Siêu bão Melissa – cơn bão mạnh nhất từng ghi nhận tại Jamaica trong hơn một thế kỷ chưa kịp rời khu vực đã bất ngờ “hồi sinh” trên vùng biển Caribe ấm bất thường. Trung tâm Bão Quốc gia Mỹ (NHC) tối 28/10 (giờ địa phương) cho biết, bão đã tăng cường sức mạnh lên cấp 4, với vận tốc gió duy trì khoảng 209 km/giờ khi tiến sát bờ đông nam Cuba.
Theo NHC, tâm bão hiện cách thành phố Guantanamo khoảng 180 km, di chuyển theo hướng đông bắc với vận tốc 14 km/giờ. Dự kiến Melissa sẽ đổ bộ vào cực đông Cuba trong đêm 28 rạng sáng 29/10, sau đó tiếp tục quét qua Bahamas và tiến ra Đại Tây Dương. Dù có thể suy yếu, cơn bão vẫn mang theo gió giật mạnh, sóng cao nguy hiểm và lượng mưa lớn từ 120–250 mm, đe dọa gây lũ quét, sạt lở đất trên diện rộng.
Trước khi tiến vào Cuba, Melissa đã để lại hậu quả nặng nề tại Jamaica. Cơn bão cấp 5 đổ bộ vào trưa 28/10 với sức gió gần 300 km/giờ, tàn phá nghiêm trọng cơ sở hạ tầng. Hình ảnh ghi nhận cho thấy nhiều khu vực bị ngập sâu, nhà cửa tốc mái, đường dây điện đổ rạp. Chính phủ Jamaica ban bố tình trạng thảm họa quốc gia, cho biết hơn 500.000 người bị mất điện, 15.000 người phải sơ tán, ít nhất 3 người thiệt mạng và hàng chục người bị thương.
Thủ tướng Jamaica Andrew Holness mô tả, Melissa “là một trong những trải nghiệm tồi tệ nhất” mà quốc đảo từng trải qua. “Không có cơ sở hạ tầng nào chịu được bão cấp 5. Thách thức lớn nhất bây giờ là phục hồi sau thảm họa”, ông nói.
Tại Cuba, chính quyền đặt toàn bộ khu vực phía đông trong tình trạng báo động cao. Chủ tịch Miguel Díaz-Canel kêu gọi người dân tuyệt đối không rời nơi trú ẩn, khẳng định “đây sẽ là một đêm rất khó khăn”. Hơn 735.000 người đã được sơ tán, trong đó có hàng nghìn hộ dân tại Santiago de Cuba – khu vực dự kiến chịu ảnh hưởng trực tiếp khi bão đổ bộ.
Ảnh vệ tinh của NOAA cho thấy “mắt bão” Melissa trở nên rõ nét và ổn định – dấu hiệu cho thấy hệ thống bão đang tái tổ chức, tiếp tục hút năng lượng từ vùng nước biển Caribe đang ở mức nhiệt cao kỷ lục. Các chuyên gia cảnh báo nhiệt độ bề mặt biển ấm bất thường là nguyên nhân chính khiến Melissa mạnh lên nhanh chóng, dù trước đó đã suy yếu khi rời Jamaica.
Nhà khí tượng học Briana Waxman của CNN nhận định: “Melissa là ví dụ điển hình cho xu hướng bão nhiệt đới tăng cấp đột ngột trong điều kiện khí hậu toàn cầu đang nóng lên”. Trong khi đó, chuyên gia Leanne Archer của Đại học Bristol cảnh báo, nếu xu hướng này tiếp diễn, Caribe sẽ thường xuyên đối mặt với những cơn bão có sức tàn phá vượt xa khả năng chống chịu hiện nay.
Tổ chức Di cư Quốc tế (IOM) và Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) cho biết, đang chuẩn bị hàng cứu trợ khẩn cấp gồm lều, chăn, máy phát điện và thực phẩm cho Jamaica, Cuba và Bahamas. Tuy nhiên, thiếu hụt ngân sách và khó khăn hậu cần được dự báo sẽ khiến nỗ lực cứu trợ kéo dài.
Tính đến tối 29/10, ít nhất 7 người được xác nhận thiệt mạng do bão Melissa tại Jamaica, Haiti và Cộng hòa Dominica. Hàng trăm nghìn người trên khắp vùng Caribe vẫn mất điện, nhiều khu vực bị cô lập do lũ lụt và sạt lở đất.
Các nhà khoa học gọi Melissa là “quái vật khí hậu” – minh chứng cho sức mạnh khó lường của tự nhiên trong kỷ nguyên biến đổi khí hậu. Khi tiến ra Đại Tây Dương, siêu bão này có thể suy yếu, nhưng những vết sẹo mà nó để lại với Caribe có lẽ sẽ mất nhiều năm để hàn gắn.
Thiên Trường
