Lo ngại về những lỗ hổng trong quản lý mua bán các chất độc hại trên thị trường

Công an quận Bình Thạnh, TP. HCM vừa khởi tố, bắt tạm giam 2 đối tượng Nguyễn Đức Thành Huy và Ngô Thị Như Huệ về hành vi “mua bán trái phép chất độc”. Trong đó, đối tượng Huệ đã bán ra thị trường 2,55 tấn xyanua cho 11 khách hàng kể từ năm 2019 đến nay.

Với số lượng xyanua lớn như vậy trôi nổi trên thị trường khiến nhiều người không khỏi lo lắng bởi vì cách đây không lâu, dư luận chưa hết rúng động về việc đầu độc 5 người trong gia đinh ở Đồng Nai bằng chất độc xyanua.

Theo Công an TP. HCM, thời gian gần đây, nhiều vụ án thương tâm đã xảy ra khi kẻ thủ ác sử dụng xyanua để đầu độc nạn nhân, cướp tài sản hoặc chỉ để giải quyết những mâu thuẫn trong cuộc sống, gây phẫn nộ trong dư luận xã hội. Từ những vụ án tàn độc này cho thấy việc quản lý, mua bán xyanua còn nhiều lỗ hổng, dễ dàng trao đổi, mua bán trên các trang mạng xã hội.

Xyanua là chất sử dụng nhiều trong công việc nên nhà nước đã có những quy định, điều kiện để mua bán loại chất độc này chứ không cấm kinh doanh. Theo Phụ lục I, II, IV Nghị định 113/2017/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Hóa chất thì xyanua là hóa chất sản xuất, kinh doanh có điều kiện. Nếu không được dùng đúng mục đích, chỉ dẫn, xyanua sẽ để lại nhiều hậu quả đáng tiếc.

Mặc dù hóa chất độc hại này theo quy định hiện tại rất chặt chẽ nhưng trên thực tế, việc mua bán xyanua trên thị trường khá dễ dàng. Trong vụ việc “2 đối tượng mua bán chất độc hại bị bắt” nêu trên, đối tượng Nguyễn Đức Thành Huy đã sử dụng mạng xã hội Facebook “Hóa chất Nam Phương” và “Hóa chất Xi mạ” để quảng cáo, trao đổi, mua bán chất độc xyanua. Khi có khách hàng cần mua, đối tượng này sẽ đóng gói giao cho khách hàng thông qua dịch vụ giao hàng – thu hộ.

Tương tự, 2 vụ án giết người bằng chất độc này xảy ra trước đó tại Đồng Nai và Thái Bình, các đối tượng cũng đã dễ dàng mua loại xyanua trên mạng xã hội. Còn trong vụ giết người bằng xyanua xảy ra tại Bà Rịa -Vũng Tàu, thủ phạm đã mua được loại chất cực độc này tại một khu chợ hóa chất. Điều này cho thấy mua bán xyanua không khó, có người ví dễ như ra mua mớ rau, con cá ngoài chợ.

Mặc dù pháp luật quy định, việc mua, bán xyanua phải có phiếu kiểm soát, có xác nhận của bên mua, bên bán để làm cơ sở cho việc kiểm soát nhưng trên thực tế, việc mua bán xyanua vẫn diễn ra tràn lan thời gian qua. Lý giải về nguyên nhân, Luật sư Trần Bá Học (Đoàn Luật sư TP. HCM) cho rằng, các quy định về điều kiện kinh doanh, mua bán và sử dụng hóa chất còn mang tính chung chung, chưa có tính kiểm soát việc thực hiện dẫn đến việc mua các loại hóa chất độc hại như xyanua diễn tra tràn lan.

Theo quy định, người bán cũng chỉ biết người mua theo thông tin người mua kê khai nhưng không có điều kiện để kiểm chứng thông tin, việc sử dụng có đúng mục đích đã kê khai hay không? Đặc biệt, luật không quy định điều kiện để cá nhân, tổ chức phải đáp ứng để mua được hóa chất xyanua nên việc mua rất dễ dàng.

“Việc kiểm soát, giám sát người bán có thực hiện bán hàng đúng quy định hay không là một trong những giải pháp hữu hiệu nhất hiện nay nhưng trước tình trạng hóa chất được bán tràn lan ở các chợ sỉ, các cửa hàng như những mặt hàng thông thường thì việc kiểm soát, kiểm tra gần như không đảm bảo được”, Luật sư Trần Bá Học cho biết thêm.

Đồng quan điểm, Luật sư Trương Hồng Điền, Đoàn luật sư TP. HCM, cho biết hiện nay pháp luật không quy định cụ thể về điều kiện cá nhân, tổ chức phải đáp ứng để được mua, sử dụng xyanua. Việc này đã dẫn đến tình trạng mua bán xyanua tràn lan và phổ biến trên thị trường. Luật sư Điền đề nghị pháp luật cần quy định rõ điều kiện mua bán xyanua và cơ quan chức năng cần kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ hoạt động này.

Để ngăn chặn tình trạng mua bán chất độc tràn lan, cần có những biện pháp quản lý chặt chẽ hơn:

Quy định điều kiện mua bán: Pháp luật cần quy định rõ điều kiện cá nhân và tổ chức phải đáp ứng để được mua, sử dụng xyanua. Người bán cần kiểm tra điều kiện của người mua trước khi giao dịch.

Tăng cường kiểm tra: Cơ quan chức năng cần thường xuyên kiểm tra, kiểm soát hoạt động sản xuất, kinh doanh, mua bán xyanua. Cần có biện pháp xử lý nghiêm khắc đối với những trường hợp vi phạm.

Nâng cao nhận thức: Cộng đồng cần được nâng cao nhận thức về nguy hiểm của xyanua và các chất độc hại khác. Các thông tin về nguy cơ và biện pháp phòng tránh cần được tuyên truyền rộng rãi.

Quản lý thông tin trên mạng: Các nền tảng mạng xã hội, website, và sàn thương mại điện tử cần có trách nhiệm kiểm soát các sản phẩm được rao bán. Cần có cơ chế báo cáo và gỡ bỏ các sản phẩm độc hại khỏi các nền tảng này.

Việc kiểm soát chặt chẽ và nâng cao nhận thức cộng đồng sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ ngộ độc và bảo vệ sức khỏe người dân.

Thiên Trường