Từ nông nghiệp truyền thống đến nền nông nghiệp tri thức
Nông nghiệp từng được xem là khu vực sản xuất mang tính tự cung tự cấp, giá trị gia tăng thấp, phụ thuộc nhiều vào thời tiết và lao động thủ công. Tuy nhiên, với sự phát triển của khoa học – công nghệ, đặc biệt là công nghệ sinh học, tự động hóa, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) và Internet vạn vật (IoT), nông nghiệp đang chuyển mình mạnh mẽ sang mô hình nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp thông minh và nông nghiệp chính xác.
Lâm Đồng còn được xem là “cái nôi” của nông nghiệp công nghệ cao của cả nước. Trên 20 năm qua, đặc biệt tại khu vực Đà Lạt và vùng phụ cận, nông dân và doanh nghiệp đã sớm ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất như: Công nghệ giống, hệ thống tưới hiện đại, nhà kính - nhà lưới, công nghệ IoT, canh tác hữu cơ và chuyển đổi số… Đây là những giải pháp giúp giảm chi phí, tăng năng suất, bảo đảm an toàn thực phẩm, kiểm soát dịch bệnh.
Phát biểu tại Hội nghị Đối thoại với nông dân mới đây, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Hồ Văn Mười nhấn mạnh: “Thời gian qua, nông nghiệp tiếp tục giữ vai trò trụ đỡ của nền kinh tế địa phương, với tốc độ tăng trưởng bình quân đạt gần 4,8%/năm; kim ngạch xuất khẩu nông sản đạt hơn 1,2 tỷ USD.
Tỉnh rất quan tâm trong kêu gọi các doanh nghiệp lớn đầu tư vào ngành nông nghiệp. Ngay sau Đại hội Đảng bộ tỉnh nhiệm kỳ 2025 - 2030, Lâm Đồng đã tổ chức Hội nghị Xúc tiến đầu tư, thu hút 350 doanh nghiệp, nhà đầu tư trong và ngoài nước tham dự; trong đó, có nhiều doanh nghiệp nổi tiếng về nông nghiệp công nghệ cao. Đây là cơ hội rất tốt để chúng ta tiếp cận với những tiến bộ của khoa học công nghệ và đưa sản phẩm nông nghiệp ra các thị trường lớn”.
Việc ứng dụng công nghệ giúp kiểm soát quy trình sản xuất từ giống – canh tác – thu hoạch – chế biến – phân phối, qua đó nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, giảm chi phí và rủi ro, đồng thời đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường trong nước và quốc tế.
Động lực tăng trưởng kinh tế mới
Nông nghiệp công nghệ cao không chỉ đóng vai trò đảm bảo an ninh lương thực mà còn trở thành động lực tăng trưởng kinh tế quan trọng. Giá trị gia tăng trên một đơn vị diện tích đất canh tác tăng gấp nhiều lần so với phương thức truyền thống. Nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đã mang lại doanh thu hàng tỷ đồng mỗi hecta mỗi năm.
Toàn tỉnh hiện có hơn 107.000 ha sản xuất đạt tiêu chí nông nghiệp công nghệ cao, chiếm khoảng 10% diện tích gieo trồng; trong đó, 1.200 ha nông nghiệp thông minh. Tỉnh đã công nhận 17 vùng nông nghiệp công nghệ cao, với hơn 16.400 ha; 13 doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao; hơn 149.000 ha sản xuất an toàn bền vững, hơn 97.000 ha cây trồng cạn áp dụng tưới tiết kiệm.
Liên kết chuỗi trong sản xuất - tiêu thụ ngày càng được mở rộng, gắn kết chặt chẽ với chế biến và thị trường. Công nghiệp chế biến nông sản từng bước được đầu tư theo hướng hiện đại, gia tăng tỷ lệ sản phẩm qua chế biến, nâng cao giá trị gia tăng.
Lâm Đồng tiếp tục xác định nông nghiệp công nghệ cao là hướng đi chiến lược, bền vững, nhằm khẳng định vị thế trung tâm nông nghiệp công nghệ cao thuộc nhóm dẫn đầu cả nước, hướng tới mục tiêu “Nông nghiệp sinh thái - Nông thôn hiện đại - Nông dân văn minh”.
Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ thông minh, AI, truy xuất nguồn gốc điện tử, hệ thống giám sát - cảnh báo thời tiết, sâu bệnh giúp nông dân chủ động sản xuất, giảm chi phí vật tư, tiết kiệm nước và nâng cao lợi nhuận.
Trong lĩnh vực giống sinh học, nhiều doanh nghiệp đã làm chủ công nghệ nuôi cấy, sản xuất trên 50 triệu cây giống gốc mỗi năm và xuất khẩu hơn 35 triệu cây, mang lại doanh thu khoảng 10 triệu USD/năm.
Chăn nuôi chuyển mạnh sang mô hình tập trung, với 207 trang trại quy mô lớn và hơn 1.000 trang trại vừa, nhỏ; áp dụng đồng bộ các công nghệ chuồng kín, kiểm soát tiểu khí hậu, cho ăn uống tự động, giám sát sức khỏe vật nuôi theo thời gian thực. Toàn tỉnh đã hình thành vùng bò sữa ứng dụng công nghệ cao tại xã Đơn Dương, thu hút gần 300 doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực chăn nuôi công nghệ cao.
Giải pháp cho bài toán biến đổi khí hậu và phát triển bền vững
Trước tác động ngày càng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu, nông nghiệp công nghệ cao được xem là lời giải căn cơ cho bài toán phát triển bền vững. Các công nghệ tưới tiết kiệm nước, nhà kính, nhà màng, giống cây trồng – vật nuôi chịu hạn, chịu mặn giúp giảm thiểu tác động của thiên tai, thích ứng linh hoạt với điều kiện tự nhiên khắc nghiệt.
Đồng thời, mô hình sản xuất tuần hoàn, nông nghiệp hữu cơ kết hợp công nghệ cao giúp giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên, phù hợp với cam kết phát triển xanh và mục tiêu phát thải ròng bằng “0”
Mục tiêu phát triển nông nghiệp công nghệ cao của Lâm Đồng trong giai đoạn tới không chỉ là tăng sản lượng, mà quan trọng hơn là nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng.
Tỉnh tập trung chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng kinh tế nông nghiệp gắn với phát triển xanh, bền vững; thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ, công nghệ số và kinh tế tuần hoàn trong toàn bộ chuỗi giá trị. Đến năm 2030, giá trị sản xuất bình quân phấn đấu đạt trên 250 triệu đồng/ha/năm.
Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng nhiệm kỳ 2025 - 2030 xác định rõ, nông nghiệp phải phát triển hiện đại, ứng dụng công nghệ cao, sinh thái, thích ứng với biến đổi khí hậu; khai thác, phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của địa phương, đóng góp lớn vào việc thực hiện mục tiêu đưa Lâm Đồng thành tỉnh phát triển khá của các nước, một cực tăng trưởng năng động của khu vực.
Bên cạnh đó, nông nghiệp công nghệ cao thúc đẩy phát triển công nghiệp phụ trợ, logistics, chế biến sâu và xuất khẩu nông sản. Các sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng, thân thiện môi trường ngày càng chiếm ưu thế trên thị trường toàn cầu, góp phần nâng cao vị thế nông sản Việt Nam.
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động, biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt và yêu cầu phát triển bền vững trở thành xu thế tất yếu, nông nghiệp công nghệ cao đang nổi lên như một trụ cột chiến lược trong cơ cấu phát triển kinh tế của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.
Phát biểu tại Đại hội Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng nhiệm kỳ 2025 - 2030, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình chỉ đạo: “Lâm Đồng cần có chiến lược bài bản để phát triển các sản phẩm chủ lực, từ rau, hoa, cà phê đặc sản đến cây ăn quả và hải sản chất lượng cao, để vùng hoa, rau Đà Lạt rất nổi tiếng được nhân rộng, lan tỏa trong phạm vi toàn tỉnh. Phát triển nông nghiệp không tạo ra nguồn thu lớn của tỉnh, nhưng là giải pháp căn cơ nâng cao đời sống Nhân dân.
Tầm nhìn đến năm 2045, nông nghiệp Lâm Đồng không chỉ giữ vai trò là ngành kinh tế quan trọng mà còn trở thành biểu tượng của nền nông nghiệp hiện đại, sinh thái, có năng lực cạnh tranh cao trên thị trường quốc tế. Trong đó, nông nghiệp công nghệ cao tiếp tục là động lực then chốt, tạo đà để Lâm Đồng bứt phá, phát triển hài hòa, toàn diện và bền vững.”
Nông nghiệp công nghệ cao không chỉ là xu hướng, mà là lựa chọn chiến lược tất yếu để xây dựng nền kinh tế tự chủ, hiện đại và bền vững. Khi được đầu tư đúng hướng và triển khai đồng bộ, lĩnh vực này sẽ trở thành trụ cột vững chắc, góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, ổn định xã hội và nâng cao chất lượng sống cho người dân.
Để nông nghiệp công nghệ cao thực sự trở thành trụ cột phát triển kinh tế, cần sự đồng bộ về thể chế, chính sách và hạ tầng. Trong đó, trọng tâm là: Hoàn thiện khung pháp lý về đất đai, tích tụ ruộng đất; Cơ chế ưu đãi tín dụng, thuế cho doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao; Phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực nông nghiệp.
Không giống quan niệm cũ cho rằng nông nghiệp chỉ cần lao động phổ thông, nông nghiệp công nghệ cao đòi hỏi nguồn nhân lực có trình độ, từ kỹ sư nông nghiệp, chuyên gia công nghệ đến đội ngũ quản lý, vận hành hệ thống thông minh. Điều này mở ra cơ hội việc làm chất lượng cao, thu hút lao động trẻ, góp phần tái cấu trúc kinh tế nông thôn và giảm áp lực di cư ra đô thị.
Hoàng Phương
