Theo UBND tỉnh Lạng Sơn, hiện nay, hoạt động xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh này gặp nhiều khó khăn do phía Trung Quốc liên tục thay đổi các biện pháp, chính sách áp dụng trong xuất nhập khẩu để phòng chống dịch. Theo đó, phía Trung Quốc tiếp tục kiểm soát chặt chẽ hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam (kiểm hoá 100% đối với hàng hóa nông sản của Việt Nam); quản lý chặt chẽ đối với các lái xe chuyên trách (niêm phong ca bin, xét nghiệm 3 ngày/lần...); thay đổi phương thức giao nhận hàng hóa tại các cặp cửa khẩu Tân Thanh - Pò Chài, Hữu Nghị - Hữu Nghị Quan; dừng thông quan hàng hóa tại cặp cửa khẩu Cốc Nam - Lũng Nghịu từ ngày 26/8/2021 tới nay.
Bên cạnh đó, tuyến đường chuyên dụng vận tải hàng hóa Tân Thanh - Pò Chải qua khu vực mốc 1088/2 - 1089 chưa hoạt động chính thức nên cơ bản cặp cửa khẩu này vẫn đang hoạt động theo hình thức mua bán hàng hóa cư dân biên giới, danh mục, chủng loại các mặt hàng xuất nhập khẩu qua cặp cửa khẩu này vẫn phải phụ thuộc vào thương nhân nước bạn, các phương tiện của Việt Nam vẫn phải sang nhận hàng xuất khẩu của Trung Quốc. Tại cặp cửa khẩu song phương Chi Ma - Ái Điểm, các lực lượng chức năng bên phía Trung Quốc vẫn chưa thực hiện mở cửa, đóng cửa đúng thời gian quy định. Do đó, hiện tại mới chỉ có 4/12 cửa khẩu trên địa bàn tỉnh đang hoạt động.
Đặc biệt, hiện nay, tại cửa khẩu Tân Thanh, các lái xe chuyên trách của Việt Nam phải bàn giao xe cho lái xe Trung Quốc đã làm nảy sinh nhiều vấn đề như: Tăng thời gian vận chuyển, xe hàng của Việt Nam sau khi bàn giao cho lái xe chuyên trách của Trung Quốc đi giao hàng do không quen với cách thức vận hành xe nên đã phát sinh một số va chạm, hỏng hóc phương tiện, ảnh hưởng tới chất lượng hàng hóa...
Ngoài hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa nói chung, hiện nay tỉnh Lạng Sơn cũng có một số mặt hàng chủ lực như hoa hồi, ớt, thạch đen, tinh bột sắn, sắn lát, nhựa thông, clinker, ván bóc... được xuất khẩu chủ yếu sang Trung Quốc, một số mặt hàng như colophan được xuất khẩu sang Hàn Quốc, chè xuất khẩu sang Đài Loan.
Tỉnh Lạng Sơn cho rằng, trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh trong nước cũng như các nước đối tác khiến cho doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu hàng địa phương của tỉnh gặp nhiều khó khăn. Trong đó, nhu cầu nhập hàng của các doanh nghiệp đối tác nước ngoài giảm, hầu hết các cửa khẩu phụ trên địa bàn đều đang ngừng hoạt động do ảnh hưởng của dịch bệnh nên ảnh hưởng tới xuất khẩu hàng địa phương; chi phí vận tải tăng do thời gian vận chuyển hàng bằng đường biển và đường bộ kéo dài, phải qua nhiều chốt kiểm dịch và phải đáp ứng các quy định như khai báo y tế, test nhanh kháng nguyên, giấy xét nghiệm RT-PCR.
Để tạo điều kiện cho doanh nghiệp xuất khẩu qua địa bàn cũng như thông quan nhanh hàng hóa, đặc biệt là các mặt hàng nông sản xuất khẩu, UBND tỉnh Lạng Sơn đề nghị Bộ Công Thương và các bộ ngành Trung ương tiếp tục tăng cường hướng dẫn các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã, doanh nghiệp khởi nghiệp... bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19; phối hợp với Bộ Giao thông vận tải tăng cường quản lý đối với lĩnh vực vận tải biển, chống tình trạng lợi dụng tình hình dịch bệnh để tăng cước giá vận tải bất hợp lý.
Đồng thời, quan tâm, xem xét nâng cao hiệu quả hoạt động xuất nhập khẩu qua tuyến đường sắt liên vận quốc tế Đồng Đăng - Bằng Tường; phối hợp với Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo công tác quy hoạch, ưu tiên danh mục đầu tư xây dựng nâng hạ tầng giao thông phục vụ dịch vụ vận tải, logistics nói chung, trong đó có tuyến đường sắt liên vận quốc tế.
Tỉnh Lạng Sơn cũng đề nghị: Bộ Công Thương phối hợp chặt chẽ với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiếp tục trao đổi, sớm hoàn thành ký Nghị định thư về kiểm dịch thực vật với phía Trung Quốc bổ sung thêm các mặt hàng hoa quả, nông sản của Việt Nam được phép nhập khẩu chính ngạch vào Trung Quốc; thúc đẩy sớm ký kết Nghị định thư về kiểm dịch thực vật đối với 8 loại hoa quả còn lại đã có trong danh sách mặt hàng xuất khẩu chính ngạch vào thị trường Trung Quốc, giúp giảm thời gian thực hiện các thủ tục kiểm tra hàng hoá tại các cửa khẩu.
Bộ Công Thương cần tiếp tục duy trì trao đổi, hội đàm với các cơ quan ngang cấp phía Trung Quốc để khôi phục hoạt động thông quan xuất nhập khẩu hàng hóa như bình thường tại các cặp cửa khẩu: Hữu Nghị - Hữu Nghị Quan, Tân Thanh - Pò Chài, đồng thời khôi phục lại hoạt động của các cặp cửa khẩu phụ, đặc biệt là Cốc Nam - Lũng Nghịu, trong bối cảnh địa phương và các tỉnh, thành phố phía Nam đã kiểm soát tốt tình hình dịch bệnh, qua đó thúc đẩy hoạt động sản xuất, xuất khẩu hàng địa phương cũng như các hàng hóa trong nước...
Nguyễn Kiên
