Kỳ 2: “Những lá đơn đòi đất…?”
Thực trạng đất công không qua đấu giá chạy thẳng vào túi tư nhân đang là vấn đề nóng hổi ở Đồng Nai. Hàng ngàn m2 đất rừng là tài sản do nhà nước quản lý, nhưng đang được hợp thức hóa bằng những quyết định giao trả đất cho người dân để ổn định cuộc sống, nhưng thực tế lại khác xa với những quyết định ‘mang tính nhân văn’ của địa phương này.
“Dân cứ vác đơn đi đòi là được trả…?”
Câu chuyện tưởng đùa này lại đã và đang diễn ra tại Đồng Nai, xuất phát từ đơn đề nghị trả lại đất của ông Nguyễn Văn Minh. Theo trình bày của ông Minh: Trước năm 1975, ông Nguyễn Văn Cơ (cha của ông Minh) có quyền sở hữu 727,1327ha đất. Sau năm 1975, diện tích đất 727,1327ha do Ty điền địa Biên Hòa cấp trích lục địa bộ ngày 20/9/1971 là đất đồn điền cao su và đất rừng hoang tại xã Phước Tân (cũ) cho ông Nguyễn Văn Cơ. Trong diện tích nêu trên, ông Cơ trồng cao su trong diện tích khoảng 60,54ha. Sau giải phóng ông Cơ không sử dụng diện tích phần đất rừng hoang, diện tích đất trồng cao su do Liên hiệp nông trường cao su quản lý, 1981 Liên hiệp giao lại cho công ty cao su Đồng Nai quản lý và Nông trường Long Thành là đơn vị trực tiếp khai thác, sử dụng.
Không chỉ vậy, trước đó vào ngày 03/01/1984, bà Nguyễn Thị Kim Cúc (chị của ông Nguyễn Văn Minh) đã có đơn đề nghị công ty cao su Đồng Nai trả lại cây cao su, tiền công khai hóa đất, giá trị cây cao su thanh lý và 60,54ha đất thuộc đồn điền Tam Phước huyện Long Thành. Ngày 30/8/1994, Công ty cao su Đồng Nai ra Quyết định giao cho bà Cúc: 05ha đất trồng ở lô 56 quốc lộ 51, bồi hoàn khoản tiền 121.185.000 đồng cho bà Cúc. Ngày 16/12/1998, Chính phủ có công văn số 1484/CP-NN chỉ đạo đình chỉ việc giải quyết trả lại đất cho bà Cúc. Sau đó, UBND tỉnh Đồng Nai đã ra Quyết định số 2593/QĐ-CT ngày 25/8/2003 giao cho bà Cúc 5,0013ha đất và bồi hoàn số tiền thanh lý cây cao su 121.185.000 đồng.
Ngày 6/9/2011, ông Nguyễn Văn Minh có đơn yêu cầu trả lại đất cho gia đình. Ngày 01/03/2012, Sở Tài Nguyên và Môi trường đã có văn bản là tờ trình số 533/STNMT-TTr về việc xử lý đơn đề nghị trả lại đất cao su của ông Nguyễn Văn Minh ngụ tại phường Hòa Bình thành phố Biên Hòa.
Sở TN&MT đã kiến nghị UBND tỉnh Đồng Nai đề nghị Tập đoàn cao su Việt Nam xem xét cho ý kiến giải quyết, sau đó Sở mới tiếp thu giải quyết và áp dụng quy định pháp luật để giải quyết tiếp. Ngày 27/8/2015, Văn phòng UBND tỉnh Đồng Nai đã có văn bản Thông báo kết quả họp xử lý đơn để nghị trả lại đất của ông Minh, trong Thông báo có nội dung kết luận việc ông Minh liên tục có đơn yêu cầu việc riêng ông chưa được giải quyết quyền lợi là không có căn cứ vì trước khi ông có đơn yêu cầu, việc này đã được chị ông là bà Cúc yêu cầu và đã được giải quyết. Ông Minh cũng đã hưởng một phần quyền lợi rồi nhưng trong thông báo cũng có nội dung UBND tỉnh Đồng Nai yêu cầu UBND Tp Biên Hòa xác minh hoàn cảnh của ông Minh để cân nhắc có hướng giải quyết dứt điểm vụ việc.
Hàng loạt văn bản được cơ quan chức năng ban hành cho việc trả lại đất công cho cá nhân ở Đồng Nai (Ảnh: HD)
Ngày 25/01/2016, Công ty TNHH MTV Tổng công ty cao su Đồng Nai có công văn số 45 về việc giao trả đất về cho UBND tỉnh Đồng Nai để giải quyết đề nghị trả lại đất của ông Nguyễn Văn Minh. Phúc đáp lại văn bản này, UBND tỉnh có công văn số 1362/UBND-NC về việc xử lý nội dung giao trả đất của Công ty TNHH MTV Tổng công ty cao su Đồng Nai. Trong văn bản, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai đã có ý kiến giao Sở TN&MT kiểm tra, lập thủ tục trình UBND tỉnh thu hồi diện tích đất 6,4ha tọa lạc tại xã Tam Phước, Tp Biên Hòa do Công ty TNHH MTV Tổng công ty cao su Đồng Nai giao trả, giao lại cho UBND TP Biên Hòa quản lý, sau khi thu hồi xong Công ty TNHH MTV Tổng công ty cao su Đồng Nai có trách nhiệm lập hồ sơ trình Tập đoàn công nghiệp cao su Việt Nam thanh lý cao su và ban giao đất về địa phương quản lý theo quy định; việc xem xét, giải quyết hỗ trợ cho gia đình ông Minh chỉ được xem xét, giải quyết sau khi có quyết định thu hồi và đất đã được bàn giao về UBND Tp Biên Hòa quản lý. Đến ngày 25/4/2016, UBND tỉnh Đồng Nai đã ra Quyết định số 1002/QĐ-UBND thu hồi diện tích đất mà Công ty TNHH MTV Tổng công ty cao su Đồng Nai đã giao trả.
Ngày 23/11/2016, ông Nguyễn Văn Minh đã được giao diện tích 64,243 m2 theo công văn 11345/UBND-NC ngày 23/11/2016 của UBND tỉnh Đồng Nai. Loại đất nông nghiệp trồng cây lâu năm, thời hạn sử dụng 50 năm.
Nhiều văn bản bất thường?
Xuất phát từ việc bà Nguyễn Thị Kim Cúc (chị của ông Nguyễn Văn Minh) yêu cầu giao trả đất công và đã được giải quyết, tại thời điểm đó, văn bản pháp luật có hiệu lực điều chỉnh các vấn đề về đất đai là Luật Đất đai 1987. Nhưng theo văn bản xác minh của Sở TN&MT tỉnh Đồng Nai, việc giải quyết yêu cầu của bà Cúc vào thời điểm năm 1984 đến năm 2002, các cơ quan có thẩm quyền chỉ giải quyết bằng các văn bản hành chính mà không thấy có sự căn cứ vào Luật Đất đai 1987. Vấn đề này lại tiếp diễn khi các cơ quan chức năng tiến hành giải quyết yêu cầu của ông Nguyễn Văn Minh theo đơn yêu cầu của ông vào tháng 6/2011 cũng không thấy sự hiện diện của các quy định pháp luật về đất đai hiện hành, đó là Luật Đất đai 2003.
Vậy, UBND tỉnh Đồng Nai đã căn cứ vào đâu để ban hành một loạt các văn bản cho phép giao đất công do nhà nước quản lý mà cụ thể là đất rừng cao su do Công ty TNHH MTV Tổng công ty cao su Đồng Nai đang quản lý theo yêu cầu đòi đất của ông Minh.
Ở một khía cạnh khác Công ty TNHH MTV Tổng công ty cao su Đồng Nai đã căn cứ vào đâu để lập tờ trình Tập đoàn công nghiệp cao su Việt Nam để nghị trả lại phần đất công này?
Căn cứ theo khoản, Điều 1, Nghị quyết số 23/2005/QH11 thì “Điều 1: Nhà nước không xem xét lại chủ trương, chính sách và việc thực hiện các chính sách về quản lý nhà đất và chính sách cải tạo xã hội chủ nghĩa liên quan đến nhà đất đã ban hành trước ngày 01 tháng 7 năm 1991.
Nhà nước không thừa nhận việc đòi lại nhà đất mà Nhà nước đã quản lý, bố trí sử dụng trong quá trình thực hiện các chính sách về quản lý nhà đất và chính sách cải tạo xã hội chủ nghĩa liên quan đến nhà đất.”
Hải Dương
