(Đà Nẵng) Làm chứng cho giao dịch đặt cọc bán đất không chính chủ: Trách nhiệm của công chứng viên ở

Theo bản án sơ thẩm số 80/2013/DS-ST ngày 12/9/2013 v/v tranh chấp hợp đồng đặt cọc, bà Thái Thu Hằng (SN 1968, trú tại tổ 19, Hòa Phát, Cẩm Lệ, Đà Nẵng) phải có nghĩa vụ trả cho bà Trần Thị Thu Trúc (SN 1964, trú tại tổ 47, Vĩnh Trung, Thanh Khê, Đà Nẵng) số tiền đã nhận cọc 100 triệu đồng. Quá oan ức vì không nhận tiền nhưng bị buộc phải trả, bà Hằng đã làm đơn kiến nghị các cấp xem xét lại bản án và bản chất vụ việc. Đặc biệt, phải làm rõ trách nhiệm của ông Trần Đình Chiến, Trưởng văn phòng công chứng An Phát (VPCC) đóng tại thôn Túy Loan Đông, xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang, Đà Nẵng, trong việc “giữ hộ” 100 triệu đồng không chịu hoàn trả và việc ông làm chứng cho giao dịch đặt cọc mua bán lô đất không chính chủ.

Căn nhà bằng tôn rách nát của bà Hằng được bà con chòm xóm cho mượn đất dựng làm chỗ ở tạm

Công chứng viên tạm giữ tiền đặt cọc?

Bà Hằng cho biết, ngày 12/9/2013, bà không có mặt tham dự phiên tòa, vì vậy khi thi hành án đến kê biên tài sản để thực hiện bản án của TAND Q.Cẩm Lệ bà mới biết mình “là con nợ”.  Ngày 1/7/2014 bà đến toà án “xin” bản án và bất ngờ trước kết luận của bản án. Cụ thể, bản án đã bỏ qua quyền và nghĩa vụ của người liên quan đó là ông Trần Đình Chiến- trưởng VPCC An Phát.

Theo trình bày của bà Hằng, bà được ông Chiến nhờ bán thửa đất số 462 tờ bản đồ số 5, diện tích 5.727,8m2 tại thôn An Ngãi Tây 3, Hòa Sơn, Hoà Vang, Đà Nẵng. Đất này thuộc quyền sở hữu của bà Nguyễn Thị Hoa (SN 1984) và bà Trần Thị Thùy Tâm (SN 1969), GCNQSDĐ số AN 911081, và bà Hoa ủy quyền cho ông Chiến bán. Theo đó, ông Chiến hứa cho bà Hằng 150 triệu đồng nếu bà Hằng tìm được người mua.

Ngày 11/7/2012 bà Hằng dẫn mối bán đất cho bà Trúc với giá 1 tỷ đồng. Tại VPCC An Phát, ông Chiến nhận 150 triệu đồng tiền cọc từ bà Trúc được ghi nhận theo mẫu giấy nhận cọc và cam kết mua bán đất do ông Chiến cung cấp và đọc nội dung để nhân viên ghi. Điều đáng nói ở đây, trong nội dung giấy nhận cọc lại thể hiện bà Hằng là người bán đất, ông Chiến chỉ là người làm chứng. Sau đó, ông Chiến lại viết giấy cho bà Hằng với nội dung: “Nhận 150 triệu đồng Chiến tạm giữ 100 triệu đồng, còn chị Hằng tạm giữ 50 triệu đồng”.

Đến ngày 22/7/2012, do không thể tiếp tục thực hiện các giao kết mua bán đất, bà Trúc và bà Hằng đồng ý hủy giấy đặt cọc. Ngày 5/1/2013, bà Hằng trả lại cho bà Trúc 50 triệu đồng và yêu cầu ông Chiến trả cho bà Trúc 100 triệu đồng đang tạm giữ, nhưng ông Chiến không hoàn trả và trả lời không có liên quan đến việc mua bán đất này? Theo nhận định của tòa, bà Hằng không có tài liệu chứng cứ gì để chứng minh ông Chiến nhận 100 triệu đồng. Không có cơ sở để tòa chấp nhận nên tòa buộc bà Hằng phải có nghĩa vụ trả cho bà Trúc số tiền trên.

Tuy nhiên, theo đơn Bà Hằng kiến nghị đến các cơ quan chức năng yêu cầu làm rõ hành vi của ông Chiến trong vụ việc và số tiền 100 triệu đồng mà ông đang giữ, Công an huyện Hòa Vang có kết luận số 20/KLĐTVV ngày 28/3/2013 và tại thông báo số 19/KSĐT ngày 4/4/2013 VKSND huyện Hòa Vang đều xác định, ông Trần Đình Chiến giữ 100 triệu đồng do có liên quan đến giao dịch đất mà bà Hoa giao cho ông Chiến môi giới bán. Bà Hằng và bà Trúc hủy việc mua bán liên quan đến mảnh đất trên do nhận ra các thỏa thuận đã cam kết không thể thực hiện được mới phát sinh việc yêu cầu Chiến trả lại số tiền đặt cọc trước đó. Bản thân ông Chiến cũng thừa nhận mình đang giữ số tiền 100 triệu đồng và cho rằng chỉ trả lại tiền khi bà Trúc khởi kiện.

Tòa án chưa làm rõ trách nhiệm của người liên quan

Trao đổi với PV, bà Trúc cho biết: vài ngày sau khi đặt cọc, ông Chiến thường xuyên liên lạc và đề nghị bà chồng đủ tiền đất, cần thiết ông sẽ công chứng cho bà tại nhà riêng. Với mục đích để giao dịch nhanh chóng kết thúc, ông Chiến đã nhiều lần đích thân mang Hợp đồng mua bán đến nhà bà Trúc. Gia đình bà đã cảnh giác với đề nghị của ông Chiến nên yêu cầu ông phải thực hiện các thỏa thuận trong giấy đặt cọc. Trước những yêu cầu chính đáng của bà, ông Chiến không thể đáp ứng nên im lặng rút lui. “Thực tế, vào ngày 5/1/2013, tôi đã nhận lại 50 triệu đồng từ bà Hằng. Tôi biết ông Chiến giữ 100 triệu còn lại, tuy nhiên căn cứ vào giấy tờ thì tôi chỉ có thể kiện bà Hằng để từ bà Hằng lấy lại số tiền nói trên từ ông Chiến… Vì vậy tôi đã có đơn khởi kiện bà Hằng, qua đó mới đòi ông Chiến tiền cọc”… bà Trúc chia sẻ.

Tại bản án số 80/2013/DS-ST ngày 12/9/2013, TAND Q.Cẩm Lệ tuyên xử buộc bà Hằng có nghĩa vụ trả lại cho bà Trúc số tiền 100 triệu đồng tiền nhận cọc. Trong vụ án dân sự này, bà Hằng là bị đơn, ông Chiến là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan mặc dù đã được tống đạt hợp lệ Thông báo hòa giải và Quyết định đưa vụ án ra xét xử nhưng ông không đến tòa án vì vậy không có bản khai nào từ ông Chiến.

Mặc dù thực tế bà Hằng không hề có tài sản nhưng vẫn đứng trên giấy đặt cọc với tư cách là người bán. Ông Chiến là Trưởng VPCC An Phát, biết rất rõ điều đó và thừa hiểu làm như vậy là sai nhưng vẫn ký với tư cách là người làm chứng. Không chỉ vậy, sau khi ký ông còn đóng dấu của “VPCC An Phát” vào giấy nhận cọc. Như vậy VPCC An Phát mà trực tiếp là ông Chiến đang lạm dụng vai trò của công chứng viên để thực hiện một giao dịch trái luật. Ông Chiến mới là người được sự ủy quyền hợp pháp của bà Hoa về diện tích đất nói trên, trong khi đó giữa bà Hằng với ông Chiến không hề có giấy ủy quyền, như vậy việc ông Chiến để bà Hằng đứng tên với vai trò người bán nhằm mục đích gì? Để làm rõ thêm những vấn đề liên quan, PV đã trực tiếp đến VPCC cũng như nhiều lần liên lạc qua điện thoại nhưng ông Chiến đều khước từ, ông cho rằng “…nếu dân sự thì thuộc thẩm quyền tòa án, nếu rơi vào hình sự thì thuộc cơ quan điều tra…”(!)

Ông Chiến cho rằng mình không có liên quan đến vụ việc này thì tại sao lại tạm giữ 100 triệu đồng mà vẫn chưa chịu trả lại cho bà Trúc? Phải chăng ông Chiến đang cố tình chiếm đoạt số tiền nói trên? Bản thân ông Chiến là mấu chốt của vụ việc tuy nhiên không được Tòa án làm rõ vai trò của ông trong việc này. Điều này đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của bị đơn là bà Hằng.

Việc trưởng VPCC An Phát vô tư chứng nhận cho giao dịch mua bán đất không chính chủ càng khiến nhiều luật sư ở Đà Nẵng phản ứng rất mạnh mẽ. Luật sư Lê Ngô Hoài Phong, Trưởng Chi nhánh Văn phòng luật sư Phạm và Liên danh tại Đà Nẵng cho rằng: là một công chứng viên, hơn ai hết, ông Chiến là người hiểu biết pháp luật để giải thích, hướng dẫn người dân thực hiện các giao dịch phù hợp với quy định của pháp luật. Tuy nhiên, ông Chiến lại làm một việc khó hiểu là làm chứng cho giao dịch đặt cọc bán đất giữa bà Hằng và bà Trúc đối với lô đất mà bà Hoa ủy quyền cho chính ông bán.

Dùng cái uy của một VPCC để chiếm lòng tin của khách hàng, ngang nhiên nhận tiền đặt cọc, đẩy trách nhiệm pháp lý cho bà Hằng mà vẫn không phải chịu trách nhiệm pháp lý gì. Phải chăng ông Chiến đã làm đúng trách nhiệm, bổn phận và đạo đức của một công chứng viên?

Theo luật sư Phong, thông qua vụ việc này cũng như nhiều vụ tiêu cực đã từng xảy ra ở các địa phương khác liên quan đến hoạt động công chứng tư, với tư cách là cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương, Sở Tư pháp thành phố Đà Nẵng cần thường xuyên kiểm tra hoạt động của các VPCC, đặc biệt đối với việc tuân thủ các quy định pháp luật cũng như đạo đức của công chứng viên nhằm tạo niềm tin cho người dân khi giao dịch, làm việc với VPCC.

Thu Hằng