Thanh tra Chính phủ chỉ ra hàng loạt vi phạm trong mua sắm thiết bị y tế

Thanh tra Chính phủ vừa có văn bản (đề ngày 15/1/2021) phúc đáp các kiến nghị của cử tri các địa phương được gửi tới trước kỳ họp 10, Quốc hội khóa 14.

Theo đó, gửi kiến nghị tới Thanh tra Chính phủ, cử tri các địa phương Hải Phòng, Bến Tre, Thái Bình kiến nghị tăng cường rà soát, thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong lĩnh vực: liên doanh, liên kết đầu tư thiết bị y tế vào các cơ sở khám chữa bệnh, sử dụng kinh phí phòng, chống dịch Covid- 19, kịp thời thu hồi tài sản tham nhũng trả lại Nhà nước và nhân dân.

Cử tri Hải Phòng cho rằng một dự án khi triển khai có rất nhiều quy trình, thủ tục với sự tham gia của nhiều cơ quan chức năng và thực hiện theo nguyên tắc “công khai” giá thiết bị, “công khai” thủ tục đấu thầu... Tuy nhiên, vừa qua phát hiện ra nhiều sai phạm trong lĩnh vực liên doanh, liên kết đầu tư thiết bị y tế vào các cơ sở khám chữa bệnh, như vụ việc ở Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Nội (CDC Hà Nội), Bệnh viện Bạch Mai hay trường họp Công ty cổ phần công nghệ y tế BMS chỉ riêng từ đầu năm 2020 đến nay liên tiếp trúng gần 20 gói thầu về cung cấp vật tư và trang thiết bị y tế tại nhiều tỉnh, thành với giá trị từ vài tỉ đến vài trăm tỉ đồng.

Giải đáp các kiến nghị, Thanh tra Chính phủ cho biết, trong đó, năm 2018 tiến hành thanh tra chuyên đề diện rộng về công tác quản lý Nhà nước và thực hiện pháp luật trong hoạt động mua sắm, đấu thầu thuốc chữa bệnh và trang thiết bị y tế . Năm 2019 thanh tra chuyên đề diện rộng về mua sắm thuốc chữa bệnh, trang thiết bị y tế và sử dụng quỹ bảo hiểm y tế. Ngoài ra còn tiến hành một số cuộc thanh tra đột xuất theo chỉ đạo của Thủ tướng.

Cuộc thanh tra do Thanh tra Chính phủ chủ trì thực hiện tại Bộ Y tế và một số đơn vị trực thuộc về việc sử dụng quỹ bảo hiểm y tế, mua sắm trang thiết bị y tế và vật tư y tế đã kết thúc thanh tra trực tiếp và đang trong quá trình xây dựng dự thảo kết luận thanh tra.

Các địa phương cũng đã kết thúc thanh tra chuyên đề diện rộng theo chỉ đạo và Thanh tra Chính phủ đang tổng hợp, báo cáo kết quả.

"Bước đầu, qua kết quả thanh tra tại 63 tỉnh, thành phố cho thấy một số tồn tại, thiếu sót, vi phạm"- Thanh tra Chính phủ cho biết.

Cụ thể, việc phân cấp mua sắm thiết bị y tế và vật tư y tế tại bộ, địa phương. Một số địa phương không ban hành Danh mục mua sắm tập trung thiết bị y tế trước khi thực hiện việc mua sắm mà thực hiện mua sắm tại tuyến tỉnh và phân cấp cho các cơ sở y tế trái Nghị định 63/2014 của Chính phủ, Nghị định 151/2017 của Chính phủ, Quyết định số 08/2016 của Thủ tướng. Việc này đã tạo điều kiện cho các đơn vị được phân cấp chia nhỏ gói thầu để tự thực hiện áp dụng hình thức chào hàng cạnh tranh, chỉ định thầu trái với quy định của Luật Đấu thầu (nhiều địa phương tỷ lệ gói thầu thực hiện mua sắm theo hình thức chỉ định thầu và chào hàng cạnh tranh lên tới 90%).

"Tất cả các bộ, địa phương đều có thiếu sót, vi phạm trong quá trình tổ chức thực hiện các quy định về mua sắm, đấu thầu từ bước lập kế hoạch, đấu thầu, ký kết và thực hiện hợp đồng. Vi phạm chủ yếu xảy ra tại bước lập giá kế hoạch gói thầu và thẩm định giá"- cơ quan thanh tra cho hay.

Việc đề xuất danh mục mua sắm, cấu hình kỹ thuật rất chi tiết chỉ có hãng/loại sản phẩm đó có, dẫn đến không có cạnh tranh và đẩy giá thiết bị lên rất cao.

Đặc biệt, việc thực hiện đấu thầu mua sắm trang thiết bị y tế vừa qua chỉ mang tính hình thức, hiệu quả rất thấp/không có hiệu quả (tỷ lệ giảm giá trung bình của tổng số gói thầu tại 3 bộ, 50 địa phương chỉ đạt 1,26%; cá biệt tại một số địa phương nhiều gói thầu mua sắm trang thiết bị y tế đấu thầu rộng rãi nhưng tỉ lệ giảm giá sau đấu thầu là 0%).

Bộ Y tế không thực hiện quy định tại khoản 5 Điều 62; UBND các tỉnh, thành phố không thực hiện quy định tại khoản 4 Điều 65 Nghị định 36/2016 (không đăng tải công khai trên cổng thông tin điện tử các thông tin về: Giá trúng thầu mua sắm mua sắm trang thiết bị y tế của các cơ sở y tế công lập trên phạm vi toàn quốc; danh sách các mua sắm trang thiết bị y tế đã bị thu hồi số lưu hành). Điều đó đã dẫn đến các tỉnh, thành phố không có căn cứ tham khảo, phát hiện chênh lệch giá các mua sắm trang thiết bị y tế giống nhau hoặc có cấu hình tương tự khi xây dựng giá kế hoạch.

Thanh tra Chính phủ cho rằng việc định giá mua sắm trang thiết bị y tế để đưa vào liên doanh, liên kết tại các cơ sở y tế thực hiện không tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật theo hướng đẩy giá trị thiết bị lên cao, ký kết hợp đồng đặt mua sắm trang thiết bị y tế của đơn vị với đối tác kèm theo điều khoản ràng buộc, cam kết mua các sản phẩm hóa chất, vật tư từ đối tác với giá độc quyền đã dẫn đến thiệt hại đến quyền lợi của cơ sở khám chữa bệnh và người bệnh.

Căn cứ vào các vi phạm đã được phát hiện, thanh tra các tỉnh thành phố có kiến nghị xử lý cụ thể. Thanh tra Chính phủ kiến nghị xử lý những vấn đề vĩ mô liên quan đến trách nhiệm của Bộ Y tế và các bộ ngành, địa phương sẽ được tổng hợp trong báo cáo gửi Thủ tướng.

Trang Nguyễn