Ngày 22/11/2016, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 31/2016/QH14 Quyết nghị dừng thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận theo Nghị quyết số 41/2009/QH12 ngày 25/11/2009 của Quốc hội.
Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khoá XV ban hành Nghị quyết số 174/2024/QH15 Quyết nghị tiếp tục thực hiện chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.
Về Quy mô, địa điểm:Dự án Nhà máy điện hạt nhân (ĐHN) Ninh Thuận gồm 2 nhà máy, tổng công suất khoảng 4.600 MW. Trong đó: Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 1 có công suất khoảng 2.400 MW, đặt tại xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam; Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 2, công suất khoảng 2.200 MW, đặt tại xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải.
Để bảo đảm tiến độ thực hiện và tối ưu hóa các yếu tố kinh tế, môi trường, và kỹ thuật, tại kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 189/2025/QH15 ngày 19/2/2025 quy định một số cơ chế, chính sách đặc biệt để đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, trong đó có cơ chế đặc biệt về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở mức cao nhất.
Đây là Dự án đặc biệt quan trọng quốc gia, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ đạo Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Thuận khẩn trương triển khai ngay công tác giải phóng mặt bằng, di dân tái định cư cho cả hai nhà máy ĐHN để hoàn thành công tác bàn giao mặt bằng của dự án trong năm 2025 cho chủ đầu tư. Để đạt được mục tiêu phấn đấu hoàn thành công tác đầu tư xây dựng trước ngày 31/12/2030, chậm nhất trước ngày 31/12/2031 để chào mừng kỷ niệm 100 năm ngày thành lập Đảng và 85 năm ngày thành lập nước, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu sự vào cuộc đồng bộ và quyết liệt của cả hệ thống chính trị cũng như sự đồng lòng, quyết tâm cao của Nhân dân, đặc biệt là người dân trong vùng dự án. Việc triển khai dự án ĐHN là cơ hội để nước ta phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nâng cao tiềm lực khoa học công nghệ quốc gia, bước vào kỷ nguyên phát triển mới.
Tỉnh Ninh Thuận đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai dự án ĐHN, không chỉ là nơi thực hiện dự án, mà còn là địa phương dẫn đầu trong việc ứng dụng các công nghệ năng lượng sạch. Dự án được triển khai sẽ mang lại nhiều cơ hội giúp Ninh Thuận bức phá trong việc phát triển kinh tế- xã hội của địa phương, cụ thể như:
Tạo động lực phát triển kinh tế, thu hút đầu tư: Nhà máy ĐHN sẽ cung cấp nguồn năng lượng ổn định, bền vững, giúp giảm thiểu phụ thuộc vào các nguồn năng lượng hóa thạch, góp phần tăng trưởng kinh tế của tỉnh Ninh Thuận. Việc có một nguồn năng lượng lớn và đáng tin cậy sẽ thu hút các nhà đầu tư, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp có yêu cầu cao về năng lượng, mở rộng cơ hội hợp tác quốc tế, thúc đẩy sự phát triển các khu công nghiệp và dịch vụ liên quan.
Tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới và bền vững cho người dân trong tỉnh, không chỉ trong quá trình xây dựng mà còn trong hoạt động vận hành, bảo trì và các dịch vụ phụ trợ, giúp cải thiện thu nhập và nâng cao đời sống cho người dân.
Nâng cao năng lực hạ tầng: Việc xây dựng nhà máy ĐHN đòi hỏi phát triển hạ tầng giao thông, truyền tải điện và các dịch vụ liên quan, sẽ kéo theo sự phát triển của cơ sở hạ tầng, góp phần làm cho Ninh Thuận trở thành một địa phương có hạ tầng hiện đại hơn, tạo nền tảng cho các ngành kinh tế khác phát triển.
Đóng góp vào bảo vệ môi trường: Nhà máy ĐHN sử dụng năng lượng sạch, ít phát thải khí CO2 so với các nhà máy điện đốt than hoặc khí, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, một yếu tố quan trọng trong việc phát triển bền vững, tạo ra môi trường sống lành mạnh cho người dân.
Tóm lại, xây dựng nhà máy ĐHN tại Ninh Thuận sẽ đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế, tạo việc làm, nâng cao hạ tầng và bảo vệ môi trường, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của tỉnh và góp phần vào chiến lược phát triển đất nước.
Đây là một bước đi quan trọng trong chiến lược phát triển năng lượng bền vững và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia; đáp ứng yêu cầu về năng lượng cho phát triển xanh, phát triển bền vững, ứng phó có hiệu quả biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường trong tình hình mới , đáp ứng mục tiêu tăng trưởng kinh tế 2 con số trong kỷ nguyên mới, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của của trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây ...
Hiện nay Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Thuận đang khẩn trương cùng các chủ đầu tư, các Bộ ngành tiếp tục rà soát xây dựng chính sách đặc thù, đề xuất bổ sung những nội dung cần thiết tiếp tục trình Trung ương để tổ chức triển khai dự án được thông suốt nhanh chóng và hiệu quả.
Thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Ninh Thuận cam kết đồng hành và tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư, các đơn vị thi công, với các chính sách hỗ trợ đặc biệt như: Thủ tục hành chính rút gọn, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan trung ương để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án. Đến thời điểm hiện tại, Ninh Thuận đã có những kế hoạch và lộ trình triển khai rất cụ thể, phân công cho từng sở ngành, địa phương, trong đó đặc biệt quan tâm đến công tác bồi thường, tái định cư, an sinh xã hội, giúp người dân tỉnh nhà tin tưởng đồng hành thực hiện mục tiêu chung của đất nước.
Bên cạnh vai trò chỉ đạo và tổ chức thực hiện của chính quyền, sự đồng thuận và ủng hộ của Nhân dân địa phương là yếu tố then chốt quyết định sự thành công của Dự án. Người dân vừa là đối tượng thụ hưởng những lợi ích kinh tế - xã hội từ Dự án, vừa là người trực tiếp tham gia giám sát, góp ý, đồng hành cùng chính quyền trong quá trình thực hiện. Sự đoàn kết, thống nhất giữa Nhà nước và Nhân dân chính là nền tảng vững chắc để Dự án nhà máy ĐHN được triển khai thuận lợi, đáp ứng các yêu cầu về phát triển bền vững, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và góp phần đưa đất nước vươn lên mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.
Thực trạng và tiến độ:Theo báo cáo của các ngành có liên quan:
Về thu hồi đất: Trên cơ sở diện tích thu hồi, căn cứ theo Quyết định số 794/QĐ-TTg ngày 08/6/2015 của Thủ Tướng Chính phủ; Quyết định số 6070/QĐ- BCT ngày 16/5/2015 điều chỉnh quy hoạch của Bộ Công thương. UBND huyện Thuận Nam và huyện Ninh Hải đã xây dựng khái toán chi phí thực hiện GPMB theo chính sách đặc biệt đã được Quốc hội thông qua tại Nghị quyết số 189/2025/QH15 ngày 19/2/2025, cụ thể: 
Dự án ĐHN Ninh Thuận 1: Tổng diện tích đất thu hồi để thực hiện dự án ĐHN Ninh Thuận 1 và các dự án thành phần khoảng 494,49 ha (trong đó: Khu Nhà máy khoảng 418,48 ha; Khu tái định cư khoảng 64,85 ha; Khu nghĩa trang khoảng 10,82 ha; Hệ thống cấp nước khoảng 0,34 ha). Tổng số hộ gia đình, số người dân phải di dời để thực hiện dự án là 617 hộ/2.910 nhân khẩu. Tổng số tiền dự kiến bồi thường, hỗ trợ thu hồi đất để thực hiện Dự án Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 1 và các dự án thành phần khoảng 5.280,30 tỷ đồng (trong đó: Bồi thường về đất khoảng 624,10 tỷ đồng; Bồi thường về vật kiến trúc, di dời phần mộ khoảng 672,15 tỷ đồng; Bồi thường về cây cối, hoa màu khoảng 4,82 tỷ đồng; Hỗ trợ chuyển đổi nghề và các hỗ trợ khác khoảng 3.403,22 tỷ đồng; Chi phí phục vụ GPMB và dự phòng khoảng 576,02 tỷ đồng).
Dự án ĐHN Ninh Thuận 2: Tổng diện tích đất thu hồi để thực hiện dự án ĐHN Ninh Thuận 2 và các dự án thành phần khoảng 464,32 ha (trong đó: Khu Nhà máy điện hạt nhân 2 khoảng 381 ha; Khu tái định cư khoảng 54,39 ha; Khu chỉnh trang khu dân cư hiện hữu khoảng 7,37 ha; Khu tái định canh khoảng 21,36 ha; Trạm bơm tăng áp khoảng 0,2 ha). Tổng số hộ gia đình, số người dân phải di dời để thực hiện dự án là 844 hộ/2.319 nhân khẩu.
Tổng số tiền dự kiến bồi thường, hỗ trợ thu hồi đất để thực hiện Dự án nhà máy ĐHN Ninh Thuận 2 khoảng 4.747,28 tỷ đồng (trong đó: Bồi thường về đất khoảng 981,63 đồng; Bồi thường về vật kiến trúc, di dời phần mộ khoảng 420,49 tỷ đồng; Bồi thường về cây cối, hoa màu khoảng 787,44 tỷ đồng; Hỗ trợ chuyển đổi nghề và các hỗ trợ khác khoảng 1.886,94 tỷ đồng; Chi phí thực hiện GPMB và dự phòng khoảng 696,79 tỷ đồng).
Về Tái định cư (TĐC):Theo báo cáo của các ngành có liên quan về số hộ gia đình đủ điều kiện TĐC: Hiện nay, UBND huyện Ninh Hải và UBND huyện Thuận Nam đang tiến hành kiểm kê thực địa và thực hiện công tác giải phóng mặt bằng theo quy định. Theo khảo sát sơ bộ ban đầu thì tổng số hộ dân cần phải bố trí đất TĐC, nhu cầu đất ở khoảng 1.153 hộ.
Địa điểm xây dựng Khu TĐC Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 1 tại thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam. Khu TĐC có diện tích đầu tư xây dựng khoảng 64,85 ha, được chia thành khoảng 601 lô đất ở. Địa điểm xây dựng Khu TĐC Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 2 tại thôn Thái An, xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải. Khu TĐC có diện tích đầu tư xây dựng khoảng 54,4 ha, được chia thành 628 lô đất ở.
Hiện nay UBND huyện Ninh Hải và Thuận Nam đã hoàn thành công tác ban hành thông báo thu hồi đất và tổ chức kiểm kê ngoài thực địa khu nhà máy và các dự án thành phần với tinh thần khẩn trương, quyết liệt, phấn đấu hoàn thành công tác GPMB trong năm 2025 để bàn giao cho Chủ đầu tư xây dựng 2 nhà máy.
Về Thuận lợi, khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện Dự án:Theo báo cáo của các ngành có liên quan
Về thuận lợi: Dự án nhà máy ĐHN là công trình trọng điểm quốc gia, với tiến độ cấp bách, hoàn thành dự án trong vòng 5 năm; Công tác di dân tái định cư thực hiện dự án được Trung ương rất quan tâm chỉ đạo, hỗ trợ; Được áp dụng 02 chính sách đặc biệt do Quốc hội thông qua tại Nghị quyết số 189/2025/QH15 ngày 19/02/2025, cho phép triển khai đồng thời công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, song song với việc điều chỉnh dự án đầu tư, dự án di dân tái định cư, tạo được sự đồng thuận cao của người dân tại khu vực thực hiện dự án.
Về Khó khăn: Diện tích thu hồi để phục vụ thi công xây dựng Nhà máy ĐHN 1 và 2 lớn, ảnh hưởng đến nhiều hộ dân phải di dân tái định cư, trong khi thời gian hoàn thành giải phóng mặt bằng rất gấp rút trong năm 2025.
Trong các quy định về pháp luật, chưa có quy định riêng đối với những dự án đặc thù như Dự án nhà máy ĐHN Ninh Thuận, cần phải có sự vào cuộc tháo gỡ của các cơ quan chức năng từ Trung ương, mới kịp thực hiện đảm bảo tiến độ bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư:
Việc xây dựng khu tái định cư Dự án Nhà máy ĐHN Ninh Thuận thuộc phạm vi quy định về “xây dựng điểm dân cư nông thôn”: Văn bản số 221/BQLDA ngày 27/2/2025 của Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông gửi Sở Xây dựng Ninh Thuận đề nghị hướng dẫn quy trình, thời gian ngắn nhất để hoàn công tác phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết 1/500. Ngày 12/3/2025, Sở Xây dựng Ninh Thuận có Văn bản số 1035/SXD-QLQHKT&NƠ, trong đó hướng dẫn: “Thời gian lập đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng điểm dân cư nông thôn được thực hiện theo quy định tại Khoản 2 Điều 19 Nghị định 44/2015/NĐ-CP quy định chi tiết một số nội dung về quy hoạch xây dựng, theo đó: Thời gian lập đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng điểm dân cư nông thôn không quá 04 tháng (không kể thời gian thực hiện lựa chọn nhà thầu tư vấn lập quy hoạch)”.
Thời gian lập, trình thẩm định, phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) của dự án:Ngày 05/3/2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường có Văn bản số 66/SNNMT-MT, hướng dẫn: Bộ Tài nguyên và Môi trường là cơ quan thẩm định và phê duyệt ĐTM và không có quy trình về quy trình rút gọn thẩm định, phê duyệt Báo cáo ĐTM. Theo quy định, thời gian kéo dài dự kiến khoảng 3 tháng, trong đó: thời gian tham vấn thông qua đăng tải trên trang thông tin điện tử Bộ Tài nguyên và Môi trường khoảng 20 ngày; thời gian thẩm định khoảng 45 ngày.
Hiện nay, UBND tỉnh đã giao Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan, căn cứ Nghị quyết số 189/2025/QH15 ngày 19/2/2025 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận và các quy định pháp luật hiện hành, nghiên cứu tham mưu cụ thể hóa cơ chế chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng cho dự án điện hạt nhân thuộc thẩm quyền ban hành của tỉnh theo quy định; tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh trình Hội đồng nhân dân tỉnh chậm nhất trong tháng 4/2025, làm cơ sở để tính toán, chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng thực hiện dự án.
Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng và Phát triển quỹ đất đang phối hợp với Sở, ngành, địa phương và các đơn vị liên quan tiến hành rà soát, điều chỉnh quy hoạch để phù hợp với tình hình thực tế tại khu vực xây dựng 02 nhà máy điện hạt nhân; đảm bảo xây dựng khu tái định cư phải tốt hơn nơi ở cũ; cập nhật, điều chỉnh quy hoạch các khu dân cư, các dự án thành phần của dự án di dân tái định cư nhà máy ĐHN Ninh Thuận, làm cơ sở để trình Quốc hội phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư trong tháng 5/2025.
Đến tháng 3/2025, Ninh Thuận đã thu hút đầu tư, hoàn thành, đưa vào vận hành, hoà lưới 57 dự án điện gió, điện mặt trời, thủy điện, với tổng công suất 3.749,942 MW. Ngành năng lượng đóng góp 22% GRDP và 29% tổng thu ngân sách của tỉnh, giải quyết 5,5% nhu cầu việc làm trong 04 ngành kinh tế trọng điểm; Dự báo đến năm 2030, tổng công suất các nhà máy điện tăng thêm khoảng 5.300MW, nâng quy mô công suất nguồn điện toàn tỉnh đạt 11.800MW; giải quyết 7,3% nhu cầu việc làm trong 04 ngành kinh tế trọng điểm của tỉnh; đạt mục tiêu xây dựng Ninh Thuận trở thành trung tâm năng lượng, năng lượng tái tạo bền vững... Sau khi Dự án ĐHN Ninh Thuận đi vào hoạt động, chắc chắn Ninh Thuận sẽ trở thành Trung tâm năng lượng lớn nhất cả nước.
Trần Minh Ngọc
