Theo Bộ Tài chính, việc xây dựng Thông tư xuất phát từ yêu cầu hoàn thiện khuôn khổ pháp lý trong bối cảnh Quốc hội đã thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15. Luật này quy định tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp (cấp tỉnh và cấp xã), không còn đơn vị hành chính cấp huyện. Sự thay đổi về tổ chức bộ máy này đặt ra yêu cầu phải điều chỉnh các quy định liên quan đến tổ chức thu phí, lệ phí trong lĩnh vực xuất nhập cảnh để phù hợp với thực tiễn quản lý mới.
Cùng với đó, Luật Ngân sách nhà nước số 89/2025/QH15 có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 đã sửa đổi căn bản cơ chế quản lý phí. Theo quy định mới, toàn bộ các khoản phí do cơ quan nhà nước thu phải nộp vào ngân sách nhà nước, không còn cơ chế để lại cho đơn vị thu như trước. Vì vậy, các quy định về quản lý và sử dụng phí tại Thông tư số 25/2021/TT-BTC không còn phù hợp, cần được sửa đổi, bổ sung.
Trên cơ sở phương án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1891/QĐ-TTg, Bộ Tài chính khẳng định, việc ban hành Thông tư mới thay thế Thông tư số 25/2021/TT-BTC là cần thiết. Dự thảo Thông tư sửa đổi 4 trong tổng số 7 điều của Thông tư hiện hành và điều chỉnh toàn bộ Biểu mức thu phí, lệ phí kèm theo. Để thuận tiện cho việc tra cứu và áp dụng, Bộ Tài chính lựa chọn phương án ban hành Thông tư thay thế thay vì ban hành văn bản sửa đổi, bổ sung riêng lẻ.
Một điểm mới đáng chú ý trong dự thảo là cách thức quy định về tổ chức thu phí, lệ phí. Thay vì liệt kê cụ thể từng cơ quan như quy định hiện hành, dự thảo chuyển sang cách viện dẫn pháp luật chuyên ngành. Theo đó, các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền tại Việt Nam thực hiện việc cấp hộ chiếu, giấy thông hành, tem AB, thị thực hoặc các giấy tờ khác có giá trị xuất cảnh, nhập cảnh, cư trú cho người nước ngoài sẽ là tổ chức thu phí, lệ phí theo quy định. Cách tiếp cận này nhằm bảo đảm tính ổn định của văn bản và hạn chế việc phải sửa đổi khi tổ chức bộ máy có thay đổi.
Về mức thu, dự thảo tiếp tục áp dụng Biểu mức thu phí, lệ phí ban hành kèm theo Thông tư. Phí cấp thị thực và các giấy tờ có giá trị xuất cảnh, nhập cảnh, cư trú cho người nước ngoài được thu bằng đồng Việt Nam hoặc đô la Mỹ. Trường hợp thu bằng đồng Việt Nam, mức thu được quy đổi theo tỷ giá USD mua vào theo hình thức chuyển khoản của Hội sở chính Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam tại thời điểm nộp phí hoặc tại thời điểm cuối ngày làm việc liền trước ngày nghỉ, ngày lễ.
Thực hiện phương án tại Quyết định số 1891/QĐ-TTg và theo đề xuất của Bộ Công an, dự thảo Thông tư điều chỉnh giảm 30% mức thu lệ phí cấp thẻ đi lại của doanh nhân APEC (thẻ ABTC). Cụ thể, lệ phí cấp thẻ ABTC lần đầu giảm từ 1,2 triệu đồng xuống còn 840 nghìn đồng/lần; lệ phí cấp lại giảm từ 1 triệu đồng xuống còn 700 nghìn đồng/lần. Việc giảm mức thu này gắn với quá trình số hóa thủ tục hành chính, chuyển từ hồ sơ giấy sang hồ sơ điện tử, thực hiện trên môi trường mạng và rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục từ 27 ngày làm việc xuống còn 22 ngày làm việc.
Đối với các khoản phí, lệ phí khác trong lĩnh vực xuất nhập cảnh, qua rà soát thực tiễn không phát sinh vướng mắc và không có đề xuất sửa đổi từ Bộ Công an, dự thảo giữ nguyên các mức thu đang áp dụng theo Thông tư số 25/2021/TT-BTC. Đồng thời, dự thảo bổ sung các nội dung đã được sửa đổi về mặt câu chữ tại Thông tư số 62/2023/TT-BTC và bãi bỏ Thông tư này để bảo đảm thống nhất trong áp dụng.
Liên quan đến quy định về quy đổi tiền và tỷ giá, Bộ Tài chính cho biết quá trình thực hiện thời gian qua không phát sinh bất cập, do đó dự thảo tiếp tục kế thừa các quy định hiện hành.
Về các trường hợp được miễn phí, lệ phí, dự thảo Thông tư giữ nguyên quy định hiện nay. Theo đó, các trường hợp được miễn phí gồm khách mời của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội; viên chức, nhân viên cơ quan đại diện ngoại giao, lãnh sự và tổ chức quốc tế tại Việt Nam theo nguyên tắc có đi có lại; các trường hợp được miễn theo điều ước quốc tế; người nước ngoài vào Việt Nam để thực hiện hoạt động cứu trợ, nhân đạo và một số trường hợp đặc biệt vì lý do nhân đạo. Ngoài ra, miễn lệ phí cấp hộ chiếu đối với công dân Việt Nam ở nước ngoài phải về nước theo quyết định trục xuất, điều ước quốc tế hoặc vì lý do nhân đạo. Các trường hợp được miễn phải được đóng dấu “Miễn thu phí” hoặc “Miễn thu lệ phí” trên giấy tờ đã cấp.
Hậu Thạch (t/h)
