Sự kiện nằm trong khuôn khổ Hành trình “Trà Việt - Văn hóa và di sản” thuộc Dự án Tôi yêu văn hóa du lịch Việt Nam, nhân Kỷ niệm 5 năm Ngày Trà thế giới (21/5/2020 - 21/5/2025) nhằm tôn vinh di sản chè Thái Nguyên, thúc đẩy du lịch văn hóa và định hướng phát triển bền vững cho ngành chè Việt Nam.

Thái Nguyên - vùng đất được mệnh danh là “Thủ đô chè Việt Nam” - hiện sở hữu diện tích trồng chè lớn nhất cả nước, với trên 22.200 ha, chiếm gần 20% tổng diện tích chè toàn quốc. Không chỉ là cây trồng chủ lực của địa phương và quốc gia, cây chè đã và đang đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội, tạo sinh kế bền vững và nâng cao chất lượng sống cho hàng vạn hộ dân trên địa bàn tỉnh. 

Viện trưởng Viện Nghiên cứu các vấn đề xã hội Đỗ Ngọc Văn phát biểu tại diễn đàn

Tại diễn đàn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu các vấn đề xã hội Đỗ Ngọc Văn khẳng định:

“Chè Thái Nguyên không chỉ là một sản phẩm nông nghiệp, mà còn là biểu tượng văn hóa, tinh thần và kinh tế của vùng đất này”.

Từ thời vua Tự Đức, chè Thái Nguyên đã được sử sách ghi nhận là loại chè có hương vị thơm ngon đặc biệt.

Nhưng phải đến đầu thế kỷ XX, khi chè Tân Cương được tiêu chuẩn hóa và thương mại hóa, thương hiệu “Đệ nhất danh Trà” mới chính thức được xác lập và lan tỏa. Không còn là định vị, mà là trách nhiệm gìn giữ.

“Chúng ta không cần định vị lại thương hiệu chè Thái Nguyên nữa - ông Trời đã định vị từ lâu rồi”, Ủy viên BCH Đảng bộ tỉnh, Phó bí thư Đảng ủy các cơ quan Đảng tỉnh Thái Nguyên, Hoàng Anh Trung nhấn mạnh.

Với độ phủ sóng trên cả 63 tỉnh, thành phố, thông qua các biển hiệu “Chè Thái Nguyên”, điều quan trọng lúc này là làm sao để bảo vệ và phát triển thương hiệu ấy một cách bền vững?

Ông Hoàng Anh Trung cho rằng, trách nhiệm ấy, bắt đầu từ cái tâm và lương tâm nghề nghiệp của người trồng chè, chế biến chè và kinh doanh chè.  

“Hãy coi sản phẩm mình làm ra là thứ để chính bản thân và người thân sử dụng”, ông Trung nói, đồng thời kêu gọi người làm chè đề cao lòng tự trọng - không pha trộn, không làm hàng giả, không chạy theo lợi nhuận trước mắt.  

Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thái Nguyên Dương Sơn Hà chia sẻ tại diễn đàn

Ông Hoàng Anh Trung cũng thẳng thắn chỉ ra thực trạng hiện nay:

“Nhiều nơi treo biển “Chè Thái Nguyên”, nhưng chưa chắc trong đó là chè Thái Nguyên thực sự. Chính người Thái Nguyên phải đi đầu trong việc bảo vệ và khẳng định giá trị sản phẩm của mình”.

Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thái Nguyên, Dương Sơn Hà chia sẻ tại diễn đàn:

“Triển khai Nghị quyết số 11/NQ-TU ngày 3/2/2025 của Tỉnh ủy về phát triển ngành chè, giai đoạn 2025 - 2030, Thái Nguyên đang nỗ lực nâng cao chất lượng chè, thông qua các giải pháp tổng thể: Ổn định vùng nguyên liệu, hiện đại hóa sản xuất - chế biến, áp dụng công nghệ và chuyển đổi số trong truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu minh bạch và vươn ra quốc tế”.

Theo đại diện HTX Chè Hảo Đạt, Đỗ Thị Thủy:

“Phát triển thương hiệu chè Tân Cương, không chỉ là trách nhiệm của người làm chè, mà còn là sứ mệnh của cộng đồng nhằm giữ gìn một di sản văn hóa - kinh tế quý báu của đất nước”.

Trọng tâm của sứ mệnh này là bảo tồn giống chè trung du truyền thống, duy trì phương pháp canh tác hữu cơ và kỹ thuật chế biến thủ công - những yếu tố làm nên hương vị đặc trưng, hậu ngọt sâu lắng của chè Tân Cương.

Tuy nhiên, bảo tồn không đồng nghĩa với bảo thủ. Hành trình phát triển thương hiệu chè Thái Nguyên, chúng ta cần kết hợp giữa truyền thống và sáng tạo. Các mô hình chè sạch, chè hữu cơ, đã được triển khai rộng rãi. Việc ứng dụng mã QR, truy xuất nguồn gốc minh bạch, bao bì chuyên nghiệp, không chỉ giúp người tiêu dùng yên tâm, mà còn nâng tầm giá trị sản phẩm.

Chủ tịch Hiệp hội Trà Thái Nguyên Nguyễn Thị Ngà phát biểu

Một trong những định hướng trọng tâm hiện nay đó là đưa chè Tân Cương nói riêng và chè Thái Nguyên nói chung, chinh phục các thị trường quốc tế khó tính như Nhật Bản, châu Âu, Hoa Kỳ…

Muốn vậy, chúng ta cần xây dựng chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ chặt chẽ giữa nông dân, doanh nghiệp và nhà phân phối; đồng thời đẩy mạnh các hoạt động quảng bá, thông qua hội chợ quốc tế, truyền thông số, du lịch trải nghiệm vùng chè.

Phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thái Nguyên, Vũ Thị Thu Hường nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc phát triển du lịch gắn với cây chè: “Không để chè Tân Cương trở thành một loại chè đại trà”. Đây là thông điệp cốt lõi, được nhiều đại biểu nhấn mạnh.

Phát triển thương hiệu, không chỉ vì lợi nhuận kinh tế, mà còn để bảo tồn giá trị văn hóa, lan tỏa tinh hoa của người Việt trên bản đồ trà thế giới.

Với cảnh quan thiên nhiên đẹp, bản sắc văn hóa đậm đà và hệ thống làng nghề truyền thống lâu đời, các vùng chè Thái Nguyên hội tụ đầy đủ tiềm năng - trở thành điểm đến hấp dẫn của loại hình du lịch cộng đồng, trải nghiệm. Việc phát triển du lịch gắn với cây chè, được tỉnh Thái Nguyên chú trọng.

Việc hình thành các điểm tham quan như đồi chè, kết hợp nhà máy sản xuất, phòng trưng bày, khu vực thưởng trà và mua sắm - sẽ giúp chè Thái Nguyên tiếp cận rộng rãi hơn tới du khách trong và ngoài nước.

Đồng thời, tổ chức lễ hội chè thường niên và tham gia sự kiện xúc tiến thương mại - du lịch - là giải pháp thiết thực để quảng bá thương hiệu. Chè Thái Nguyên - từ một thức uống quen thuộc của người dân bản địa, đã trở thành biểu tượng văn hóa và niềm tự hào quốc gia.

Hành trình 100 năm qua, là một thực tế chứng minh cho nỗ lực không ngừng nghỉ của bao thế hệ người làm chè - những người đã gắn bó, giữ gìn và phát triển một thương hiệu vươn tầm quốc tế.

Giữ gìn và phát triển chè Thái Nguyên, không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà là khát vọng gìn giữ hồn cốt văn hóa của vùng đất trung du, là hành trình lan tỏa tinh hoa trà Việt đến bạn bè năm châu.

Và trong hành trình ấy, mỗi người dân, mỗi tổ chức, doanh nghiệp đều đang đóng vai trò là người gìn giữ, người phát triển và là sứ giả của một di sản quý báu mang tên “Chè Thái Nguyên”.

Sự kiện quy tụ các chuyên gia, nhà nghiên cứu, lãnh đạo, nghệ nhân và cộng đồng, nhằm thảo luận các giải pháp bảo tồn di sản, nâng tầm thương hiệu chè Thái Nguyên,  phát triển du lịch văn hóa Trà.

Diễn đàn không chỉ là cầu nối giữa nghiên cứu học thuật và thực tiễn, mà còn là cơ hội quảng bá hình ảnh Thái Nguyên như trung tâm văn hóa trà của Việt Nam, góp phần thực hiện mục tiêu của Dự án Tôi yêu văn hóa du lịch Việt Nam trong việc lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống và thúc đẩy du lịch bền vững.

Nhà nghiên cứu văn hóa trà và sưu tầm ấm cổ - nguyên Giám đốc Trung tâm văn hóa tỉnh Thái Nguyên Mông Đông Vũ chia sẻ những câu truyện lịch sử về văn hóa Trà

Diễn đàn không chỉ là dịp kỷ niệm, mà còn là bước khởi đầu cho chiến lược dài hạn nhằm nâng tầm chè Thái Nguyên trên thị trường trong nước và quốc tế.

Hoàng Tâm