THCL Ông Văn Phú Long, Trưởng phòng thu BHXH Đà Nẵng cho hay, tuy 2 năm gần đây số nợ BHXH ở Đà Nẵng đã giảm dần; nhưng năm 2014, số tiền nợ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) trên địa bàn lên đến 111.818 triệu đồng.

Khó khăn trong thu hồi nợ đọng

Có 749 đơn vị nợ BHXH, BHYT, BHTN từ 03 tháng trở lên, trong đó có một số đơn vị nợ đọng, kéo dài nhiều năm như CN Trung tâm điện thoại di động C.D.M.A tại Đà Nẵng, Công ty CP Đầu tư và Dịch vụ Seaprodex, Công ty CP vật liệu xây dựng 323, Công ty Cơ khí ô tô và thiết bị điện Đà Nẵng…

Theo đánh giá của BHXH Đà Nẵng, do tình hình kinh tế khó khăn, dẫn đến SXKD bị ảnh hưởng nên tình trạng nợ và nợ đọng vẫn kéo dài. Mặt dù BHXH là trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, góp phần thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội; nhưng nhận thức của một số chủ sử dụng lao động còn hạn chế nên chưa quan tâm đến việc trích nộp tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN hằng tháng kịp thời dẫn đến số nợ lũy kế cao. Nhiều đơn vị gặp khó khăn trong việc tìm nguồn tiền để bù đắp dẫn đến các hành vi chậm đóng, trốn đóng, chiếm dụng quỹ BHXH.

Ông Long cho hay, các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH mới chỉ bị phạt hành chính, mức phạt còn thấp, chưa đủ tính chất răn đe nên chủ sử dụng lao động chưa quan tâm, lo ngại. Thêm vào đó, cơ quan BHXH chưa có chức năng thanh tra nên khó khăn trong công tác thu hồi nợ đọng.

Đáng lo ngại, những đơn vị để nợ và nợ đọng BHXH đã làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi hưởng các chế độ BHXH của người lao động, khiến người lao động hoang mang, không yên tâm làm việc, làm giảm năng suất lao động, đặc biệt, làm người lao động hiểu sai lệch pháp luật nhà nước về BHXH. Không những vậy, nợ kéo dài làm ảnh hưởng rất lớn đến kế hoạch thu hằng năm của cơ quan BHXH.

Cần cải cách thủ tục hành chính

Để chống thất thu BHXH, Đà Nẵng đã áp dụng nhiều biện pháp thanh tra, giám sát và xử lý, như: phối hợp với các cơ quan chức năng thành lập đoàn thanh tra liên ngành nhằm thanh tra, xử phạt kịp thời các đơn vị để nợ BHXH; không cấp thẻ ABTC cho những đơn vị nợ hoặc không tham gia BHXH; DN không được xét thi đua, không được giải quyết vay vốn ưu đãi nếu để nợ BHXH, BHYT, BHTN…

Mới đây, BHXH đã tiến hành khởi kiện 124 đơn vị nợ, nhưng thực sự vẫn chưa giải quyết được cái gốc vấn đề. Ông Long cũng cho hay, sự không hợp tác của các đơn vị gây khó khăn cho công tác thanh tra, kiểm tra, làm mất nhiều thời gian ảnh hưởng đến công việc chuyên môn của cơ quan BHXH. Việc quản lý lao động hiện nay rất phức tạp, số lượng luôn biến động, nhiều đơn vị “lợi dụng” sự không ổn định này làm cái cớ chưa ký kết hợp đồng lao động với người lao động và “lập lờ” đóng BHXH.

Để hỗ trợ người lao động, BHXH tiến hành cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng CNTT trong quản lý. Người lao động có thể theo dõi quá trình đóng BHXH của mình đã được công bố công khai trên trang web. Bên cạnh đó, nhằm bảo vệ quyền lợi cho người lao động, BHXH Đà Nẵng và các công đoàn tư vấn, hỗ trợ cho người lao động để có biện pháp giải quyết các chế độ kịp thời khi bị chủ sử dụng lao động chậm đóng, chiếm dụng tiền đóng BHXH.

Ông Vũ Anh Đức, Phó trưởng ban - Ban Quan hệ lao động (thuộc Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) cho hay, Luật BHXH 2014 đã mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với người có hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên. Nhà nước cũng có chính sách hỗ trợ cho một số đối tượng tham gia BHXH tự nguyện… Như vậy, mọi người dân có thể tham gia BHXH tự nguyện một cách dễ dàng. Để khuyến khích hỗ trợ người lao động trong khu vực phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện, điều cần thiết là phải tăng cường thông tin, truyền thông vận động người dân tham gia, đồng thời giúp người dân hiểu rõ, tự bảo vệ quyền lợi BHXH của mình khi ký kết hợp đồng lao động và thực hiện trách nhiệm đóng BHXH để hưởng quyền lợi khi gặp rủi ro trong quá trình lao động và khi về hưu.

Bên cạnh việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật BHXH tự nguyện và BHXH bắt buộc cho người dân, Liên đoàn Lao động Việt Nam phối hợp với BHXH Việt Nam xây dựng tài liệu tuyên truyền cho người sử dụng lao động về mục đích, ý nghĩa và vai trò của BHXH đối với DN và người lao động nhằm hạn chế tình trạng nợ, trốn đóng BHXH cũng như việc người lao động chưa hiểu rõ mục tiêu ASXH lâu dài của chính sách BHXH.

Thu Hằng