Thị trường thực phẩm chức năng: Bao giờ hết “bát nháo”?

 Dễ như… kinh doanh TPCN?

Chưa bao giờ, việc kinh doanh, mua bán TPCN lại dễ dàng như bây giờ? Từ các hiệu thuốc, siêu thị, chợ…, đều có thể tìm mua được đủ loại TPCN! Kèm theo đó, hàng loạt sai phạm cũng liên tục được phát hiện trong lĩnh vực kinh doanh sản phẩm này.

Trong 9 tháng 2017, Cục ATTP đã xử phạt gần 1,3 tỷ đồng đối với 33 cơ sở vi phạm, tiêu hủy 29 lô và tạm dừng lưu thông 41 lô TPCN (Ảnh minh họa)

Trong 15 năm qua, số cơ sở sản xuất, kinh doanh TPCN đã tăng lên tới 240 lần, số lượng sản phẩm tăng gần 114 lần, nhưng đến nay thị trường vẫn trong cảnh "vàng thau lẫn lộn", giá cả hỗn loạn. NTD vẫn chưa có "công cụ" để phân biệt sản phẩm thật - giả, kém chất lượng.

Thị trường TPCN - “mảnh đất màu mỡ” vẫn liên tục phình to. Theo thống kê, năm 2000, cả nước có khoảng 60 sản phẩm TPCN với 15 cơ sở NK vào Việt Nam; đến nay đã có tới 3.600 DN tham gia sản xuất, kinh doanh khoảng 6.800 sản phẩm! Thị trường TPCN “nở rộ”, nhưng lộn xộn và khó kiểm soát; giá cả sản phẩm bán ra không theo một căn cứ nào, cùng một loại nhưng mỗi nơi một giá khác nhau.

Tại buổi tọa đàm về quản lý TPCN, diễn ra mới đây, GS. TS. Nguyễn Lân Dũng, Chủ tịch Hội Các ngành sinh học VN đánh giá: “Các DN TPCN phát triển nhanh, rộng nhưng đầu tư chưa thỏa đáng. Thậm chí, việc sản xuất quá dễ dàng, chưa có lực lượng nghiên cứu kỹ lưỡng để tạo ra những sản phẩm bảo đảm chất lượng".

Theo PGS. TS. Trần Đáng, Chủ tịch Hiệp hội TPCN VN, thực trạng TPCN bị làm giả, làm nhái đã đến mức báo động. Các vụ phát hiện và thu giữ gần đây cho thấy, các đối tượng làm giả rất tinh vi, có đầu tư trang thiết bị, máy móc hiện đại để đóng gói, dán tem nhãn sản phẩm, không khác gì hàng chính hãng. Khi kiểm tra, có TPCN giả bẻ ra toàn là bột mỳ đổ khuôn thành viên, rồi phết mật ong bên ngoài, đóng lọ, dán nhãn - thành... "sữa ong chúa" (?!).

Cần những “đòn tử huyệt”!

TS. Nguyễn Thanh Phong, Cục trưởng Cục ATTP: “Không thể để tiếp diễn mãi tình trạng bát nháo, “vàng thau lẫn lộn” như hiện nay và phải tiệm cận một nền sản xuất TPCN theo hướng thực hành sản phẩm tốt (GMP) trong tương lai gần. Khi áp dụng tiêu chí GMP, chắc chắn những DN yếu kém sẽ tự đào thải, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh.

Không loại trừ, nhiều TPCN kém chất lượng được nhập từ Trung Quốc qua đường tiểu ngạch; về đến Việt Nam, được các cơ sở thay bao bì, nhãn mác, nguồn gốc xuất xứ và mang đi tiêu thụ. Những sản phẩm giả này, được bán ra thị trường với giá cao hơn hàng thật. Bên cạnh đó, có nhiều trường hợp sản xuất, kinh doanh TPCN không đúng chất lượng đã công bố; quảng cáo TPCN sai sự thật”.

PGS. TS Trần Đáng cho rằng: “Nguyên nhân của thực trạng nói trên là do hệ thống quy định pháp luật về điều kiện sản xuất, kinh doanh còn quá lỏng lẻo. Từ năm 2010, Quốc hội đã thông qua Luật ATTP, trong đó có đề cập đến quản lý TPCN. Tuy nhiên, chưa có nghị định về quản lý TPCN được xây dựng. Hiện nay, mới chỉ có Thông tư số 43/2014/TT-BYT của Bộ Y tế quy định về quản lý TPCN, dẫn đến việc giám sát các hoạt động sản xuất, quản lý chưa được chặt chẽ, thị trường TPCN bị thả nổi.

Để tạo hành lang pháp lý chặt chẽ cho việc kiểm soát chất lượng TPCN, Cục ATTP đang xây dựng nghị định quản lý TPCN trình Chính phủ, trong đó quy định cụ thể về điều kiện sản xuất, kinh doanh, công bố, quảng cáo và ghi nhãn”.

GS. TS. Trịnh Quân Huấn - nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế đánh giá: “Nhằm tránh tình trạng “vàng thau lẫn lộn” như hiện nay, rất cần thiết ban hành nghị định này. Và để nghị định phát huy được hiệu quả quản lý, cần phải đưa ra những chế tài xử phạt thật nghiêm đối với các hành vi sai phạm... Ở góc độ phân phối, hiện có gần 90% sản phẩm TPCN được kinh doanh theo mô hình đa cấp. Bộ Y tế đã đề xuất Bộ Công thương cấm bán TPCN theo hình thức này”.

Tuấn Ngọc