Lễ hội đã khẳng định và tôn vinh công lao dựng nước và giữ nước của nhà Trần, là dịp để nhân dân thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, lòng tri ân với các bậc liệt tổ, các vị vua, tướng sĩ, hoàng thân quốc thích nhà Trần. Qua đó giáo dục thế hệ trẻ truyền thống yêu nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc.
Lễ hội cũng là nơi đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh của nhân dân và du khách, đồng thời việc tổ chức lễ hội Đền Trần đã tạo điều kiện thuận lợi để Thái Bình có thể làm tốt hơn nữa nhiệm vụ bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa đặc sắc của lễ hội đền Trần và các di sản thời Trần trên mảnh đất Hưng Hà.
Lễ hội bao gồm phần lễ được cử hành trang trọng, uy nghi và tôn kính như: Lễ tế mở cửa đền, lễ rước nước thiêng từ ngã 3 sông Hồng về đền Trần, lễ tết mộ, đặc biệt có lễ bái yết tổ tiên mỗi khi có sự kiện trọng đại…
Bên cạnh đó phần hội cũng được tổ chức sôi nổi với những trò chơi mang đạm tính dân gian như: thi cỗ cá, thi nấu cơm cần, thi cầu vật, kéo co, pháo đất, cờ tướng,…
Không chỉ được biết đến là một vương triều với võ công oanh liệt, giỏi đánh giặc, nhà Trần còn để lại cho hậu thế những nét sinh hoạt văn hóa rất riêng biệt, đặc sắc, đó là lễ giao chạ (kết nghĩa chị em) giữa 02 làng Vân Đài (xã Chí Hòa) và làng Tam Đường (xã Tiến Đức) đã tồn tại hơn 7 thế kỷ, lễ rước nước và thi cỗ cá độc đáo thể hiện đậm nét phương thức sống của cư dân vùng sông nước và mang tính nhân văn sâu sắc nhằm giáo dục, nhắc nhở thế hệ sau tưởng nhớ tới thuở hàn vi tổ tiên nhà Trần sống chủ yếu bằng nghề đánh cá. Đây thực sự là những nét sinh hoạt mang giá trị đặc sắc về văn hóa, lịch sử không dễ tìm thấy ở bất kỳ địa phương nào trên cả nước.
Song song với các hoạt động lễ hội, công tác quản lý cũng được quan tâm và từng bước đi vào nề nếp. Công tác tuyên truyền được chú trọng, nhấn mạnh đến giá trị văn hóa truyền thống của lễ hội là nhằm phát huy tinh thần thượng võ của nhà Trần cùng công lao to lớn của triều đại nhà Trần đối với sự phát triển của quốc gia, dân tộc Việt Nam và văn hóa Việt Nam trong lịch sử.
Thực hiện việc tổ chức lễ hội với phương châm tiết kiệm, an toàn, mang màu sắc văn hóa, không để xảy ra các hoạt động mang tính chất thương mại hóa; chuẩn bị tốt các phương án về an ninh trật tự, an toàn giao thông để đảm bảo an toàn cho du khách.
Với những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, Lễ hội đền Trần đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia theo quyết định số 231/QĐ-BVHTTDL ngày 27/01/2014 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Đây là sự ghi nhận, đánh giá cao công tác bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng địa phương đối với Lễ hội đền Trần Thái Bình trong nhiều năm qua và cũng là niềm tự hào, nguồn động viên, cổ vũ nhân dân Thái Bình tiếp tục lưu giữ và trao truyền hào khí Đông A, giáo dục truyền thống lịch sử cho thế hệ sau.
Với những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, lễ hội đền Trần đã được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia theo Quyết định số 231/QĐ-BVHTTDL ngày 27/01/2014 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Đây là sự ghi nhận, đánh giá cao công tác bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng địa phương đối với lễ hội đền Trần Thái Bình trong nhiều năm qua và cũng là niềm tự hào, nguồn động viên, cổ vũ nhân dân Thái Bình tiếp tục lưu giữ và trao truyền hào khí Đông A, giáo dục truyền thống lịch sử cho thế hệ sau.
Căn cứ Thông báo số 693-TB/TƯ ngày 30 tháng 5 năm 2019 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy tỉnh Thái Bình về chủ trương tổ chức một số lễ hội ở quy mô cấp tỉnh; Quyết định số 2609/QĐ-UBND ngày 17 tháng 9 năm 2019 của ủy ban nhân dân tỉnh về việc tổ chức lễ hội đền Trần ở quy mô cấp tỉnh, ngày 30/12/2022, UBND tỉnh Thái Bình ban hành Kế hoạch Tổ chức Lễ hội đền Trần năm 2023.
Năm 2023 sẽ là năm đầu tiên lễ hội đền Trần được tổ chức ở quy mô cấp tỉnh; bên cạnh các vật phẩm và nghi lễ truyền thống, lễ hội năm 2023 còn có một cặp bánh kỷ lục dâng các vua Trần, bánh do Công ty Cổ phần quốc tế Bảo Hưng sản xuất từ các sản vật sẵn có của quê hương Thái Bình; chương trình khai mạc lễ hội có sự tham dự của các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước, có chương trình nghệ thuật Hào khí Đông A với sự góp mặt của trên 200 nghệ sĩ trong cả nước; phần lớn kinh phí tổ chức lễ hội đều được huy động từ nguồn xã hội hóa.
Quỳnh Nga
