Không qua trường lớp đào tạo nào, cũng không có bằng cấp chuyên môn về nông nghiệp, nhưng bằng sự kiên trì và tình yêu với mảnh đất quê hương, anh Nguyễn Công Thắng ở phường Mỹ Độ (TP. Bắc Giang cũ) nay thuộc phường Đa Mai, tỉnh Bắc Ninh đã tự nghiên cứu thành công chế phẩm sinh học đạm cá hữu cơ. Sáng kiến này không chỉ giúp cây trồng sinh trưởng khỏe mạnh, cải tạo đất đai, mà còn góp phần giảm ô nhiễm môi trường, tạo thêm việc làm cho lao động địa phương và mở ra hướng đi bền vững cho nông nghiệp Bắc Ninh.

Từ nỗi trăn trở với phụ phẩm cá đến con đường tự học đầy gian nan

Gia đình anh Thắng nhiều năm gắn bó với nghề nuôi cá. Thế nhưng, bên cạnh niềm vui từ vụ thu hoạch, luôn tồn tại một nỗi lo lớn đó là lượng phụ phẩm cá, xương, nội tạng thải ra mỗi ngày vừa lãng phí, vừa gây ô nhiễm môi trường.
 
Từ nguyên liệu chính là cá nước ngọt (bao gồm cá tạp, các loại cá nhỏ hoặc cá mới bị chết được bán rất rẻ và phụ phẩm cá như xương, nội tạng…) anh Thắng đã dày công nghiên cứu tạo nên chế phẩm đạm cá hữu cơ thân thiện môi trường, có giá trị cao.
Từ nguyên liệu chính là cá nước ngọt (bao gồm cá tạp, các loại cá nhỏ hoặc cá mới bị chết được bán rất rẻ và phụ phẩm cá như xương, nội tạng…) anh Thắng đã dày công nghiên cứu tạo nên chế phẩm đạm cá hữu cơ thân thiện môi trường, có giá trị cao.
“Có hôm nhìn hàng bao tải phụ phẩm đổ đi, tôi thấy xót xa lắm. Đem chôn thì bốc mùi, đổ xuống sông thì ô nhiễm nguồn nước. Tôi tự hỏi: Tại sao mình không tìm cách biến nó thành thứ có ích cho cây trồng?”, anh Thắng nhớ lại. Câu hỏi ấy trở thành khởi nguồn cho hành trình nghiên cứu kéo dài nhiều năm.
 
Mặc dù không có nền tảng chuyên môn, anh Thắng bắt đầu bằng cách tự tìm tòi trên mạng, đọc sách, hỏi han từ bạn bè, rồi mày mò thử nghiệm. Ban đầu, các mẻ chế phẩm liên tục thất bại, khi thì quá nặng mùi, khi thì dinh dưỡng kém, có lúc vi sinh vật không sống sót.
 
“Sau rất nhiều lần bị hỏng, thất bại, vừa mất tiền của và bao nhiêu công sức tưởng chừng như phải từ bỏ. Nhưng thế rồi nỗi trăn trở về nông nghiệp sạch và nghĩ đến tâm huyết bao năm tìm tòi, nghiên cứu và học hỏi lại thôi thúc ko cho phép tôi dừng lại”, anh kể.
Chân chất, giản dị nhưng giàu nghị lực, anh Thắng đã biến đam mê thành “trái ngọt” từ những góc xưởng đơn sơ này.
Chân chất, giản dị nhưng giàu nghị lực, anh Thắng đã biến đam mê thành “trái ngọt” từ những góc xưởng đơn sơ này.
Qua hàng chục lần thử nghiệm, anh dần tích lũy được kiến thức thực tế: chọn loại vi sinh vật nào để phân hủy nhanh, cách điều chỉnh nhiệt độ, độ pH, thời gian ủ… Mỗi lần cải tiến, anh đều ghi chép tỉ mỉ như một nhà khoa học thực thụ.

Kết quả, sau ba năm kiên trì, anh Thắng đã tạo ra chế phẩm đạm cá hữu cơ đạt chất lượng ổn định: dễ sử dụng, giàu dinh dưỡng, không gây mùi hôi khó chịu và đặc biệt thân thiện với môi trường.

Hiệu quả vượt trội trên đồng ruộng

Khi được đưa vào đồng ruộng, chế phẩm đạm cá hữu cơ cho thấy hiệu quả rõ rệt: Cây trồng sinh trưởng nhanh, lá xanh dày, hạn chế sâu bệnh; Đất canh tác trở nên tơi xốp, giàu vi sinh vật hơn; Nông sản thu hoạch có hương vị tự nhiên, an toàn cho sức khỏe…
Anh Thắng bên những vườn rau củ xanh tốt, tươi ngon được chăm bón từ chính chế phẩm đạm cá hữu cơ “nhà trồng được”.
Anh Thắng bên những vườn rau củ xanh tốt, tươi ngon được chăm bón từ chính chế phẩm đạm cá hữu cơ “nhà trồng được”.

Nhiều bà con nông dân đã dùng chế phẩm của anh cho biết, họ tiết kiệm được tới 30 – 40% chi phí so với sử dụng phân bón hóa học. Quan trọng hơn, sản phẩm hữu cơ được thị trường ưa chuộng, bán với giá cao hơn, giúp nâng cao thu nhập.

Theo PGS.TS Trần Minh Tiến, Viện trưởng Viện Thổ nhưỡng nông hóa nhận định: “Phân bón hóa học cung cấp dinh dưỡng nhanh nhưng nếu lạm dụng sẽ làm đất bạc màu, mất cân bằng hệ sinh thái. Trong khi đó, chế phẩm hữu cơ đạm cá vừa cung cấp dinh dưỡng bền vững, vừa cải tạo đất, giúp hệ vi sinh vật phát triển. Đây chính là hướng đi tất yếu của nền nông nghiệp hiện đại”.

Từ sáng kiến cá nhân đến giá trị cộng đồng

Không giữ cho riêng mình, anh Thắng chủ động chia sẻ công thức, hướng dẫn bà con cách sử dụng chế phẩm. Anh còn đầu tư mở rộng quy mô sản xuất, thu mua phụ phẩm cá trong vùng để chế biến, mỗi năm xử lý hàng trăm tấn nguyên liệu.

Mô hình này không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường, mà còn tạo việc làm ổn định cho nhiều lao động nhàn rỗi tại địa phương, từ khâu thu gom nguyên liệu đến sản xuất, đóng gói.
Phụ phẩm trong quá trình ủ men vi sinh được tận dụng để cải tạo đất cũng rất tốt.
Phụ phẩm trong quá trình ủ men vi sinh được tận dụng để cải tạo đất cũng rất tốt.

Chính quyền địa phương đánh giá cao nỗ lực của anh Thắng, coi đây là một sáng kiến đáng nhân rộng. Một cán bộ địa phương chia sẻ: “Anh Thắng đã chứng minh rằng, người nông dân hoàn toàn có thể đổi mới tư duy, vừa phát triển kinh tế, vừa bảo vệ môi trường”.

Khát vọng đưa nông sản Bắc Ninh vươn xa

Không dừng lại ở thành công bước đầu, anh Thắng đang ấp ủ kế hoạch đăng ký thương hiệu cho chế phẩm đạm cá hữu cơ, đồng thời liên kết với hợp tác xã để xây dựng chuỗi sản xuất – tiêu thụ nông sản hữu cơ.
Luôn tâm niệm thành công phải biết chia sẻ, điều anh Thắng mong nhất là sản phẩm quê hương được người tiêu dùng trong và ngoài nước biết đến, và bà con nông dân có thể sống khỏe từ nông nghiệp sạch.
Luôn tâm niệm thành công là phải biết chia sẻ, điều anh Thắng mong nhất là sản phẩm quê hương được người tiêu dùng trong và ngoài nước biết đến, và bà con nông dân có thể sống khỏe từ nông nghiệp sạch.

“Điều tôi mong nhất là sản phẩm quê hương được người tiêu dùng trong và ngoài nước biết đến, và bà con nông dân có thể sống khỏe từ nông nghiệp sạch”, anh Thắng tâm sự.

Câu chuyện của anh Thắng không chỉ là niềm tự hào của đất và người Mỹ Độ, mà còn là minh chứng rõ ràng cho thấy nông nghiệp hữu cơ không phải chuyện xa vời, mà có thể bắt đầu từ những sáng kiến giản dị, xuất phát từ tình yêu và khát vọng làm giàu trên chính mảnh đất quê hương.
 
Hậu Thạch