Qua hơn 10 năm triển khai Nghị định 109/NĐ-CP, Bộ Tài chính đánh giá đây là văn bản quan trọng trong quản lý phí, lệ phí và hóa đơn, bao gồm 6 chương, 46 điều, quy định chi tiết các hành vi vi phạm, hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả và thẩm quyền lập biên bản, xử phạt. Nghị định đã nâng mức phạt tối đa cho cá nhân vi phạm lên 150 triệu đồng trong lĩnh vực quản lý giá và 50 triệu đồng trong lĩnh vực phí, lệ phí, hóa đơn; mức phạt cho tổ chức bằng hai lần cá nhân. Các hình thức bổ sung như tước giấy phép kinh doanh, hủy hóa đơn, buộc nộp lợi bất chính vào ngân sách cũng được quy định.
Thống kê cho thấy nhiều vi phạm đã được phát hiện, đặc biệt liên quan đến thu phí, lệ phí và chứng từ thu phí, như thu phí sai mức, không công khai mức thu, hoặc quản lý chứng từ không đúng quy định. Tuy nhiên, thực tiễn phát sinh nhiều hành vi mới mà Nghị định 109 chưa điều chỉnh, như thu phí chưa có cơ sở pháp luật, dẫn đến khoảng trống xử lý. Ngoài ra, một số quy định về thẩm quyền lập biên bản và xử phạt chưa thống nhất với Nghị định 189/2025/NĐ-CP, hạn chế khả năng phát hiện và xử lý kịp thời vi phạm.
Do đó, Bộ Tài chính đề xuất ban hành Nghị định mới thay thế Nghị định 109, bảo đảm đồng bộ, thống nhất và toàn diện; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về phí, lệ phí, phù hợp với thực tiễn. Nghị định mới sẽ quy định rõ hành vi vi phạm, hình thức và mức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả, thẩm quyền lập biên bản và xử phạt, áp dụng cho tổ chức, cá nhân vi phạm cũng như cơ quan, người có thẩm quyền liên quan.
Dự thảo Nghị định được xây dựng gồm 4 chương, 17 điều:
Chương I: Quy định chung (Điều 1–5) về phạm vi, đối tượng áp dụng, hình thức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả, mức phạt và thời hiệu xử phạt.
Chương II: Hành vi vi phạm, hình thức, mức xử phạt và biện pháp khắc phục trong lĩnh vực phí, lệ phí (Điều 6–12), bao gồm các hành vi về: tổ chức thu phí, tự đặt thu phí, miễn giảm phí, kê khai, nộp phí, quản lý, sử dụng phí và trách nhiệm của tổ chức thu phí.
Chương III: Thẩm quyền lập biên bản và xử phạt vi phạm hành chính (Điều 13–14), quy định cụ thể thẩm quyền trong quản lý phí, lệ phí.
Nghị định mới nhằm khắc phục các hạn chế của Nghị định 109, cập nhật các hành vi vi phạm mới và tạo cơ sở pháp lý đồng bộ, minh bạch, tăng cường tính răn đe, bảo vệ trật tự công bằng trong quản lý kinh tế – xã hội.
Chi Chi(t/h)
