Tạo điều kiện thuận lợi cho kinh tế tập thể phát triển

Khắc phục bất cập, đáp ứng được yêu cầu phát triển

Hiện nay, số lượng hợp tác xã (HTX) không ngừng tăng lên, doanh thu và thu nhập của thành viên, người lao động trong hợp tác xã dần được cải thiện, giúp nâng cao đời sống kinh tế hộ thành viên, góp phần thực hiện xóa đói giảm nghèo, ổn định an ninh, chính trị cho xã hội.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đỗ Thành Trung, khu vực kinh tế tập thể tại Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn. Về nội tại, điều kiện kinh tế - xã hội của thành viên thấp, trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ đa phần còn yếu. Thêm vào đó, cơ sở hạ tầng, vật chất, kỹ thuật của Hợp tác xã nghèo nàn. Trong khi, các chính sách của Nhà nước về cơ bản chưa hỗ trợ được nhiều cho các hợp tác xã. Cụ thể, các hợp tác xã gặp khó khăn trong tiếp cận các chính sách về vốn, đất đai, về khoa học công nghệ, thị trường ...

Ngoài ra, phong trào hợp tác xã còn phải đối mặt với rất nhiều thách thức như trong bối cảnh mới với sự phát triển bùng nổ của Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư, áp lực cạnh tranh khốc liệt trong nền kinh tế thị trường, tác động tiêu cực của dịch bệnh COVID-19, bất ổn chính trị trên thế giới.

Cùng với đó, biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp cộng thêm quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa diễn ra với tốc độ rất nhanh trên khắp cả nước và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng... cũng là những thách thức đòi hỏi khu vực hợp tác xã phải có sự thay đổi và chủ động thích ứng. 

Nhằm khắc phục những bất cập, hạn chế và đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của sự phát triển, ngày 20/06/2023, tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Hợp tác xã số 17/2023/QH15 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/07/2024 thay thế Luật Hợp tác xã số 23/2012/QH13.

Luật Hợp tác xã năm 2023 tạo hành lang pháp lý quan trọng cho phát triển kinh tế tập thể tại Việt Nam với sự tiếp cận gần hơn về bản chất, giá trị, nguyên tắc của thế giới.

Luật Hợp tác xã mới mở ra cơ hội thu hút vốn từ bên ngoài nhiều hơn, tạo điều kiện giúp hợp tác xã mở rộng thị trường, tăng tính minh bạch trong kiểm soát, phòng chống tham nhũng, đồng thời làm rõ quy định về áp thuế thu nhập đối với người tham gia bên ngoài, thu nhập từ bên trong sẽ được miễn hoặc giảm thuế. Qua đó nhấn mạnh hợp tác xã là tổ chức đặc biệt chứ không giống doanh nghiệp.

PGS. TS. Mai Quang Vinh, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Liên hiệp Hợp tác xã Kinh tế số Việt Nam - đề xuất hỗ trợ các hợp tác xã yếu kém, thiếu trình độ quản lý. Trong đó cần miễn giảm thuế giá trị tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân trong 3 năm. Sau đó, hợp tác xã nào phát triển mới bắt đầu áp thuế.

Kinh nghiệm thực tiễn từ một số nước

Bà Nguyễn Thị Tuyết Minh, Giám đốc Liên đoàn HTX CHLB Đức (DGRV) tại Việt Nam cho biết: Dựa trên kinh nghiệm phát triển của khu vực HTX Đức, có thể nói rằng, việc hỗ trợ HTX ở giai đoạn đầu mới thành lập đóng vai trò tương đối quan trọng để cho các HTX phát triển. Các chính sách hỗ trợ có thể được hiểu là những quy định cụ thể trong luật và việc áp dụng một cách thống nhất, tạo điều kiện cho các HTX được tham gia một cách toàn diện vào nền kinh tế. Ngoài ra, HTX cũng được tham gia vào các chương trình hỗ trợ dành cho các loại hình doanh nghiệp khác khi họ đáp ứng các điều kiện của chương trình. Việc tạo ra khuôn khổ pháp lý phù hợp để HTX có thể tiếp cận tín dụng cũng có thể coi là biện pháp hỗ trợ quan trọng cho HTX. Điều này giúp HTX có được đòn bẩy tài chính để phát triển hoạt động kinh doanh, nhưng không triệt tiêu những nguyên tắc cơ bản của mô hình HTX, đặc biệt là nguyên tắc tự lực.

Theo bà Jedsadaporn Sathapatyanon - Trưởng Ban Hợp tác quốc tế, Cục Phát triển Hợp tác xã, Bộ Nông nghiệp Thái Lan: Đến năm 2022 Thái Lan có 7.638 hợp tác xã, bao gồm 4.139 hợp tác xã nông nghiệp với 6,36 triệu thành viên và 3.499 hợp tác xã phi nông nghiệp với 4,96 triệu thành viên.

Nhằm hỗ trợ và thúc đẩy các hợp tác xã, Thái Lan đã đưa ra 3 đề án với các chính sách hỗ trợ hợp tác xã. Trong đó, bao gồm, bổ trợ kiến thức, tăng cường năng lực qua hoạt động đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật, hỗ trợ chuyển giao công nghệ liên quan đến sản xuất, chế biến, quản lý và phát triển kinh doanh của các hợp tác xã, tổ nông dân. Cùng với đó, khuyến khích và hỗ trợ các hợp tác xã sản xuất, thu gom, chế biến, tiếp thị và phát triển công nghệ. Hỗ trợ máy móc và thiết bị để nâng cấp hoạt động sản xuất và chế biến của hợp tác xã. Thành lập quỹ Phát triển hợp tác xã (CDF) với vai trò hỗ trợ các hoạt động của hợp tác xã...

Bà Elizabeth Organo Batonan, Phó Cục trưởng Cục Đăng ký, Giám sát và Kiểm tra, Cơ quan Phát triển HTX Philipine đã chia sẻ về quan điểm phát triển HTX của nước này theo hướng thúc đẩy khả năng tồn tại và phát triển của các HTX như một công cụ bình đẳng, công bằng xã hội và phát triển kinh tế.

Theo quy định của pháp luật nước này, Chính phủ và tất cả các ban, ngành, tổ chức và cơ quan của chính phủ có nhiệm vụ tiếp tục cung cấp hướng dẫn kỹ thuật, hỗ trợ tài chính và các dịch vụ khác để giúp các HTX phát triển thành các doanh nghiệp kinh tế có sức sống và khả năng đáp ứng hướng tới một phong trào HTX mạnh mẽ, không có bất kỳ điều kiện nào vi phạm mục tiêu và bản chất của HTX…

Minh Anh