Cách nhận biết và phòng tránh bệnh sán lợn

Thịt nhiễm sán lợn có các ấu trùng hình bầu dục, lớn nhất có thể dài tới 9mm, màu trắng đục, bên trong chứa dịch thể và đầu sán

Bệnh sán lợn là gì?

Bệnh sán lợn (hay còn gọi là lợn gạo, sán lợn gạo), bệnh sán dây gặp ở nhiều nơi trên thế giới, người mắc bệnh thường liên quan đến tập quán ăn uống, ăn thịt lợn chưa nấu chín. Ở Việt Nam, bệnh xuất hiện ở tất cả các vùng miền, các tỉnh thành. Sán lợn được chia làm 2 thể bệnh chính là: ấu trùng sán lợn và sán trưởng thành.

Ở thể ấu trùng sán lợn, con người khi ăn hay nuốt phải trứng sán, trứng vào dạ dày, nở ra ấu trùng, đến ruột non, ấu trùng xuyên qua thành ống tiêu hóa vào máu và di chuyển đến ký sinh tại một số cơ quan trong cơ thể. Sau đó, âu trùng sán theo máu đến các cơ, mắt hay não của người và sẽ hóa nang.

Còn ở sán lợn trưởng thành, khi đến dạ dày ấu trùng sán sẽ thoát nang và bám dính vào ruột non rồi phát triển thành sán dây trưởng thành.

Sán dây trưởng thành phát triển dần bằng cách nẩy chồi, sinh đốt mới từ cổ, tạo ra hàng ngàn đốt sán mới, mỗi đốt có khoảng 50.000 trứng, kéo dài chiều dài của sán trưởng thành lên tới 2 đến 12 mét, chúng ký sinh trong ruột non nhiều năm.

Một số dấu hiệu nhận biết thịt lợn nhiễm sán giúp người tiêu dùng cẩn trọng hơn khi mua thịt lợn

- Thịt nhiễm sán lợn có các ấu trùng hình bầu dục, lớn nhất có thể dài tới 9mm, màu trắng đục, bên trong chứa dịch thể và đầu sán.

- Những ấu trùng này ký sinh ở các cơ hay động nhiều của lợn như cơ gốc lưỡi, cơ đùi sau. Có thể nhận biết thịt lợn nhiễm sán bằng cách nhìn ở những cơ vận động nhiều như cơ gốc lưỡi, cơ đùi nếu có sán sẽ có những hạt như hạt gạo nếp (ấu trùng sán tập trung thành từng bọc), thậm chí nếu mật độ nhiều khi cắt thịt có thể làm rụng những trứng ấu trùng này ra ngoài.

- Với lợn nhiễm sán, ấu trùng thường nằm trong lưỡi, cơ nhai, cơ cổ, cơ lưng, cơ sườn, cơ tim. Ấu trùng có màu trắng, hình bầu dục, kén màu đục to bằng hạt đậu tương. Trong kén có dịch thể, trên thành nang kén có một hạt cứng, rắn, màu trắng, to bằng hạt vừng.

- Nhận biết thịt có chứa sán thông qua độ mềm của thịt, đây là một trong những mẹo nhận biết thịt có chứa sán nhanh và hiệu quả nhất, áp dụng cho các bà nội trợ phân biệt ở ngoài các hàng thịt. Khi sờ vào miếng thịt, cảm thấy phần thịt cứng hoặc không có sự đàn hồi, không dẻo tay thì chứng tỏ thịt đã bị ướp hàn the, ure và có khả năng nhiễm ấu trùng sán cực cao.

- Khi phát hiện ra thịt lợn gạo thì nên vứt bỏ, không nên ăn để phòng nhiễm bệnh. Các ấu trùng sán này nếu thịt lợn chưa chín có thể đi vào cơ thể và phát triển. Nếu thịt nấu chín thì đã bị mất tác hại, chỉ là những độc tố của ấu trùng này gây ra, nặng nhất thì có thể gây rối loạn tiêu hóa nhưng thịt này cũng đã bị mất dinh dưỡng, mất ngon, không nên giữ.

7 cách phòng tránh bệnh sán lợn theo khuyến cáo của Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) khuyến cáo:

- Không sử dụng thịt lợn ốm để chế biến thực phẩm, phải tuân thủ quy tắc: “ăn chín, uống sôi”, ăn các thức ăn đã được nấu chín kỹ, chế biến hợp vệ sinh.

- Không ăn thịt lợn tái, chưa nấu chín, nem chua sống (do nguy cơ nhiễm sán dây trưởng thành); không ăn rau sống không đảm bảo vệ sinh (do có nguy cơ mắc bệnh ấu trùng sán lợn).

- Thông thường, ấu trùng sán lợn sẽ chết khi được đun nấu ở nhiệt độ 80 độ C trong vòng 5 phút hoặc đun sôi trong vòng 2 phút.

- Cần quản lý phân tươi, nhất là ở những vùng có người nhiễm sán dây lợn trưởng thành. Sử dụng hố xí hợp vệ sinh.

- Người có sán trưởng thành trong ruột phải được điều trị, không phóng uế bừa bãi.

- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, vệ sinh cơ thể sạch sẽ.

- Không nuôi lợn thả rông.

Triệu chứng nhiễm sán lợn

- Bệnh sán dây trưởng thành thường không có biểu hiện triệu chứng rõ rệt, một số trường hợp có biểu hiện lâm sàng như đau bụng, rối loạn tiêu hóa hoặc có triệu chứng thần kinh (suy nhược).

- Những trường hợp nhiều sán, có thể nhìn thấy đốt sán ra theo phân hoặc tự bò ra ngoài hậu môn (thường nhìn thấy trong quần lót khi thay ra vào cuối ngày làm việc); xuất hiện đốt sán theo phân (những đoạn nhỏ, dẹt, trắng ngà như sơ mít, đầu sán bằng phẳng).

Huy Trung