Nhớ lại cách đây hơn 20 năm, thành phố Đà Nẵng bước vào công cuộc đô thị hóa, để làm mới lại thành phố biển Đà Nẵng, lúc đó đi đâu cũng nghe người dân bàn chuyện giải tỏa, đền bù, di dời, mở đường… Những hộ nằm trong diện được bố trí đất tái định cư và làm lại nhà về nơi ở mới…Chính quyền TP. Đà Nẵng lúc bấy giờ cũng nghĩ ngay đến việc những hộ “ăn theo” (hộ phụ) không đủ tiêu chí cấp đất thì được bố trí chung cư, để tiến độ giải phóng mặt bằng đúng kế hoạch đề ra.TP. Đà Nẵng lúc đó như một đại công trường…
Chung cư Hòa Minh, thuộc phường Hòa Minh, quận Liên Chiểu cũng ra đời trong hoàn cảnh đó vào năm 2001, với gồm 08 block, gần biển và đường Nguyễn Tất Thành. Mỗi block được thiết kế 03 tầng với 36 căn hộ, bố trí cho 288 hộ gia đình diện giải tỏa, khu vực nhà chồ (bên kia sông Hàn) để thành phố chỉnh trang đô thị. Năm 2001 khi người dân được di dời về đây, chúng tôi đã từng đến chứng kiến để viết bài, đưa tin… Sau hơn 20 năm trở lại tôi hết sức ngỡ ngàng về sự xuống cấp quá trầm trọng của khu chung cư này.
Các bức tường chung cư mặt tiền đường Trần Anh Tông bị bong tróc, cây cối mọc um tùm. Nhiều người dân cho biết, do diện tích mỗi phòng chỉ 29-31 m2 nên phải cơi nới thêm mới đủ nơi sinh hoạt cho gia đình 05-07 người.
Chung cư này nằm ở khu vực trung tâm quận Liên Chiểu, giữa trục đường lớn Kinh Dương Vương và Dũng Sĩ Thanh Khê. Giữa 08 block là một trường mầm non, xung quanh là chợ, Trường tiểu học Nguyễn Đức Cảnh và Trường THPT Thanh Khê.
Đây là chung cư được xây dựng thời kỳ đầu khi thành phố chỉnh trang đô thị nên quy mô nhỏ, thấp tầng và thiếu khoảng lùi tạo cảnh quan.
Phía dưới các tòa nhà là nước thải và nơi sinh sống của hàng trăm con chuột. Về đêm chuột chạy loăng quăng ngoài sân, leo cả vào nhà, ảnh hưởng đến đời sống người dân. Nhà tôi trần thấm dột, chỉ cần một trận mưa nhỏ thôi là nước tràn xuống nhà và phải lấy thau hứng đổ.Chúng tôi rất mong thành phố sớm di dời dân đến nơi ở mới”, ông Trần Bá Điền, ở tầng 02, khu G nói.
Mỗi chung cư duy nhất chỉ có một cầu thang lên xuống ở chính giữa tòa nhà, hệ thống PCCC đã hư hỏng hoàn toàn, khi bị cháy là rất nguy hiểm cho người dân đang sinh sống nơi đây.Những vách tường bị thấm dột, theo thời gian đã mọc rêu mốc. Trước đây, người dân nhiều lần kiến nghị chính quyền, HĐND thành phố và những tòa nhà này đã được sơn lại, nhưng chỉ thời gian, với những trận mưa dầm của miền Trung đã ngấm lại ẩm mốc.
Trung tâm giám định chất lượng xây dựng TP.Đà Nẵng đánh giá chung cư Hoà Minh mức độ nguy hiểm cấp độ C, chưa thuộc diện di dời khẩn cấp. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn cho người dân và mỹ quan đô thị, thành phố cần có giải pháp di dời.
Năm 2017, UBND TP. Đà Nẵng thông báo cho phép sử dụng khu chung cư này đến hết năm 2021, sau đó sẽ kiểm định chất lượng công trình và đề xuất xử lý. Tuy nhiên đến nay, người dân vẫn tiếp tục sinh sống và chưa rõ khi nào được bố trí về nơi ở mới, để người dân an tâm sinh sống và làm việc.
Hành lang nhỏ thành nơi tập kết đồ đạc và phơi áo quần. Trần nhà đã bong tróc, trong đó ở nhiều vị trí mảng hồ rớt xuống. Sau khi cư dân phản ánh, năm 2022 đơn vị quản lý nhà đã cho vá lại.
Ông Phạm Ngọc Lãnh, Phó Chủ tịch UBND phường Hòa Minh cho biết: “Người dân sinh sống ở đây hầu hết là lao động phổ thông, công việc không ổn định, thu nhập bấp bênh nên không có điều kiện tự sửa sang lại phòng ở, cũng như mua mới chung cư xã hội, nhiều hộ nằm trong diện nghèo và cận nghèo, địa phương phải hỗ trợ …”
Bà Nguyễn Thị Tâm trên 65 tuổi, ở phòng F103, tổ 47, chung cư này cho hay: “Cuộc sống của gia đình tôi khổ lắm chú ơi! Bữa đói, bữa no, trời nắng thì nóng, trời mưa thì dột, nhiều đêm không có nơi để ngủ, sống kiểu này thì quá khổ, biết lúc nào mới được về nơi ở mới…”. 
Qua ghi nhận của Phóng viên Thương hiệu & Công luận vào ngày 27/12/2023:
Phía trong nhiều căn hộ, trần nhà thường xuyên thấm dột, bong tróc vữa, làm lộ ra sắt bêtông. “Có hôm đang ngủ thì vữa trần rơi trúng người”, một người dân cho hay.
Hầu hết các hộ dân ở đây đều tự làm thêm gác xép để có thêm nơi ngủ nghỉ.
Lý do chung cư xuống cấp, một phần do chất lượng xây dựng, vì tường thường bị thấm nước, sơn lại vài hôm đã bị thấm và mốc. Bên cạnh đó, các hộ dân không biết giữ vệ sinh chung, thường xuyên ném rác từ các tầng trên xuống.
Vết rác thải bám lại trên rào chắn “chuồng cọp” của một số căn hộ. Phía trong căn phòng thường xuyên ngửi mùi hôi.
Không chỉ cảnh quan, môi trường bị ô nhiễm, nguồn nước của người dân cũng không đảm bảo. Họ phải dùng giẻ mỏng bịt miệng ống để hạn chế bớt rong, rêu chảy ra. Sau một đêm, các miếng vải đã bám đầy cặn rêu.
Nhiều hộ dân phải mua bình nước về nấu nướng, còn "nước sạch" theo đường ống của chung cư dùng tắm, giặt.
Ông Phùng Phú Phong, Giám đốc Sở Xây dựng TP.Đà Nẵng cho biết, sắp tới sẽ kiểm định các chung cư. Chủ trương của thành phố là những chung cư đã xuống cấp, ảnh hưởng đến cảnh quan sẽ đập bỏ và làm mới để bố trí lại cho người dân. Trong đó, thành phố đang tính toán dành thêm quỹ đất để chung cư sau này được xây dựng với diện tích và quy mô lớn hơn.
Rời chung cư Hòa Minh mà tôi chạnh lòng, nghĩ suy hơn 20 năm trôi qua, mà người dân nơi đây không mấy đổi thay bao nhiêu về cuộc sống cả…Hết ở nhà chồ thì bây giờ gặp cảnh chung cư xuống trầm trọng…?
Mong chính quyền TP. Đà Nẵng cần sớm quan tâm hơn nữa, để người dân được định cư về nơi ở mới, ổn định cuộc sống…
Hoàng Hữu Quyết
