Trong 10 tháng năm 2025, giá vàng tăng tới 56%, mức tăng mạnh nhất trong gần 2 thập kỷ. Theo các chuyên gia, có 3 động lực chính dẫn dắt đà tăng này: Thứ nhất, chính sách lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED), việc FED hạ lãi suất chậm hơn kỳ vọng khiến dòng tiền tiếp tục tìm đến vàng như kênh giữ giá trị an toàn; thứ hai, rủi ro kinh tế toàn cầu gia tăng do căng thẳng thương mại và chính sách thuế quan giữa các nền kinh tế lớn; thứ ba, các ngân hàng Trung ương toàn cầu, đặc biệt Trung Quốc và Ấn Độ đã tăng mạnh mua ròng vàng, đẩy nhu cầu lên mức cao kỷ lục.
Với đà tăng của thế giới, thời gian qua, thị trường vàng trong nước đã chứng kiến nhiều biến động. Theo nhận định, việc bỏ độc quyền vàng miếng là bước ngoặt, việc vận hành mô hình sàn vàng là bước đi hợp lý trong năm 2026 có thể sẽ giúp kiểm soát nguồn lực này tốt. Mục tiêu hướng tới là minh bạch hóa dữ liệu thị trường, hỗ trợ hoạch định chính sách, giúp kiểm soát hoạt động mua bán bất thường, ngăn chặn rửa tiền và đầu cơ.
Theo PGS.TS Ngô Trí Long, hiện chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới lên tới 10 - 11%, trong khi các nước trong khu vực như: Thái Lan, Malaysia chỉ 0,5%. Đây là vấn đề “đau đầu nhất” của cơ quan quản lý hiện nay. Mức chênh lệch quá lớn sẽ kéo theo hệ quả là buôn lậu, thất thoát ngoại tệ và nguồn thu thuế, làm méo mó cạnh tranh.
Với Nghị định 232/2025/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng mới được ban hành, ông Ngô Trí Long nhìn nhận, đây là bước đi đúng hướng nhưng cần linh hoạt hơn. Trong đó, việc quy định vốn điều lệ quá cao đối với doanh nghiệp kinh doanh vàng hiện nay có thể vô tình tạo ra độc quyền nhóm mới. Ở các nước, vốn yêu cầu chỉ từ 50 đến 200 triệu USD, còn ở Việt Nam lại đòi tới hàng nghìn tỷ. Điều đó sẽ khiến chỉ vài doanh nghiệp đủ điều kiện và thị trường sẽ lại méo mó.
PGS.TS Ngô Trí Long đánh giá: “Điều hành thị trường vàng không thể làm trong ngày một ngày hai. Chúng ta cần tiến từng bước, từ vàng vật chất, đến vàng tài khoản và vàng phái sinh. Quan trọng nhất, phải minh bạch, cạnh tranh công bằng và đừng nhầm lẫn giữa ‘ổn định giá’ với ‘bóp giá’”.
Theo bà Chu Phương - Chuyên gia về thị trường kim loại quý, Nghị định 232 khi triển khai thực tế, thị trường vàng sẽ phần nào được “giải cơn khát”. Nếu sàn vàng được triển khai sớm và có thêm các sản phẩm phái sinh, đó sẽ là cơ hội đầu tư tốt. Ngoài việc tăng nguồn tín dụng, hạn chế chảy máu ngoại tệ và giảm vàng lậu thì thông qua giao dịch phái sinh, ngân sách Nhà nước cũng sẽ có thêm nguồn thu từ thuế và phí.
Trước đó, một số chuyên gia cho rằng, việc thành lập Sàn giao dịch vàng là tất yếu nếu Việt Nam đặt mục tiêu hướng đến xây dựng Trung tâm tài chính Quốc tế...
Theo TS Phạm Đức Anh - Học viện Ngân hàng, việc nhập khẩu vàng để phục vụ sàn giao dịch đúng là có thể tạo áp lực lên tỷ giá, do nhu cầu ngoại tệ tăng. Tuy nhiên, rủi ro này có thể được kiểm soát với các biện pháp hợp lý.
Theo đó, Việt Nam cần triển khai nhập khẩu vàng một cách có kiểm soát, chỉ cấp phép cho một số doanh nghiệp uy tín với khối lượng phù hợp, tránh gây áp lực đột ngột lên thị trường ngoại hối. Thực tế năm 2022, Việt Nam đã nhập 43 tấn vàng mà tỷ giá vẫn ổn định, cho thấy điều này khả thi.
“Việt Nam hiện có lượng dự trữ ngoại hối khá tốt, đủ để hỗ trợ nhập khẩu vàng mà không làm xáo trộn thị trường tiền tệ. Các doanh nghiệp nhập khẩu nên sử dụng các công cụ tài chính như hợp đồng tương lai ngoại tệ để cố định tỷ giá, từ đó giảm thiểu rủi ro biến động. Ngoài ra, cần khuyến khích người dân tham gia các kênh đầu tư thay thế như trái phiếu doanh nghiệp hay Quỹ ETF (Quỹ đầu tư mô phỏng theo biến động của chỉ số chứng khoán hoặc trái phiếu), giúp giảm nhu cầu mua vàng và từ đó giảm áp lực nhập khẩu”, ông Phạm Đức Anh đề xuất.
Nhiều ý kiến cũng cho rằng, quan trọng là các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ và công khai kế hoạch nhập khẩu để ổn định tâm lý thị trường, đảm bảo tỷ giá được kiểm soát hiệu quả.
Bà Chu Phương - Chuyên gia vàng bạc cho biết, biến động của thị trường vàng thời gian gần đây là quá lớn. Trong khoảng từ ngày 13 - 17/10, các Quỹ tín thác vàng trên toàn cầu đã mua tới 59 tấn vàng, góp phần khiến giá vàng lập đỉnh nhanh. Tuy nhiên, chỉ trong sáng 22/10, giá vàng SJC đã giảm tới 5 triệu đồng/lượng. Với những biến động mạnh như vậy, các nhà đầu tư không có trường vốn lớn hoặc không mua vàng từ vùng giá thấp sẽ rất dễ rơi vào tâm lý hoảng sợ bởi ngay khi đầu tư, chênh lệch giữa giá mua - bán đã là một vấn đề.
Bởi vì, khi bước vào thị trường vàng ở mức giá 150 triệu đồng/lượng, nhà đầu tư đã phải chấp nhận lỗ khoảng 3 triệu đồng do doanh nghiệp chỉ thu mua lại ở mức 147 triệu đồng/lượng. Nhà đầu tư phải kỳ vọng giá vàng tăng thêm 100 - 200 USD/ounce mới có lãi, nếu chỉ tăng khoảng 50 USD thì coi như hòa vốn, đồng nghĩa mất chi phí cơ hội của vốn.
Những người mua vàng từ vùng giá 50 - 70 triệu đồng/lượng hiện có thể tạm yên tâm, đóng bảng giá và cân nhắc các kênh đầu tư khác như bất động sản hoặc cổ phiếu. Nhà đầu tư mới nếu kỳ vọng lợi nhuận 50 - 60% như trước đây sẽ dễ “sốc”, bởi thị trường hiện đã khác.
Thu Trang
