Theo thông tin từ Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Nghị quyết quan trọng này được thông qua vào ngày 15/12/2025, đánh dấu bước tiến lớn trong nỗ lực hợp tác quốc tế nhằm giảm thiểu rủi ro thương mại.
Trao quyền và quy trách nhiệm
Nội dung cốt lõi của bộ nguyên tắc khẳng định quyền bất khả xâm phạm của người tiêu dùng trong việc tiếp cận các sản phẩm an toàn, không gây nguy hại, bất kể giao dịch diễn ra trực tiếp hay trực tuyến. Đáng chú ý, văn bản này xác lập rõ vai trò của doanh nghiệp là chủ thể phải chịu trách nhiệm chính về độ an toàn trong suốt vòng đời của sản phẩm, từ khâu sản xuất đến khi tới tay người sử dụng.
Song song đó, các cơ quan quản lý nhà nước được trao những công cụ quyền lực rộng hơn. Cụ thể, cơ quan chức năng có quyền thực hiện đánh giá rủi ro, yêu cầu thu hồi sản phẩm lỗi và đặc biệt là buộc gỡ bỏ các danh mục hàng hóa không an toàn trên các sàn thương mại điện tử. Cơ chế chia sẻ cảnh báo an toàn xuyên biên giới cũng được thiết lập để các quốc gia có thể phối hợp ngăn chặn rủi ro từ sớm.
Bộ nguyên tắc được thiết kế như một khuôn khổ linh hoạt, không mang tính hạn chế thương mại, nhằm hỗ trợ 193 quốc gia thành viên Liên hợp quốc hoàn thiện hệ thống pháp luật nội địa. Mục tiêu là bảo vệ nhóm người tiêu dùng dễ bị tổn thương, đồng thời gắn kết tiêu chuẩn an toàn sản phẩm với xu hướng tiêu dùng bền vững và kinh tế tuần hoàn.
Lấp đầy "khoảng trống" pháp lý
Sự ra đời của bộ nguyên tắc này là lời giải cấp thiết cho thực trạng đáng báo động vì các sản phẩm không an toàn đang gây ra những tổn thất to lớn về người, môi trường và kinh tế. Gánh nặng này đè nặng lên các quốc gia đang phát triển và khu vực kinh tế phi chính thức, nơi năng lực quản lý còn nhiều hạn chế.
Số liệu từ Hội nghị Liên hợp quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD) chỉ ra một thực tế lo ngại đó là hiện vẫn còn tới 44% quốc gia thành viên chưa xây dựng được khuôn khổ pháp lý đầy đủ để kiểm soát an toàn sản phẩm tiêu dùng.
Thách thức càng trở nên gay gắt hơn trong kỷ nguyên số. Sự bùng nổ của thương mại điện tử đã tạo ra những "kẽ hở" lớn cho hàng kém chất lượng lộng hành. Một nghiên cứu của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) cho thấy con số giật mình: 87% sản phẩm đã bị lệnh thu hồi hoặc cấm lưu hành vẫn ngang nhiên được bày bán trên môi trường trực tuyến, thường nằm ngoài tầm kiểm soát và năng lực thực thi của các cơ quan quản lý quốc gia đơn lẻ.
Đồng thuận toàn cầu và lộ trình thực thi
Trước đó, vào tháng 7/2025, tại Hội nghị UNCTAD lần thứ 9 ở New York, dự thảo bộ nguyên tắc do nhóm các nước Brazil, Costa Rica, Peru, Nam Phi, Tây Ban Nha và Thụy Điển khởi xướng đã nhận được sự đồng thuận cao. Việc Đại hội đồng phê chuẩn Nghị quyết này tại Khóa họp thứ 80 phản ánh quyết tâm chính trị mạnh mẽ của cả khối nước phát triển và đang phát triển trong việc tăng cường hợp tác toàn cầu.
Trong thời gian tới, UNCTAD sẽ đóng vai trò "nhạc trưởng" trong việc thúc đẩy, phổ biến và hỗ trợ kỹ thuật để triển khai bộ nguyên tắc mới. Nội dung này sẽ được đưa vào Chương trình công tác của nhóm chuyên gia liên Chính phủ về luật và chính sách bảo vệ người tiêu dùng, với kỳ họp tiếp theo dự kiến diễn ra vào tháng 7/2026 tại Geneva (Thụy Sĩ).
Bên cạnh đó, để cụ thể hóa các nguyên tắc thành hành động, UNCTAD đang phối hợp xây dựng cuốn "Sổ tay về an toàn sản phẩm tiêu dùng" đầu tiên dưới sự tài trợ của Ủy ban châu Âu (EC). Tài liệu này hứa hẹn sẽ là cẩm nang thực tiễn quý giá hỗ trợ các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý, đặc biệt là tại các quốc gia đang phát triển, trong việc xây dựng một thị trường tiêu dùng an toàn và minh bạch.
Tâm An(t/h)
