Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ, sinh năm 1949, quê Lệ Thủy, Quảng Bình. Bà là tác giả của 15 tập thơ, Giải Nhất thơ báo Văn Nghệ năm 1971 với bài thơ “Khoảng trời, hố bom”, Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2007,… Sau thời gian lâm bệnh, nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ qua đời sáng ngày 6/7/2023 tại nhà riêng (quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh).
Tôi còn nhớ mãi, lúc đó tôi ở báo Gia đình & Xã hội văn phòng đại diện tại miền Trung & Tây nguyên, đóng tại TP. Đà Nẵng. Chuyến công tác đó chúng tôi đi nhờ xe nhà thơ Lê Diễn, cùng nhà báo Hữu Thành (Báo Tiền Phong), Xuân Hoài (Báo Công thương), lúc đó là mùa thu, khoảng năm 2004, tiết trời của xứ Huế mát và đẹp chi lạ…Chúng tôi tìm đến nhà, trên con đường Nguyễn Trường Tộ thăm và phỏng vấn chú Hoàng Phủ Ngọc Tường (lúc đó bệnh tình của nhà văn tương đối ổn định và nói được, nhưng chưa rõ tiếng, phải nhờ thím Mỹ Dạ “phiên dịch” lại, sau gần 2 giờ cuộc phỏng vấn mới hoàn tất, thím Mỹ Dạ nói với chúng tôi: “Có lẽ, giờ này các em, các cháu từ Đà Nẵng ra cũng đói bụng rồi, thím chiêu đãi đặc sản Huế nhé!”, đoàn chúng tôi đồng ý ngay, vì cũng đã thấy đói lắm rồi…Nhưng chờ mãi gần 15 phút không thấy ai đi mua cả, sau đó thím nói 10 phút nữa sẽ có, nghe tiếng rao của chị bán bánh bèo, bánh nậm…thím vội chạy ra ngõ gọi, khi các loại bánh đặc sản của xứ Huế như: Bánh bèo, bánh ướt, bánh bột lộc… Với chục loại nước chấm khác nhau, được chị ấy bày biện lên mâm rất bắt mắt, mới nhìn thôi chúng tôi đã thấy hấp dẫn và cái bụng cồn cào hơn…Thế là dùng ngay, ăn ai cũng khen ngon, vừa ăn thím Mỹ Dạ vừa giới thiệu từng món ăn rành rọt như một người chính thống ở Huế từ nhỏ và không quên rót rượu tự tay thím ngâm cho chú Hoàng Phủ… uống.
Trước lúc ra về, chú và thím ký tặng sách và thơ cho từng người.
Một lần vào năm 1998, mùa World Cup France, chú Hoàng Phủ Ngọc Tường từ Huế vào Đà Nẵng thăm anh em văn nghệ, đêm đó chúng tôi ngồi giao lưu tại khách sạn Faifo, trên đường Hải Phòng, quận Hải Châu, đến gần 22 giờ, tôi về trước, sáng hôm sau mới 5 giờ sáng một đồng nghiệp của tôi gọi điện thoại bàn báo tin chú Tường bị đột quỵ ngay đêm đó và đưa vào bệnh viện Đà Nẵng, tôi vội vàng chưa kịp cà phê, ăn sáng chạy xuống ngay bệnh viện, xuống đó thì thấy đã đông người hầu hết là nhà báo, nhà thơ, nhà văn… đứng chờ chuẩn bị chụp citi sọ não.Theo yêu cầu của bệnh viện lúc đó là người nhà phải đưa lên máy chụp, lúc đó nhà báo Lê Đức Hùng (Báo Thanh Niên tại Đà Nẵng) giọng gọi rất lớn: “Hoàng Hữu Quyết đâu rồi, vào ngay”. Tôi vội vàng chạy đến và đưa chú Tường lên gường của máy cùng nhân viên y tế để chụp rồi ra, mọi người ai cũng hỏi đã điện cho chị Mỹ Dạ chưa vậy? nhiều người trả lời rồi, chị trên đường vào Đà Nẵng. Chú Tường lâm bệnh lần này, thím Mỹ Dạ tâm sự với riêng tôi: “Tình hình thế này, thím phải hủy chuyến đi nước ngoài của Hội nhà văn tổ chức rồi”. Cơ hội ngàn năm có một.
Từ đó, mọi việc đều tập trung cho việc chăm sóc chồng…Tác giả “Bản di chúc của cỏ lau” cuối cùng đã chiến thắng tử thần, nhưng từ đó gắn với chiếc xe lăn, nói năng khó nhọc…
Cuộc đời thím cắt thành hai nửa, đều tròn trặn mỗi nửa là 25 năm. Năm 1973 lần đầu gặp và đến với chú Tường ở Đồng Hới khi thím 24 tuổi, chú đã 36. 25 năm sau, năm 1998, chú bị bệnh, và tính đến hôm qua khi thím ra đi cũng lại tròn 25 năm thím bên chú cộng thêm chiếc xe lăn ở giữa.
Nhưng một nửa trong 25 năm cuối đời ấy thím chìm vào quên lãng bởi căn bệnh Alzheimer dẫn đến mất dần trí nhớ…
Tôi gọi nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường bằng chú.
Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ đã từ biệt cõi tạm. Nhưng những người yêu quý nhà thơ xinh đẹp, tài hoa tin rằng, cái đẹp vẫn luôn luôn tồn tại và lan tỏa…
Hoàng Hữu Quyết
