Bộ Giáo dục và Đào tạo phải làm gì với nguyện vọng đăng ký tăng bất thường năm nay?

Các trường thuộc lực lượng vũ trang, các trường phải thực hiện sơ tuyển đầu vào khác số lượng đăng ký tăng hơn 140%, một con số quả thực, nếu nhìn vào thì đó là “niềm ao ước bấy lâu, nay đã thỏa nỗi lòng…”. Thực tế thì không phải vậy và Bộ Giáo dục và Đào tạo, cái “máy lọc” nguyện vọng ảo năm nay sẽ như thế nào?

Vẫn nhiều nhiều nguyện vọng ảo do đâu?

Thí sinh và phụ huynh đều là đối tượng được cơ sở giáo dục nhắm đến theo dạng là khách hàng, cần được truyền thông, giới thiệu về thế mạnh của trường để đưa ra lựa chọn. Điều đó chẳng khác gì là cung – cầu, hàng hóa và mua bán, chẳng qua, nó diễn ra ở lĩnh vực giáo dục nên mang tính đặc thù mà thôi.

Một Phó Giáo sư, Tiến sỹ, có hơn 35 năm và hiện vẫn công tác trong ngành giáo dục, liên quan đến đầu ra, đầu vào, mở ngành, “chốt đơn” lớp thạc sỹ, nghiên cứu sinh… chia sẽ rằng: Mươi năm nay, năm nào Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đổi mới công tác thi và tuyển sinh đại học, cao đẳng; cũng có những phương án phòng ngừa, “lọc” nguyện vọng ảo, thế nhưng, năm nào cũng số lượng đăng ký đều tăng, trùng, chồng chéo… Năm nay, có thí sinh đăng ký hơn 40 nguyện vọng.

Số liệu từ Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) thể hiện, số thí sinh đăng ký xét tuyển năm 2025 tăng 115.892 thí sinh do có thí sinh đăng ký xét tuyển cả các trường cao đẳng nghề nghiệp và số liệu trên là thống kê nhanh; hiện còn một số thí sinh đã gửi thông tin đăng ký xét tuyển gần thời gian kết thúc xét tuyển nên hệ thống đang tiếp tục xử lý.

Theo Bộ GD&ĐT, kỳ tuyển sinh đại học năm nay cả nước có gần 850.000 thí sinh đăng ký hơn 7,6 triệu nguyện vọng xét tuyển. Bình quân mỗi thí sinh đăng ký tới 9 nguyện vọng, vượt xa con số các năm trước.

Học sinh Trần Văn An, Bắc Ninh tâm tư: “Bố mẹ cháu bảo, cứ đăng ký nhiều nguyện vọng vào, không đỗ trường này thì đi học trường khác. Bố mẹ cháu sợ cháu trượt đại học, phải đi nghĩa vụ quân sự, sợ cháu không chịu được khổ…”

Nhìn danh sách nguyện vọng, tôi thấy cháu An đăng ký tới 26 nguyện vọng. Tôi bất ngờ và hỏi, sao cháu đăng ký nhiều thế. An vừa nói, vừa cười, “bạn cùng lớp cháu, đăng ký hơn cháu 10 nguyện vọng cô à”? Thấy tôi băn khoăn, An nói rất đơn giản: “Cháu học ở mức trung bình dưới, điểm 3 môn theo tổ hợp để xét tuyển chỉ đạt 14,5 nên cháu đăng nhiều nhiều nguyện vọng. Các bạn học giỏi, đăng ký ít lắm, chỉ 2 đến 3 nguyện vọng thôi cô à?”

Trao đổi với phụ huynh thí sinh Nguyễn Mai Anh, Hải Phòng thì được biết: “Bé nhà chị xoay các kiểu theo 2 tổ hợp, cao nhất được 21, thấp nhất 18,5 điểm. Loại điểm trung bình khá này, chọn trường khó lắm, chị cho cháu đăng ký 20 nguyện vọng, trong đó có 10 nguyện vọng đại học công lập, 5 đại học dân lập và 5 cao đẳng….” Thấy tôi bất ngờ, chị Mai Anh nói: “Thằng anh nó thi cách đây 2 năm, điểm được 27 theo tổ hợp, chị không can thiệp nguyện vọng. Cháu chỉ đăng ký 3 nguyện vọng. Nhưng cô bé em, chị phải can thiệp, vì điểm đó chông chênh lắm… Hơn nữa, mỗi nguyện vọng có 10 ngàn đồng, đáng bao đâu…”

Thế mới biết, nguyện vọng ảo do nhiều yếu tố tạo ra.

7,6 triệu nguyện vọng xét tuyển

Năm 2022, lần đầu tiên ngành giáo dục tổ chức cho thí sinh thanh toán lệ phí xét tuyển đại học bằng hình thức trực tuyến trên hệ thống chung. Tổng số thí sinh nhập nguyện vọng xét tuyển trên hệ thống là hơn 616.000 với 3 triệu nguyện vọng. Trung bình mỗi thí sinh đăng ký khoảng 5 nguyện vọng.

Năm 2023, tổng số thí sinh đã nhập nguyện vọng đăng ký xét tuyển là hơn 660.000 với hơn 3,4 triệu nguyện vọng được đăng ký, cũng khoảng 5 nguyện vọng/thí sinh.

Năm 2024, tổng số thí sinh nhập nguyện vọng đăng ký xét tuyển trên hệ thống chung tăng so với năm 2023 là 733.000 thí sinh với khoảng 4 triệu nguyện vọng, trung bình cũng khoảng 5 nguyện vọng/thí sinh.

Trong khi năm 2025, tổng số thí sinh tham gia đăng ký xét tuyển trên hệ thống tăng hơn năm trước 117.000 nhưng số nguyện vọng xét tuyển tăng vọt với hơn 7,6 triệu, bình quân khoảng 9 nguyện vọng/thí sinh, cao nhất từ trước đến nay (ba năm trước đó đều khoảng 5 nguyện vọng/thí sinh).

Theo quy định mới của Bộ GD&ĐT, điểm thi tốt nghiệp THPT sẽ được quy đổi sang thang điểm bách phân vị để làm cơ sở xét tuyển đại học. 

Ý kiến của chuyên gia giáo dục

Theo các chuyên gia, sự gia tăng đột biến về số lượng nguyện vọng đăng ký xét tuyển đại học năm nay không đến từ số thí sinh tăng hay nhu cầu học đại học nhiều hơn, mà có thể xuất phát từ những thay đổi lớn trong tuyển sinh. Đó là bỏ xét tuyển sớm và đặc biệt là quy định quy đổi điểm xét tuyển theo bách phân vị.

Qua trao đổi, chúng tôi được biết, nhiều thí sinh và phụ huynh cảm thấy bối rối và thiếu thông tin khi tiếp cận cách tính điểm mới của năm nay. Việc không còn "điểm chuẩn" cố định như trước, cộng thêm sự chênh lệch giữa điểm thi và thứ hạng bách phân vị khiến không ít thí sinh lo lắng, dẫn đến việc đăng ký số lượng nguyện vọng vượt trội.

Thầy Huỳnh Văn Hướng, cán bộ tuyển sinh của một trường đại học ở TP. HCM bày tỏ: "Mỗi trường có cách quy đổi điểm xét tuyển riêng, thiếu thống nhất khiến thí sinh không thể dự đoán chính xác cơ hội trúng tuyển. Để chống trượt oan, các em buộc phải đăng ký nhiều nguyện vọng, trải rộng từ trường tốp cao đến an toàn".

Theo thạc sỹ Phạm Thái Sơn, Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông, Trường ĐH Công thương TP. HCM thì, dù lượng thí sinh, nguyện vọng đăng ký vào trường tăng đột biến so với năm 2024, nhưng dự kiến điểm chuẩn năm nay sẽ tương đương hoặc thấp hơn năm ngoái khoảng 1 điểm ở các ngành Marketing, Logistics và quản lý chuỗi cung ứng, Quản trị kinh doanh.

Về điểm chuẩn năm 2025, Tiến sỹ Nguyễn Quốc Anh, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ TP. HCM, dự báo, dù số thí sinh đăng ký tăng, số nguyện vọng tăng nhưng với cách thức xét tuyển năm nay có nhiều thay đổi, không còn phương thức xét tuyển sớm cùng với điểm thi tốt nghiệp THPT thấp nên số lượng nguyện vọng ảo sẽ nhiều hơn. Do đó, dự kiến mức điểm chuẩn năm nay của trường cũng giảm 1-2 điểm so với năm trước.

Thạc sỹ Phùng Quán, Trưởng Phòng Tổ chức - Hành chính, Trường ĐH Khoa học tự nhiên (ĐH Quốc gia TP. HCM), thông tin: Theo phổ điểm kỳ thi THPT năm 2025, chỉ có khoảng 12% thí sinh đạt từ 7 điểm trở lên môn Toán, trong khi tỷ lệ này ở môn Vật lý là 54%, Hóa học là 34%. Môn Tiếng Anh có tới 85% thí sinh dưới 7 điểm. Năm 2025, ngoại trừ phương thức tuyển thẳng, các phương thức còn lại đều quy về một điểm chung để xét tuyển, dẫn đến khả năng biến động điểm chuẩn ở nhiều ngành.

Theo đó, với các ngành có điểm chuẩn từ 28 trở lên ở những năm trước, điểm chuẩn năm nay có thể giảm nhẹ, nhưng không đáng kể. Các ngành có điểm chuẩn dưới 28 điểm sẽ có xu hướng giảm mạnh, dao động 1-2 điểm, áp dụng cho hầu hết các tổ hợp như A00, A01, B00, D01 ở nhóm ngành kỹ thuật, công nghệ, y dược, kinh tế, ngôn ngữ. Trong khi đó, điểm chuẩn các ngành sư phạm ở nhiều trường dùng các tổ hợp môn xã hội sẽ có biến động rõ rệt vì điểm sàn bằng với năm ngoái, thậm chí có ngành lập kỷ lục điểm sàn cao nhất cả nước.

Minh An