Mới đây, UBND TP. Hà Nội đã giao 4 quận Ba Đình, Hoàn Kiếm, Đống Đa, Hai Bà Trưng lắp camera nhằm phát hiện, xử lý nghiêm hành vi đổ trộm rác thải, bỏ rác không đúng nơi quy định, chậm thu gom, vận chuyển rác theo hợp đồng.
Như vậy, từ 1/3/2025, UBND TP. Hà Nội sẽ triển khai thực hiện các biện pháp thí điểm nâng cao chất lượng vệ sinh môi trường tại 4 quận nội đô, bao gồm sử dụng phương tiện vệ sinh môi trường xanh, phương pháp thu gom phù hợp. Đồng thời, các quận này cũng cần triển khai nhiều biện pháp đảm bảo trật tự đô thị, vỉa hè, lòng đường thông thoáng, đủ điều kiện cho các phương tiện vệ sinh môi trường tiên tiến, hiện đại hoạt động hiệu quả.
UBND TP. Hà Nội cho biết, việc này nhằm kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm, triệt để các hành vi vi phạm như đổ trộm rác thải, bỏ rác thải không đúng giờ, không đúng nơi quy định, chậm thu gom, vận chuyển rác theo hợp đồng...
Cụ thể, Hà Nội sẽ lắp thêm khoảng 40.200 camera, gồm hơn 12.000 camera PTZ (có thể quay, quét, phóng to, thu nhỏ) và hơn 28.200 camera cố định. Trong số này có hơn 23.700 camera phục vụ giám sát đảm bảo an ninh, trật tự và xử lý vi phạm; gần 300 camera phục vụ quốc phòng và hơn 16.200 camera phục vụ giám sát quản lý Nhà nước về an toàn giao thông, hạ tầng giao thông, môi trường, trật tự đô thị.
Việc áp dụng camera giám sát để phát hiện, xử lý và ngăn ngừa các hành vi gây hại môi trường là một giải pháp tiềm năng. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là làm thế nào để nhân rộng mô hình phạt nguội trong lĩnh vực môi trường trên phạm vi cả nước, đặc biệt khi tình trạng xả rác bừa bãi, ô nhiễm không khí, sông hồ vẫn còn nhức nhối ở nhiều nơi.
Nghị định 45/2022/NĐ-CP đã cho phép sử dụng dữ liệu từ các thiết bị kỹ thuật, bao gồm cả của người dân, để xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Điều này mở ra cơ hội để người dân chung tay phát hiện và tố giác các hành vi gây ô nhiễm nơi công cộng.
Mặc dù vậy, việc triển khai phạt nguội trong lĩnh vực môi trường trên thực tế còn nhiều thách thức. Khác với lĩnh vực giao thông, hiện chưa có chế tài hiệu quả để xử lý những trường hợp vi phạm không nộp phạt khi gây hại cho môi trường. Hơn nữa, để hình thức này phát huy tối đa hiệu quả, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng, cùng với sự tham gia tích cực của người dân và doanh nghiệp trong việc cung cấp thông tin và tố giác vi phạm.
Như vậy, để thay đổi hành vi, cần những biện pháp mạnh mẽ chứ không thể chỉ dựa vào tuyên truyền. Kinh nghiệm từ việc xử phạt vi phạm giao thông, thể hiện trong Nghị định 168-2024/NĐ-CP, cho thấy tính quyết liệt và hiệu quả trong việc thay đổi thói quen. Việc áp dụng camera phạt nguội trong lĩnh vực môi trường là một bước đi đúng hướng, mang “tinh thần Nghị định 168” vào công tác bảo vệ môi trường.
Bên cạnh đó, để nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm xả rác thải, các cơ quan chức năng cũng cần tổng hợp những bất cập, hạn chế trong các quy định hiện hành. Từ đó, đề xuất với các cơ quan nhà nước để sửa đổi các nghị định liên quan, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ và phù hợp với tình hình thực tế.
Tâm An
