Chính sách tiền tệ: Nhiều thách thức

Mới đây, NHNN đã tổ chức buổi tọa đàm “Nhìn lại điều hành chính sách của NHNN 2011 - 2013, những kết quả và thách thức” nhằm đánh giá về khó khăn, thách thức đối với nền tài chính tiền tệ trong khủng hoảng kinh tế.

Đạt được nhiều kết quả…

Theo PGS. TS. Tô Kim Ngọc, Phó giám đốc Học viện NH, đã có không ít ý kiến trái chiều về chính sách của NHNN trong 3 năm qua, trong đó có không ít ý kiến về đấu thầu vàng. Nhiều ý kiến cho rằng, Nhà nước độc quyền đấu thầu vàng khiến nhiều DN kinh doanh vàng không còn đất sống. Tuy nhiên, tại thời điểm đó, việc đóng cửa trạng thái vàng và liên tục đấu thầu vàng là giải pháp đúng của Chính phủ. Bà Ngọc chỉ ra, tại tam giác tiền tệ là dự trữ ngoại hối, cung tiền, tỷ giả và thanh khoản của các NHTM, thấy rõ ngân sách của hệ thống NH đang rất căng thẳng, vì vậy, NHNN phải tập trung giải quyết những vấn đề tồn đọng này.

Với nhiều nỗ lực và quyết liệt về chính sách, đến thời điểm hiện tại, tín dụng trong hệ thống NH đã được cải thiện, tăng trưởng đạt mức không quá thấp; tỷ giá, ngoại hối ổn định; lạm phát, nợ xấu kỳ vọng được kiểm soát... Tuy nhiên, hiện có khoảng 90% hợp đồng tiền gửi có thời hạn dưới 1 năm, điều này cho thấy nguồn vốn của hệ thống NH mới chỉ đạt ở mức ngắn hạn và trung hạn, thanh khoản và vấn đề về nợ xấu, tái cấu trúc, còn nhiều vướng mắc. “Vai trò của NHNN đã phủ đầy các lĩnh vực, nhưng nếu không biết cách quản lý thì một số vai trò sẽ không phát huy tác dụng.

Nhiều bất cập sẽ không được giải quyết nếu NHNN vẫn áp dụng chính sách tài khóa như cũ, nhất là đối với vấn đề nợ công. VAMC đã được thành lập để xử lý nợ xấu, nhưng thực tế VAMC vốn ít, không có hỗ trợ từ ngân sách, không có nguồn ngoài nên dù VAMC có thể phát hành trái phiếu đặc biệt, nhưng vấn đề chúng ta cần quan tâm đó là Chính phủ sẽ dùng nguồn ngân sách nào để mua trái phiếu?”, bà Ngọc bày tỏ.

Chuyên gia kinh tế, TS. Lê Xuân Nghĩa nhận định, để đánh giá đúng vai trò của NHNN, chúng ta phải nhìn lại thời điểm khủng hoảng trước đó của ngành tài chính tiền tệ. Năm 2011, tỷ lệ nợ xấu nhiều, lãi suất tăng cao, thị trường BĐS giảm mạnh, DN cũng vay mạnh, Nhà nước đã dùng khoảng 5 tỷ USD để mua vàng, dùng vàng như một phương tiện kinh doanh. Đến năm 2013, qua nhiều chính sách về chấm dứt đô la hóa và vàng hóa, thị trường ngoại hối đã được ổn định, tình trạng vàng hóa được chấm dứt, lạm phát của hệ thống NH đã ở mức chấp nhận được, khoảng 6 - 7%. Tỷ giá hối đoái VND được đánh giá là ổn định nhất trong khu vực nên Việt Nam vẫn là môi trường kinh doanh thu hút nhiều nhà đầu tư nước ngoài…

Thách thức là rất lớn…

Các chuyên gia kinh tế lên tiếng, để khôi phục đà tăng trưởng từ mức 5% - mức đáy vực lên mức 8% là rất khó khăn. Hàng loạt chính sách hỗ trợ đều phải thông qua đầu mối là NHNN, chỉ cần NHNN đi chệch hướng một chút là nguy cơ lạm phát sẽ bùng nổ. Hệ thống liên NH đang chịu sự chênh lệch lãi suất đầu vào và đầu ra, mặc dù lãi suất tiền gửi giảm không nhiều, nhưng lãi suất cho vay giảm mạnh sẽ làm mất thanh khoản trong hệ thống NH.

Nhận định về thách thức của thị trường tài chính, ông Lương Văn Phước, Phó chủ tịch UB Tài chính Quốc gia cho rằng, dù nền tài chính đã đạt đươc một số kết quả tốt, song chúng ta không nên quá vui mừng vì chiến thắng, bởi “con ngựa bất kham” khủng hoảng tài chính chưa bao giờ có ý thức dừng lại. “Chúng ta luôn bàn về quá khứ rất hay, nhưng không có hoạch định cụ thể cho tương lai. Với thực tế lợi nhuận của các NHTM thấp, cổ đông điêu đứng, vốn mất, nếu tiến hành tái cấu trúc mỗi NHTM sẽ có 1000 - 2000 người có nguy cơ bị đẩy ra đường. Vì vậy, ngoài quan tâm đến tái cơ cấu, chúng ta cần quan tâm đến tái cấp vốn cho các NHTM. Bên cạnh đó, NHNN cần tiến tới gỡ bỏ vàng, tiếp tục chính sách chống đô la hóa. Với bước đi tỷ giá, chỉ cần tính sai một bước là đổ vỡ, chính sách tiền tệ lại quay đầu lại”, ông Phước nhận định.

Đồng tình với ông Phước, bà Ngọc khuyến nghị nên tiến tới chấm dứt tình trạng đô la hóa, bỏ thị trường ngoại tệ. TS. Nghĩa cũng cho rằng, Việt Nam có thể kéo lại thị trường tiền tệ bằng cách chống đô la hóa, thông qua việc tăng thị trường ngoại tệ, giảm ngoại hối, không cho vay tiền tệ, giảm lãi suất, từ nay đến năm 2020 phải dứt khoát xử lý được tình trạng đô la hóa.

Nguyễn Hạnh