Ngành tài chính: Còn nhiều thách thức

(TH&CL) Nhìn lại 1 năm qua, nhiều vị lãnh đạo khẳng định: 2013 là năm có nhiều thành công của ngành tài chính, nhưng phía trước còn nhiều khó khăn, thách thức…

Thành công mới chỉ là bước đầu

Khẳng định trước báo giới, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình cho rằng, nền tài chính Việt Nam đang phải gánh chịu sự yếu kém tích tụ qua nhiều năm, dưới tác động mạnh mẽ của cuộc khủng hoảng kinh tế, tài chính toàn cầu. Để vực lại nền kinh tế, Chính phủ đã ra nhiều chính sách về tái cơ cấu hệ thống NH, bình ổn thị trường vàng, cân bằng lãi suất, giảm áp lực ngoại hối, nâng cao vị thế đồng tiền Việt Nam… Kiên định theo chính sách của Nhà nước, đến cuối năm 2013, NHNN đã xử lý 9 NH yếu kém, cơ bản thâu tóm được thị trường vàng, ổn định được lãi suất và bình ổn thị trường ngoại tệ. Tuy kết quả mới chỉ là bước đầu, nhưng theo Thống đốc Bình, đây cũng là những kết quả đáng tự hào.

Mặc dù vậy, một thống kê khác từ NHNN lại cho biết, năm 2013, có đến 17% tổ chức tín dụng (TCTD) kinh doanh thua lỗ. Lợi nhuận của hệ thống liên NH tuy tăng 3,2% so với năm 2012, nhưng chỉ đạt mức lợi nhuận bằng 53% - 64% của năm 2010 và 2011. Hơn 100 đơn vị hạch toán có lãi, song khoảng 50% DN trong số đó bị giảm một nửa lợi nhuận so với năm 2012. Hoạt động của VAMC (Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam) mới chỉ được đánh giá như một phương pháp “ngậm sâm” chờ đại phẫu chứ chưa giải quyết được gốc rễ của nợ xấu; và vẫn có tới 8 TCTD yếu kém cần tái cơ cấu.

Bên cạnh đó, nhiều NH trong hệ thống liên NH đã tỏ rõ một số yếu tố cạnh tranh không lành mạnh như cho vay ồ ạt với mức lãi suất dưới mức trần lãi suất huy động, thậm chí mức lãi suất chỉ 0% vào thời điểm cuối năm. Ví dụ, từ ngày 5/12, tại NH TMCP Đại Dương (OceanBank) đã giải ngân một số gói vay với lãi suất 7%/năm, bằng với trần lãi suất huy động kỳ hạn ngắn và thấp hơn so với lãi suất huy động các kỳ hạn từ 6 tháng trở lên, ở mức 7,5% – 8,5%/năm. Tương tự, NH TMCP Á Châu (ACB) cũng công bố dành 2.500 tỷ đồng cho các khách hàng hội viên, với lãi suất chỉ từ 8%/năm. Nhưng gây sốc hơn cả là gói lãi suất 0% của NH Bản Việt (Viet Capitial Bank); NH Phát triển TP. HCM (HDBank); NH Hàng Hải (Maritime Bank)... Dù những mức lãi suất thấp hơn cả mức lãi trần huy động, chỉ áp dụng trong thời gian rất ngắn, tuy nhiên các chương trình cho vay này thể hiện sự cạnh tranh căng thẳng và thiếu lành mạnh để tranh giành khách hàng trong hệ thống liên NH.

Lo ngại nhiều rủi ro

Lý giải về điều này, các NH cho biết, đó là việc bất đắc dĩ để giữ những khách hàng lớn. Nhiều NH đã phải chấp nhận điều kiện khách hàng đưa ra khi vay vốn chứ không thể tùy tiện chèn ép khách hàng. Tuy nhiên, việc cho vay dưới mức trần huy động vừa thể hiện sự cạnh tranh không lành mạnh, vừa tiềm ẩn nhiều rủi ro thanh khoản cho các TCTD. Nếu cứ tiếp tục hạ trần lãi suất cho vay, bắt buộc các TCTD cũng phải hạ trần lãi suất huy động, khi đó lãi suất tiền gửi giảm, người dân sẽ quay lưng với việc gửi tiền vào NH, quay sang mua USD hoặc vàng tích trữ, lúc đó, nguy cơ vàng hóa, USD hóa có thể quay lại. Để trấn chỉnh, NHNN đã ban hành Công văn số 9312/NHNN-TTGSNH, yêu cầu các NH chi nhánh tại các tỉnh, thành phố chỉ đạo các TCTD trên địa bàn không cho vay với lãi suất thấp hơn chi phí huy động vốn.

Bên cạnh đó, việc khẳng định sẽ áp dụng Thông tư 02 từ ngày 1/6/2014, của NHNN, dù dự đoán nợ xấu có thể gia tăng, đã khiến nhiều NHTM rất lo ngại, mong được tiếp tục hoãn thông tư này. Theo chuyên gia kinh tế, TS. Nguyễn Trí Hiếu, nếu áp dụng Thông tư 02 để phân loại nợ, nhiều khoản nợ xấu sẽ bị khui ra, tổng nợ xấu có thể tăng lên 10% - 20%, thậm chí cao hơn. Bởi theo quy định từ Thông tư 02, nếu một DN có nhiều khoản vay tại nhiều NH, trong đó có một khoản bị xếp vào nhóm nợ xấu thì các khoản vay khác cũng bị xếp vào nhóm đó. Vì vậy, nhiều DN lo sợ bị mất uy tín, bị từ chối vay vốn, các NH có nguy cơ phải lãnh những khoản nợ mà DN không có khả năng trả. Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định, đây cũng là biện pháp được đánh giá làm sạch hệ thống NH hữu hiệu nhất.

Theo GS. TS. Vương Đình Huệ, Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, để ngành tài chính ổn định, phát triển, NHNN cần nâng cao hơn nữa hiệu quả quản lý và thúc đẩy quá trình tái cấu trúc, cần đảm bảo vận hành thị trường tài chính ổn định, công khai, minh bạch theo những nguyên tắc của nền kinh tế thị trường đầy đủ, được giám sát, đánh giá theo thông lệ và chuẩn mực quốc tế. Cần phòng tránh và giảm thiểu rủi ro của thị trường tài chính, đặc biệt là thị trường tín dụng, thị trường chứng khoán và thị trường bất động sản trước những biến động xấu của thị trường tài chính toàn cầu.

Nguyễn Hạnh