GS.TS Võ Tòng Xuân sinh năm 1940 tại An Giang, ông là chuyên gia hàng đầu với nhiều đóng góp trong lĩnh vực khoa học, nghiên cứu về nông nghiệp của Việt Nam. Là chuyên gia nông nghiệp của Việt Nam hỗ trợ vấn đề an ninh lương thực cho các nước trong khu vực.
GS Võ Tòng Xuân còn được gọi là người cha của nhiều giống lúa gạo ngon ở Việt Nam với hàng loạt các sáng kiến nhằm cải thiện sinh kế của người nông dân, cũng như nâng tầm cao sản của đất nước.
Năm 1961, ông được học bổng du học tại Trường Đại học Nông nghiệp Philippines ở Los Banos.
Năm 1966, ông tốt nghiệp đại học với bằng cử nhân hóa nông và được nhận làm nghiên cứu sinh và làm việc tại Viện Lúa quốc tế (IRRI) tại Philippines.
Năm 1971, giữa lúc sự nghiệp đang thăng tiến tại Viện Lúa quốc tế (IRRI) với mức lương hàng ngàn USD mỗi tháng và môi trường làm việc tân tiến, ông lại khăn gói về Việt Nam với mức lương thấp hơn chỉ vì muốn đào tạo đội ngũ kỹ sư nông nghiệp cho quê nhà theo lời mời của Viện trưởng Viện Đại học Cần Thơ.
Sau khi trở về nước, ông công tác tại Trường Đại học Cần Thơ. Tại đây, cùng các nhà nghiên cứu Nhật Bản tiếp tục thực hiện các đề tài liên quan đến kỹ thuật trồng lúa và công bố nhiều bài báo khoa học, phổ biến kỹ thuật và chính sách nông nghiệp.
Cuối năm 1974, ông sang Nhật bảo vệ luận án tiến sĩ và lấy bằng tiến sĩ tại Nhật Bản năm 1975.
Ông còn có nhiều cống hiến tăng cường hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp giữa Nhật Bản và Việt Nam thông qua các chương trình hợp tác ODA của Nhật Bản. Ðiển hình chương trình hợp tác đầu tiên của Nhật Bản về đào tạo kỹ thuật nông nghiệp thông qua dự án hợp tác với Khoa Nông nghiệp, Trường Ðại học Cần Thơ (giai đoạn 1970-1975).
Ông đã cố vấn và có nhiều cống hiến trong “Dự án Cải thiện kỹ thuật nâng cao năng suất lúa tại khu vực Nante, tỉnh Zambezia, Mozambique” (giai đoạn 2011-2015)... Với những đóng góp này, tháng 4/2022, GS. Võ Tòng Xuân vinh dự nhận “Huân chương Mặt Trời Mọc, Tia Sáng Vàng và Ruy Băng Cổ” của Chính phủ Nhật Bản.
Với rất nhiều đóng góp cho ngành nông nghiệp nước nhà, GS. Võ Tòng Xuân đã được vinh danh tại giải thưởng VinFuture năm 2023. Đây là lần đầu tiên một nhà khoa học Việt Nam được xướng tên tại giải thưởng khoa học và công nghệ giá trị nhất hành tinh với sứ mệnh phụng sự nhân loại.
Ông là nhà một nhà sư phạm tài năng, nhiều tâm huyết với ngành, luôn trăn trở tìm ra những giải pháp tích cực để phát triển giáo dục, nâng cao dân trí. Ông đã biên soạn nhiều giáo trình, sách, tài liệu tham khảo có giá trị phục vụ cho sản xuất nông nghiệp không những trong nước mà còn cho quốc tế.
GS. Võ Tòng Xuân cùng người đồng nghiệp – GS Gurdev Singh Khush (người Mỹ gốc Ấn) là hai nhà khoa học được vinh danh ở hạng mục Giải Đặc biệt VinFuture 2023 dành cho nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển.
Hai ông được vinh danh vì những đóng góp quan trọng trong việc phát minh và phổ biến giống lúa kháng bệnh, góp phần đảm bảo an ninh lương thực.
Hội đồng giải thưởng VinFuture đánh giá, GS. Võ Tòng Xuân đã đóng vai trò quan trọng trong việc phổ biến giống IR36 trên khắp các vùng thường xuyên bị sâu bệnh tấn công ở Đồng bằng sông Cửu Long và hợp tác với nông dân để áp dụng các kỹ thuật cấy ghép tiên tiến.
IR36, IR64 hiện là những giống lúa phổ biến nhất tại khu vực nhiệt đới Châu Á, giúp giảm chi phí sản xuất và gia tăng sản lượng, hạn chế việc sử dụng thuốc trừ sâu, góp phần thúc đẩy tính bền vững của nông nghiệp trên toàn cầu.
Nhờ các sáng kiến này, GS. Võ Tòng Xuân đã thúc đẩy mở rộng khả năng tiếp cận với hạt giống lúa chất lượng và tăng cường sản lượng lúa gạo với chi phí thấp hơn mà không sử dụng hóa chất độc hại.
Những đóng góp của GS. Võ Tòng Xuân trong suốt gần nửa thế kỷ qua ở Việt Nam cũng được đánh giá đóng vai trò quan trọng trong việc đưa Việt Nam từ một quốc gia thiếu lương thực trở thành một trong 3 quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới.
Không chỉ nổi tiếng trong nước mà các công trình nghiên cứu của ông còn mang lại nhiều lợi ích cho các nước nghèo ở Châu Phi.
Từ năm 2013: Hội đồng sáng lập và quyền hiệu trưởng Trường Đại học Nam Cần Thơ. Đến nay, ông vẫn là hiệu trưởng danh dự của ngôi trường này.
Tang lễ sẽ tổ chức tại Nhà khách số 1 - Khu 1 của Trường Đại học Cần Thơ, sau đó đưa đi an táng cạnh mộ bà Bùi Thị Ngọc Lệ - người vợ tào khang của ông nằm trong khu mộ gia tộc họ Võ tại thị trấn Ba Chúc (huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang).
Tóm tắt quá trình công tác, GS Võ Tòng Xuân:
- 1982-1997: Phó hiệu trưởng Trường Đại học Cần Thơ.
- 12/1999-11/2007: Hiệu Trưởng Trường Đại học An Giang
- 1996-2006: Ủy viên Hội đồng Chức Danh Giáo sư Nhà nước Việt Nam.
- 1/2008-2010 Tổng giám đốc Công ty TNHH Nông Thủy Sản Việt - Phi.
- 2010-10/2013.: Hiệu trưởng Trường Đại học Tân Tạo.
Sông Trường
