Chuyển đổi phương thức quản lý từ bị động sang chủ động
Việc xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc là bước cụ thể hóa Chỉ thị số 17-CT/TW của Ban Bí thư về tăng cường bảo đảm an ninh, an toàn thực phẩm, trong đó nhấn mạnh nhiệm vụ trọng tâm là phải “bảo đảm truy xuất rõ nguồn gốc”. Hiện nay, mô hình quản lý chất lượng vẫn chủ yếu dựa vào công bố của doanh nghiệp và công tác hậu kiểm, nhưng thực tế cho thấy mô hình này có nhiều bất cập. Vấn nạn hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ đang diễn biến phức tạp, đặc biệt trong ngành thực phẩm.
Một hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử, tập trung sẽ xác thực được toàn bộ vòng đời sản phẩm, giúp giải quyết bài toán quản lý “hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ” một cách triệt để. Điều này là hoạt động hợp lý, tận dụng thành tựu công nghệ để hiện đại hóa công tác quản lý nhà nước của ngành Công Thương. Mục tiêu của Bộ Công Thương là nâng cao triệt để hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, chuyển đổi phương thức quản lý từ bị động sang chủ động, phòng ngừa dựa trên việc phân tích dữ liệu theo thời gian thực.
Việc xây dựng hành lang pháp lý rõ ràng, bắt buộc về truy xuất nguồn gốc còn nhằm cụ thể hóa Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023, quy định quyền của người tiêu dùng được cung cấp thông tin kịp thời, chính xác, đầy đủ về nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm. Một hệ thống truy xuất nguồn gốc tập trung, bắt buộc, có sự tham gia giám sát của người tiêu dùng thông qua ứng dụng công nghệ được xem là biện pháp hữu hiệu nhất để thực thi quyền này một cách thực chất.
Định danh sản phẩm và kiểm soát theo thời gian thực
Dự thảo Thông tư quy định về truy xuất nguồn gốc thực phẩm thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương nhằm thiết lập một hành lang pháp lý thống nhất, đồng bộ và hiệu lực.
Các quy định quản lý, kiểm tra, giám sát trong truy xuất nguồn gốc thực phẩm được xây dựng rất chi tiết, bao gồm quy định về quy trình thực hiện định danh sản phẩm thực phẩm và vật mang dữ liệu (như mã QR code). Điều này kéo theo việc quy định cụ thể về việc đăng ký cung cấp thông tin của cơ sở kinh doanh thực phẩm, các nội dung thông tin cần cung cấp khi định danh sản phẩm và khi tham gia các sự kiện truy xuất.
Người tiêu dùng sẽ được hỗ trợ thông qua việc các thông tin được cung cấp công khai khi sử dụng Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc thực phẩm của Bộ Công Thương hoặc trên ứng dụng truy xuất nguồn gốc. Điều này không chỉ cung cấp công cụ minh bạch để người tiêu dùng có thể tự tra cứu, xác thực thông tin về nguồn gốc, chất lượng sản phẩm mà còn tạo kênh phản ánh hiệu quả để tham gia vào quá trình giám sát thị trường. Dự thảo cũng quy định rõ ràng trách nhiệm của các cơ sở kinh doanh thực phẩm, các đơn vị thuộc Bộ Công Thương và UBND các cấp trong việc triển khai thực hiện, bao gồm trình tự thủ tục tự thu hồi sản phẩm của cơ sở kinh doanh.
Thành Nam (t/h)
