Tại lễ hội, nhân dân và du khách được chứng kiến hoạt động tế lễ. Theo đó, chủ tế dùng dao vẽ một vòng tròn lớn giữa Đài thề. Đại diện tư văn đọc hịch văn Minh Thề, trong đó nêu rõ: “Nếu lấy của công làm việc công được thần linh ủng hộ. Nhược bằng, có lòng tham, lấy của công làm của tư, nguyện cầu thần linh đả tử! Y như lời thề…”, “Người nào tà tâm trộm cắp của nhau, nguyện cầu thần linh đả tử. Y như lời thề…”. Sau đó, chủ tế dùng dao cắt tiết gà vào bình rượu, mời mọi người cùng uống rượu thề.
Lễ hội Minh Thề chính thức được khôi phục từ năm 2002 trên nền cốt của Hội Minh Thề xưa. Trước đó, vào thời nhà Mạc giữa thế kỷ 16, Thái hoàng Thái hậu Vũ Thị Ngọc Toàn (vợ của Thái thượng hoàng Mạc Đăng Dung) đến ấp Lan Niểu (Hòa Liễu ngày nay) bỏ tiền của, đứng ra vận động, tu tạo lại chùa Hòa Liễu, rồi cùng dân làng lập ra Hịch văn hội Minh Thề (năm 1561). Trong đó quy định những điều được làm, phải làm và những điều không được làm cho tất cả các thành phần từ hương chức đến dân thôn.
Nét độc đáo của Hịch văn Minh Thề là gắn liền những quy phạm đời thường với các yếu tố tâm linh. Do đó, lễ hội mang giá trị lớn lao về đạo đức, lối sống, phép tắc ứng xử trong cộng đồng, đồng thời mang đậm tính thời sự, răn dạy về xây dựng trật tự, kỷ cương, tinh thần thượng tôn pháp luật, phòng chống tham nhũng, lãng phí cho các thế hệ.
Với giá trị, ý nghĩa nhân văn sâu sắc, độc đáo, năm 2017, Hội Minh Thề được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trở thành một trong những nghi thức lễ hội “độc nhất vô nhị” ở Việt Nam. Qua đó cũng góp phần làm phong phú nét văn hóa miền quê Thuận Thiên và quảng bá, phát triển du lịch tâm linh của huyện Kiến Thụy.
Sau 3 năm không tổ chức phần hội do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, năm nay, địa phương tổ chức lễ hội với quy mô trang trọng, an toàn, tiết kiệm. Ngoài phần lễ được chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng, đầy đủ các nghi lễ còn có phần hội diễn ra trong 3 ngày từ 14 đến 16 tháng Giêng với nhiều trò chơi dân gian độc đáo như cờ người, thi đấu vật, chọi gà.
Quỳnh Nga
