Thiếu sự gắn kết
Tính đến hết năm học 2016 - 2017, hệ thống GDĐH có 235 trường ĐH, học viện (bao gồm 170 trường công lập, 60 trường tư thục và dân lập, 5 trường có 100% vốn nước ngoài), 37 viện NCKH được giao nhiệm vụ đào tạo trình độ tiến sỹ, 33 trường CĐ sư phạm và 2 trường trung cấp sư phạm.
Trong năm học 2016 - 2017, toàn hệ thống GDĐH đã cơ bản hoàn thành thực hiện 9 nhiệm vụ và triển khai 5 giải pháp trọng tâm. Trong đó, nổi bật là công tác tổ chức thi THPT quốc gia, tuyển sinh ĐH, CĐ năm 2017 đã được toàn xã hội đánh giá cao.
Tuy nhiên, theo Bộ GD&ĐT, GDĐH còn nhiều tồn tại: Tự chủ ĐH mới được thực hiện thí điểm trên cơ sở hệ thống pháp lý chưa hoàn thiện, thiếu đồng bộ; hội đồng trường là cơ chế bắt buộc phải có để thực hiện tự chủ, nhưng đến nay nhiều trường vẫn chưa hình thành; nhiều trường còn dựa vào lợi thế ngành, nghề để tăng học phí và tăng chỉ tiêu tuyển sinh, chưa chú trọng đến nâng cao chất lượng đào tạo - mục đích chính của tự chủ ĐH.
Giáo dục đại học đích đến là tự chủ
Việc chuyển biến về chất trong GDĐH còn cục bộ, chưa mang tính hệ thống. Hoạt động nghiên cứu khoa học trong các trường ĐH chưa được quan tâm đúng mức; đào tạo chưa thực sự gắn kết với thị trường lao động dẫn đến tình trạng mất cân đối giữa cung và cầu.
Việc minh bạch thông tin về điều kiện đảm bảo chất lượng, công bố chuẩn đầu ra của các trường còn mang tính hình thức, chưa được xem là cam kết của trường đối với người học.
Đào tạo sau ĐH, đặc biệt là đào tạo tiến sỹ để xảy ra hiện tượng “lọt lưới” những luận án chưa đảm bảo chất lượng làm giảm độ tin cậy của xã hội và người sử dụng lao động.
Theo lãnh đạo Bộ GD&ĐT, những tồn tại của GDĐH được xác định là do hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hiện hành thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển GDĐH trong nước và hội nhập quốc tế.
Năng lực đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý còn hạn chế, thiếu kỹ năng thực tế, chưa đủ trình độ ngoại ngữ và CNTT để đáp ứng yêu cầu công tác giảng dạy, trao đổi chuyên môn và nghiên cứu khoa học. Đặc biệt, cán bộ quản lý chưa được thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng về quản lý, quản trị ĐH, vì vậy, chưa đủ sáng tạo để đổi mới. Thiếu sự chủ động, phối hợp với các cơ quan truyền thông trong việc định hướng dư luận và cung cấp thông tin cho xã hội.
Hoàn thiện quy hoạch
Trong năm học 2017 - 2018, Bộ GD&ĐT sẽ thực hiện các nhiệm vụ chủ yếu đối với GDĐH: Rà soát, hoàn thiện quy hoạch mạng lưới cơ sở GDĐH và đào tạo giáo viên trên cơ sở sử dụng các công cụ quản lý nhà nước về chuẩn, quy chuẩn đối với các cơ sở; công khai, minh bạch thông tin về điều kiện đảm bảo chất lượng và kết quả đầu ra; kiểm định chất lượng giáo dục và quy chuẩn đảm bảo chất lượng để định hướng đầu tư, cũng như tổ chức, sắp xếp lại các cơ sở trong hệ thống cho phù hợp với nhu cầu phát triển nguồn nhân lực.
Xây dựng, ban hành các văn bản hướng dẫn triển khai phân tầng, xếp hạng các trường ĐH. Xây dựng chuẩn giảng viên và cán bộ quản lý làm căn cứ xây dựng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng có hiệu quả đáp ứng yêu cầu đào tạo chất lượng cao và quản lý cơ sở đào tạo hiệu quả trong điều kiện tự chủ ĐH và hội nhập quốc tế.
Đặc biệt, Bộ GD&ĐT sẽ chấn chỉnh công tác đào tạo tiến sỹ và triển khai các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo tiến sỹ trong hệ thống.
Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ cho biết, những hạn chế của GDĐH đã có từ lâu. Thời gian tới, ngành giáo dục quyết tâm thực hiện việc quy hoạch mạng lưới các cơ sở GDĐH và trường sư phạm một cách căn cơ, có tính đến yếu tố thị trường và xu hướng phát triển trên thế giới, tránh cứng nhắc và tùy tiện. Các trường phải coi tự chủ là đích đến để nâng cao chất lượng, chứ không chỉ là vấn đề tài chính và không phân biệt công tư.
Bộ trưởng nhấn mạnh, chúng ta đang trong giai đoạn quá độ - chấp nhận những khó khăn, nhưng nếu không thay đổi thì không thể gọi là đổi mới. Vì vậy, giữa Bộ GD&ĐT và các cơ sở GDĐH cần có sự hiệp đồng trách nhiệm.
Hoan Nguyễn
