Tại Hội nghị, ông Đặng Khắc Lợi, Phó Cục trưởng Cục Báo chí (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho biết: “Quốc hội đã có Nghị quyết 173 trong đó quy định nội dung thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự, an toàn xã hội… Đây là quyết định mạnh mẽ, kịp thời và hết sức cần thiết nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ”.
Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều thách thức lớn khi thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng được “ngụy trang” dưới nhiều hình thức công nghệ mới, bắt mắt, mùi vị hấp hẫn, lan truyền trên mạng xã hội với tốc độ rất nhanh với nhiều thông tin sai lệch như “ít hại hơn”, “sản phẩm công nghệ”, “xu hướng dành cho giới trẻ”… Vì vậy, theo ông Đặng Khắc Lợi, để Nghị quyết 173 của Quốc hội đi vào cuộc sống và được thực thi hiệu quả, vai trò truyền thông vô cùng quan trọng. Việc định hướng truyền thông cần đi đầu, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và xây dựng môi trường sống lành mạnh, an toàn cho thanh thiếu niên.
TS. Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam đánh giá: “Sau 1 năm Quốc hội ban hành Nghị quyết 173 quy định cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, đã mang lại những tác động tích cực. Tại cơ sở y tế như Bệnh viện Bạch Mai, số ca cấp cứu liên quan đến thuốc lá điện tử đã giảm 70%, việc quảng bá các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đã giảm hoặc nhiều địa chỉ dừng lại hẳn. Nhiều nước trên thế giới đã cấm các sản phẩm này không có ngoại lệ. Tại Việt Nam, Nghị quyết 173 đã được triển khai, tuy nhiên Quốc hội đang dự kiến sửa đổi một số điều khoản trong Luật Đầu tư, trong đó đã có một số đề xuất có thể làm suy yếu lệnh cấm thuốc lá mới”.
Bà Angela Pratt cho rằng: Đã có một số ý kiến đề xuất cho phép các sản phẩm, linh kiện thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng được sản xuất, để xuất khẩu. Về vấn đề này, WHO có quan điểm rõ ràng về việc khuyến nghị Quốc hội đảm bảo thực thi Nghị quyết 173, đưa việc sản xuất các sản phẩm thuốc lá mới vào danh sách các trường hợp bị cấm và không nên có ngoại lệ nào.
Theo đó, lý do WHO đưa ra khuyến nghị này là vì bất cứ ngoại lệ nào cũng có thế dẫn đến mâu thuẫn trong pháp lý, trong thực thi Nghị quyết 173. Với quốc tế, điều này còn đặt ra các vấn đề về đạo đức. Những sản phẩm này có hại, không được phép sử dụng buôn bán trong nước, thì cũng không nên xuất khẩu các sản phẩm này, vì sẽ làm ảnh hưởng đến hình ảnh, uy tín của Việt Nam với quốc tế về sản xuất các sản phẩm có hại, gây bệnh tật.
“Chúng tôi cũng khuyến nghị, không nên đánh đổi sức khỏe của người dân để đổi lấy các con số về tăng trưởng kinh tế. WHO cũng khuyến nghị mạnh mẽ nên đưa các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào danh mục cấm của Luật Đầu tư và không có trường hợp ngoại lệ; đảm bảo tính toàn vẹn của Nghị quyết 173”, bà Angela Pratt nhấn mạnh..
TS. Nguyễn Trung Nguyên – Giám đốc Trung tâm Chống độc (BV Bạch Mai) dẫn phân tích tổng hợp từ 6.619 nghiên cứu ở người 13–19 tuổi giai đoạn 2005–2019 tại châu Âu và Bắc Mỹ cho thấy: Hút thuốc lá điện tử làm tăng sự bắt đầu hút thuốc lá thông thường ở thiếu niên; hút thuốc lá điện tử ở tuổi 14 làm tăng nguy cơ hút thuốc lá thông thường ở tuổi 17; nghiên cứu trên 52.579 trẻ lớp 6–12 cũng cho thấy hút thuốc lá điện tử dẫn đến tăng sự khởi đầu hút thuốc lá thông thường và kéo dài tình trạng này.
Ông Nguyễn Trung Nguyên cũng thông tin, các hóa chất trong hơi thuốc lá điện tử có số lượng lớn, gây phát sinh nhiều loại bệnh/ngộ độc mới nổi, thậm chí y học chưa biết và không thể dự đoán. Từ những phân tích trên, Giám đốc Trung tâm Chống độc – BV Bạch Mai đề xuất: Cần ngay lập tức cấm lưu hành thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các loại thuốc lá mới khác ở Việt Nam.
Ông Vũ Trung Hiếu – Đại diện Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) cho biết, Nghị quyết số 173/2024/QH15 của Quốc hội về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV quy định cấm toàn diện sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, được thông qua ngày 30/11/2024 và có hiệu lực từ ngày 1/1/2025. Tuy nhiên, cần thể chế hóa các quy định tại Nghị quyết này trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Đồng thời, hiện nay chưa có định nghĩa thế nào là "thuốc lá điện tử", "thuốc lá nung nóng" để làm cơ sở cho cơ quan chức năng xử lý vi phạm.
Bên cạnh đó, pháp luật đã có quy định xử phạt hình sự hoặc hành chính đối với các hành vi vi phạm liên quan đến sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.
Về kiến nghị, đề xuất, đại diện Vụ Pháp chế cho rằng ngoài các luật, nghị quyết hiện hành, dự án Luật Đầu tư (sửa đổi) mà Quốc hội đang cho ý kiến cần đưa quy định cấm đầu tư, kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào Điều 6 dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi).
Đối với Luật Quản lý thị trường: đề nghị bổ sung các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào danh mục cấm, bao gồm cấm xuất nhập khẩu; đồng thời rà soát, sửa đổi Nghị định số 144/2024/NĐ-CP ngày 01/11/2024 của Chính phủ (sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26/2023/NĐ-CP ngày 31/5/2023 về Biểu thuế xuất khẩu, Biểu thuế nhập khẩu ưu đãi, danh mục hàng hóa và mức thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp, thuế nhập khẩu ngoài hạn ngạch thuế quan) theo hướng bãi bỏ quy định mã HS cho thiết bị điện tử dùng cho thuốc lá điện tử và các thiết bị điện hóa hơi cá nhân tương tự.
Thu Trang
