Tăng cường các biện pháp chống chuyển giá

Thời gian qua, hàng loạt nghi án chuyển giá(CG) tại các tập đoàn đa quốc gia đang đầu tư tại Việt Nam như: Coca – Cola, Metro, Adidas, Keangnam – Vina… đã đặt ra thách thức đối với ngành thuế trong việc kiểm tra, giám sát hoạt động này.

Từ năm 2010 – 2011, cơ quan quản lý thuế bắt đầu triển khai các cuộc thanh tra và truy thu được hàng nghìn tỷ đồng tiền thuế. Thông qua đó, đã phát hiện các hành vi CG điển hình đã và đang diễn ra tại Việt Nam dưới các hình thức như: CG thông qua chuyển giao tài sản hữu hình, vô hình hoặc chuyển giao dịch vụ giữa các bên liên kết; CG thông qua chi trả lãi vay vốn sản xuất kinh doanh giữa các bên liên kết. Các hành vi CG của doanh nghiệp (DN) không chỉ đơn thuần là điều chuyển lợi nhuận từ nơi có thuế suất cao sang nơi có thuế suất thấp để tránh thuế mà nó còn bao gồm cả chiều ngược lại.

Cụ thể, tại Việt Nam thời gian qua hiện tượng các DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) kê khai lỗ là khá phổ biến, chiếm khoảng 50%  tổng số DNFDI đang hoạt động trên cả nước, trong đó nhiều DN kê khai lỗ liên tục trong ba năm. Qua thành, kiểm tra, cơ quan thuế đã phát hiện một số DNFDI có biểu hiện áp dụng các thủ thuật chuyển giá  tinh vi như nâng khống giá trị góp vốn ( bằng máy móc, thiết bị, bản quyền…), giá trị mua bán nguyên vật liệt đầu vào, bán thành phẩm, thành phẩm, dịch vụ, phí quản lý, tiền bản quyền, chi phí bảo lãnh, cho vay, trả lương, đào tạo, quảng cáo, nhà thầu, chuyển nhượng vốn …tạo lên tình trạng lỗ giả, lãi thật, gây thất thu ngân sách, làm cho bên Việt Nam phải rút khỏi liên doanh. DN trở thành 100% vốn nước ngoài.

Theo phó trưởng Ban Cải cách, Tổng cục Thuế ( Bộ Tài Chính) Nguyễn Quang Tiến, bản chất của hoạt động CG là việc lựa chọn nơi ưu đãi nhất để nộp thuế của một DN mà không làm trái các quy định pháp luật hiện hành. CG được hiểu là DN thực hiện các hành vi như: nâng khống giá trị đầu vào của hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ, sau đó gây lỗ ở đầu ra của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, dẫn đến kết quả sản xuất kinh doanh lỗ, DN không phải nộp số thuế thu nhập DN đáng ra phải nộp, còn phần lợi nhuận thực DN đã lấy về ở chính đầu vào. Rõ ràng, với các hành vi CG như vậy thì thiệt hại cho nền kinh tế là thất thu ngân sách Nhà nước số thuế mà các DNFDI này phải nộp. Tuy nhiên, CG không phải là hiện tượng của riêng Việt Nam. Do đó, trước mắt chúng ta sẽ tiếp tục nghiên cứu và hoàn chỉnh khung pháp lý để khắc phục, thay vì nhìn nhận một cách cực đoan về các DNFDI nói chung. Bởi trong 25 năm qua, các DNFDI đã có sự đóng góp rất lớn cho sự phát triển kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam.

Cũng theo ông Nguyễn Quang Tiến, kể từ năm 2012, cơ quan thuế đã có thêm biện pháp trong đấu tranh với hành vi CG không chỉ tại DNFDI mà cả DN trong nước. Cụ thể, Bộ Tài chính đã phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia nhằm quản lý chính sách chống CG của các DNFDI giai đoạn 2012 -2015. Cùng với chiến lược cải cách hệ thống thuế giai đoạn 2011 – 2020 đã được thông qua trước đó, ngành thuế sẽ có nhiều cơ sở pháp lý hơn để đấu tranh với hành vi CG. Ngoài ra, Bộ Tài chính cũng đang xây dựng được các nghị định, thông tư về cơ chế thỏa thuận, phương pháp tính giá theo Luật Quản lý thuế sửa đổi. Các quy định này bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1 -7 tới, khi đó sẽ áp dụng cho cơ chế giá thỏa thuận trước về phương pháp xác định giá tính thuế. (APA) trong chống CG ở các DNFDI. Việc bổ sung cơ chế APA vừa tạo thuận lợi cho công tác hành thu, chống thất thu, vừa tạo sự chủ động cho DN trong lập kế hoạch kinh doanh và thực hiện nghĩa vụ thuế.

Cơ quan thuế sẽ thực hiện các chế tài nghiêm minh để xử lý đối với hành vi trốn thuế, gian lận thuế bằng nhiều hình thức khác nhau, trong đó có CG, như: Nâng mức xử phạt đối với hành vi chậm nộp thuế từ 0,05%/ này lên 0,07%/ ngày nếu chậm nộp thuế quá 90 ngày, nâng mức xử phạt từ 10% lên 20% đối với hành vi khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế được hoàn.

Công tác quản lý thuế đối với hoạt động CG là lĩnh vực khó, đòi hỏi cán bộ ngành thuế vừa phải có kiến thức chuyên môn sâu rộng, nhiều kinh nghiệm quản lý, vừa thành thạo tiếng Anh và tin học.Ngoài ra, để đấu tranh với CG rất cần sử dụng thông tin dữ liệu trong và ngoài nước, từ các tổ chức quốc tế chuyên cung cấp thông tin. Trong khi đó, để thu thập, sàn lọc thông tin về DNFDI là rất khó bởi không phải tất cả các cơ quan thuế các nước đều sãn sàng hợp tác để cung cấp thông tin, hoặc có thông tin để cung cấp và cung cấp kịp thời. Đội ngũ cán bộ ngành thuế làm công tác quản lý thuế đối với hoạt động CG cũng chưa đồng đều, chủ yếu làm việc dưới hình thức kiêm nhiệm nên chưa tập chung hết thời gian cho công tác chống CG…

Theo chương trình hành đông kiểm soát hoạt động CG giai đoạn 2012 – 2015, Bộ Tài chính đã tập trung xây dựng các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý thuế đối với hoạt động CG; hạn chế, ngăn ngừa tình trạng các DN liên kết nhằm thực hiện hành vi CG…

Theo Thời Nay