Nhập khẩu linh kiện ô tô: “Ló” ra những hành vi gian lận thương mại

(THCL) _ Lợi dụng chính sách ưu đãi thuế cho các DN lắp ráp ô tô có vốn đầu tư nước ngoài, nhiều DN lớn như Toyota, Honda, Isuru, Ford… đã có hành vi gian lận, trốn thuế hàng chục tỷ đồng. Thế nhưng, giá xe bán trong nước vẫn không ngừng tăng.

“Lách” thông tư

Thuế nhập khẩu đối với bộ linh kiện ô tô đáp ứng độ rời rạc theo Thông tư 05 của Bộ Khoa học và Công nghệ thấp hơn rất nhiều so với linh kiện nguyên chiếc. Quy định này có mục đích là nhằm tạo đà cho công nghiệp lắp ráp ô tô, khuyến khích phát triển công nghiệp phụ trợ trong nước.

Vừa qua, Chi cục Hải quan cửa khẩu Hữu Nghị (Lạng Sơn) đã phát hiện Công ty Máy nông nghiệp Việt Trung (Hải Dương) nhập 20 chiếc ca bin xe tải thùng đã lắp ráp hoàn chỉnh, nhưng lại khai báo là linh kiện rời nhằm trốn hơn 1 tỷ đồng tiền thuế.

Theo quy định tại Thông tư 05, linh kiện ô tô nhập khẩu phải đáp ứng được những yếu tố rời rạc. Tuy nhiên, quy định này lại thiếu cụ thể khiến cơ quan hải quan rất khó có thể xác định chính xác đâu là linh kiện rời, đâu là linh kiện đã được lắp ráp hoàn chỉnh và đây chính là kẽ hở để DN nhập khẩu khai báo linh kiện nguyên chiếc thành linh kiện rời để nhằm trốn thuế.

Ban chỉ đạo 389 cảnh báo, không ít trường hợp nhập khẩu xe nguyên chiếc, nhưng DN đã tháo rời toàn bộ các linh kiện, mở tờ khai nhập linh kiện rời để được giảm thuế nhập khẩu và giá trị tính thuế với mục đích trốn thuế theo quy định nhập xe nguyên chiếc.

Một cán bộ hải quan cho biết, dù vừa qua cơ quan hải quan đã truy thu hàng trăm tỷ đồng tiền thuế, nhưng có bao nhiêu bộ linh kiện hoàn chỉnh đã nhập khẩu trót lọt và bao nhiêu tiền thuế đã bị gian lận thì không ai có thể trả lời chính xác.

Theo ông Nguyễn Văn Thụ, Chủ tịch Hiệp hội DN cơ khí Việt Nam, chính sách ưu đãi thuế đối với linh kiện ô tô nhập khẩu đã tạo nhiều lợi thế cho các DN lắp ráp ô tô có vốn đầu tư nước ngoài, trong khi đó, chưa có chính sách hỗ trợ nào cho sản xuất phụ tùng ô tô trong nước khiến tỷ lệ nội địa hóa mới chỉ đạt từ 7 – 10%. “Các DN sản xuất ô tô trong nước phải nhập nguyên liệu để sản xuất, ví dụ nhập khẩu thép để làm thân vỏ xe với thuế là 6%. Với 1,8 kg thép mới làm được 1 kg thân vỏ xe. Như vậy, chiếm đến 10% tiền thuế, trong khi đó, thuế linh kiện ô tô nhập khẩu từ các nước ASEAN đã giảm chỉ còn từ 0 - 5%. Điều này càng gây khó khăn hơn cho DN sản xuất ô tô trong nước bởi không thể cạnh tranh được với DN nhập khẩu”, ông Thụ cho hay.

Giá ô tô trong nước vẫn tăng cao

Dù việc “lách chính sách” nhằm trốn thuế của nhiều thương hiệu nổi tiếng diễn ra trót lọt, cộng với việc thuế nhập khẩu xe ô tô từ thị trường ASEAN giảm, thế nhưng, giá xe trong nước vẫn tăng cao hơn 40% so với các nước trong khu vực.

Hiện nay, các dòng xe phổ thông với các thương hiệu Toyota, Ford, Honda... đang bán chạy tại thị trường Việt Nam đều được lắp ráp trong nước bởi thuế nhập khẩu bộ linh kiện những dòng xe này chỉ khoảng từ 15 - 25%, vẫn thấp hơn đáng kể so với thuế nhập khẩu xe nguyên chiếc. Tuy nhiên, theo giới phân tích, các hãng xe, liên doanh ô tô hiện nay vừa là nhà sản xuất, đồng thời là nhà nhập khẩu thì chắc chắn, các hãng xe không thể tạo điều kiện thuận lợi để mẫu xe cùng phân khúc của chính mình lắp ráp trong nước gặp khó khăn về tiêu thụ so với xe nhập khẩu về. Bởi vậy mà giá xe ô tô bán trong nước vẫn chưa thể giảm được.

Anh Mạnh Hùng, nhân viên kinh doanh của thương hiệu Toyota cho biết, hiện nay, nhu cầu mua xe của người tiêu dùng trong nước đang cao, thậm chí thời điểm này, nếu khách hàng muốn mua xe phải đặt trước hàng tháng sau mới có xe, còn nếu để đến đầu tháng 12 mới mua thì chắc chắc là phải ra riêng hãng mới có xe để giao cho khách hàng. Bởi vậy, các hãng hầu như không giảm giá mà chỉ có quà tặng cho khách hàng.

Như vậy, Thông tư 05 và cam kết giảm thuế trong Khu vực Mậu dịch tự do ASEAN (AFTA) được thực thi, người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi. Đây dường như là một nghịch lý đang diễn ra ở thị trường ô tô nội địa.

Hoàng Hà