Mới đây, Ngân hàng Nhà nước công bố kết luận thanh tra 6 công ty, ngân hàng về việc chấp hành chính sách, pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng, gồm: Công ty CP Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ), Công ty CP Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC), Công ty TNHH Bảo Tín Minh Châu, Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank).
Mỗi đơn vị nêu trên bị xử phạt hành chính từ 380 triệu đồng đến 2,64 tỷ đồng. Trong đó, Công ty TNHH Bảo Tín Minh Châu bị phạt ở mức cao nhất là 2,64 tỷ đồng.
Theo kết luận thanh tra, ngoài các vi phạm về chế độ hóa đơn, chứng từ kế toán, thuế... trong hoạt động kinh doanh vàng, Bảo Tín Minh Châu còn vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; vi phạm về giao dịch bán vàng với giá bán cao hơn giá niêm yết.
Vi phạm quy định về thương mại điện tử, sử dụng công nghệ số để kinh doanh vàng. Cụ thể như: không công bố trên "website: btmc.vn" thông tin vận chuyển và giao nhận; quy trình tiếp nhận, trách nhiệm xử lý khiếu nại của khách hàng và cơ chế giải quyết tranh chấp liên quan đến hợp đồng được giao kết trên website thương mại điện tử.
Không xây dựng, ban hành chính sách đảm bảo an toàn, an ninh cho việc thu thập và sử dụng thông tin cá nhân của người tiêu dùng trên "website: btmc.vn"...
Đáng chú ý, Bảo Tín Minh Châu có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn về sản phẩm, hàng hóa do doanh nghiệp cung cấp nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác, liên quan đến hành vi cạnh tranh không lành mạnh.
Doanh nghiệp này còn vi phạm một số quy định của pháp luật về hoạt động phòng, chống rửa tiền như: ban hành quy định nội bộ có nội dung không đầy đủ; không có hệ thống quản lý để xác định khách hàng nước ngoài là cá nhân có ảnh hưởng chính trị; không thực hiện báo cáo giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo liên quan đến hoạt động kinh doanh vàng.
Không thực hiện nhận biết thông tin khách hàng; không thực hiện phân loại khách hàng theo mức độ rủi ro về rửa tiền; không thực hiện việc đánh giá rủi ro về rửa tiền; không phân công hoặc không đăng ký phân công cán bộ, bộ phận chịu trách nhiệm về phòng, chống rửa tiền, phòng, chống tài trợ khủng bố...
Theo cơ quan thanh tra, Bảo Tín Minh Châu hạch toán chi phí quà tặng vào giá vốn của hàng hóa dịch vụ mua vào không đúng quy định, dẫn đến giảm số thuế giá trị gia tăng phải nộp…
Ngay khi kết thúc thanh tra trực tiếp, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước đã có báo cáo một số vụ việc qua thanh tra hoạt động kinh doanh vàng tại Bảo Tín Minh Châu có vi phạm pháp luật, dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự. Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã phê duyệt, có văn bản chuyển thông tin sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý.
Chánh thanh tra Ngân hàng Nhà nước đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Bảo Tín Minh Châu liên quan đến một số vi phạm quy định về hoạt động phòng, chống rửa tiền và chế độ thông tin báo cáo mua, bán vàng miếng. Tổng số tiền phạt là 2,64 tỷ đồng.
Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, Bộ Công an đã có ý kiến trả lời văn bản của Ngân hàng Nhà nước, theo đó giao cơ quan thuế (Tổng cục Thuế, nay là Cục Thuế) chủ trì kiểm tra, đánh giá và xử lý theo quy định của pháp luật.
Liên quan đến vụ việc vi phạm về chế độ hóa đơn, chứng từ kế toán, thuế có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự tại Công ty SJC, Ngân hàng Nhà nước đã chuyển hồ sơ sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý.
Theo kết luận thanh tra, Công ty SJC còn những thiếu sót, vi phạm quy định về chấp hành chính sách pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng.
Cụ thể, Công ty SJC vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn về sản phẩm, hàng hóa do doanh nghiệp cung cấp nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác, liên quan đến hành vi cạnh tranh không lành mạnh.
Kết quả xác minh khách hàng cho thấy có dấu hiệu Công ty SJC vi phạm quy định của pháp luật về thuế. Căn cứ quy định của pháp luật, NHNN đã có văn bản chuyển thông tin sang cơ quan có thẩm quyền để xem xét, xử lý theo quy định.
Đáng chú ý, Thanh tra NHNN kết luận, mặc dù chưa có cơ sở xác định mức tăng giá trong giai đoạn từ ngày 2/10/2023 đến ngày 15/4/2024 là bất hợp lý. Tuy nhiên, tại Công ty SJC, giá mua, giá bán vàng do tổng giám đốc Công ty SJC quyết định và chỉ đạo trực tiếp về giá mua, giá bán vàng.
Việc này diễn ra khi không có quy định, quy trình nội bộ về các chỉ tiêu, căn cứ cụ thể trong cơ chế xác định giá mua, giá bán vàng, không phân tách trách nhiệm của các bộ phận có liên quan trong quá trình tham mưu xác định giá.
Như vậy, kết luận thanh tra cho rằng: Việc quyết định giá mua, giá bán vàng do 1 cá nhân là tổng giám đốc quyết định khi không có các chỉ tiêu, căn cứ cụ thể dẫn đến rủi ro trong việc xác định giá ảnh hưởng đến hoạt động của Công ty SJC cũng như thị trường vàng do Công ty SJC chiếm thị phần tương đối lớn.
Về phòng, chống rửa tiền, Công ty SJC bị cho là vi phạm một số quy định pháp luật như ban hành quy định nội bộ không đầy đủ, không có hệ thống quản lý rủi ro để xác định khách hàng/nước ngoài là cá nhân có ảnh hưởng chính trị.
SJC cũng không báo cáo các giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo, không thực hiện kiểm soát nội bộ, đào tạo, bồi dưỡng về phòng, chống rửa tiền cũng như không đánh giá, cập nhật kết quả đánh giá rủi ro rửa tiền.
Ngoài ra, Công ty SJC còn vi phạm về lập hoặc thay thế và phát hành một số hóa đơn bán hàng nhưng không có mã của cơ quan thuế, có vi phạm làm giảm thuế thu nhập phải nộp của công ty.
Đáng chú ý, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước đã chuyển thông tin vụ việc vi phạm về chế độ hóa đơn, chứng từ kế toán, thuế có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự tại SJC sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý.
Chánh Thanh tra cũng ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty SJC, với tổng số tiền phạt là 2,14 tỷ đồng vì các hành vi vi phạm.
Ngân hàng Nhà nước yêu cầu Công ty SJC chấm dứt ngay các hành vi vi phạm, nghiêm túc chấp hành các quy định pháp luật về kinh doanh vàng, phòng, chống rửa tiền, chế độ kế toán, thuế. Đồng thời ban hành quy định xác định giá mua, bán vàng hằng ngày đảm bảo phù hợp với thực tế và quy định pháp luật.
Thiên Trường
