Tác giả Nguyễn Thị Thanh sinh năm 1950, tại làng Thanh Châu, xã Xuyên Thanh (nay là Duy Châu), huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam. Hồi ở quê, chị học đến lớp đệ Thất (lớp 6 bây giờ) trường Sào Nam, Duy Xuyên, thì vùng này được giải phóng. Năm 1965, chị được bố trí tham gia học khoá sư phạm để đáp ứng nhu cầu của địa phương. Song không lâu sau, chị tham gia cách mạng và được đào tạo chính thức bước vào ngành điệp báo.
Kể về câu chuyện được tổ chức giao thực hiện nhiệm vụ tìm và diệt một tên tình báo nguy hiểm đang hoạt động tại TP.Đà Nẵng, chị Thanh có đoạn viết: “ Đó là lần đầu tôi mang vũ khí, mặc áo rộng che K54 vào người, từ trong quê Điện Thọ, đến Thanh Quýt. Khi ngang qua doanh trại của địch, tôi nhìn thấy một xe Jeep chuẩn bị nổ máy, và nhận ra là xe của Trung uý Mai và Đại uý Ngữ, tôi nở nụ cười ngõ lời nhờ họ chở ra Đà Nẵng luôn. Trên đường đi, họ luôn chuyện trò, tán tỉnh vui vẻ. Tuy nhiên, tư thế tôi luôn sẵn sàng cảnh giác, nếu bị họ va chạm phát hiện vũ khí trong người, tôi sẽ sẵn sàng nhả đạn. Đến Đà Nẵng, họ hỏi chỗ ở của tôi, đòi vào thăm nhà, nên tôi viện mọi lý do tránh né”.
Theo đúng kế hoạch đã ấn định, chị đã nắm rõ quy trình đi lại của gã tình báo, chiều hôm ấy, chị đã có người cơ sở chở đến đó đợi chờ sẵn. Trong giây phút đó, trước việc tiêu diệt tên ác ôn, chị băn khoăn, suy nghĩ về mối hệ luỵ với vợ con… của hắn sẽ ra sao? Nhưng vì nhiệm vụ, vì việc lớn, bắt buộc không thể đắn đo, nổ súng. Chị nhanh chóng bị cảnh sát vây bắt, đưa về đồn tra khảo, nhưng chị chỉ một mực nói đơn giản: “Tôi trong quê ra, chỉ nghe lệnh cấp trên báo đến, người này là ác ôn, cần phải tiêu diệt. Làm xong việc, tôi về chợ Cồn ngủ, rồi về quê, chứ không biết chi thêm”.
Không lâu sau, chị Thanh (lúc này có tên là Như Huệ) bị đưa ra toà án xử công khai, dân kéo đến coi rất đông. Luật sư biện hộ (do nhà cầm quyển cử), đề nghị toà xem xét giảm án, vì cô Huệ còn nhỏ tuổi. Tuy nhiên, tòa vẫn tuyên án 18 năm tù. Chị kể: “lúc đó tôi 16 tuổi, ở tù xong tôi về vẫn chỉ 34 tuổi, nên không có gì phải lo sợ, vẫn tiếp tục hoạt động cách mạng được, nên tôi nói với họ, thôi chi bằng các ông cứ giam đủ tôi 20 năm đi, tôi không ân hận gì cả, nhưng chắc rằng tôi chỉ ở chừng vài năm, phần còn lại dành cho các ông ở”. Dân bên ngoài họ rất xôn xao, hàng trăm đôi mắt đổ dồn về chị. Vậy là chị bị kêu án 20 năm tù.
Lần lượt trải qua các nhà tù miền Nam, tại trại giam Chí Hoà, những kỷ niệm chị Thanh ghi nhớ nhiều nhất là việc gặp chị Tâm (tức là chị Trương Mỹ Hoa – nguyên Phó Chủ tịch nước bây giờ). Theo chị, lúc ấy chị Tâm là một phụ nữ rất thông minh, bản lĩnh, vững vàng, nên bọn cai ngục thường phải nhượng bộ, chấp nhận đáp ứng các yêu sách. Chị cũng dành nhiều trang viết về chị Ngô Thị Huệ - người chị thân yêu và cũng là một trong những người đồng chí đầu tiên đã dìu dắt chị bước vào con đường cách mạng. Đến 30/4/1975, sau ngày đất nước thống nhất, chị Thanh về lại Đà Nẵng được tiếp tục đào tạo… và bố trí làm nhiều công tác khác nhau. Chị lập gia đình cùng anh Lý Văn Công, từng là cựu tù Phú Quốc, nguyên Trưởng ban Tổ chức Quận uỷ Hải Châu, Đà Nẵng. Vị trí cuối cùng của chị là Giám đốc Bảo hiểm xã hội Quận Thanh Khê đến khi về hưu năm 2005.
Trần Trung sáng
