Thị trường ghi nhận tín hiệu phục hồi
Số liệu từ Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cho thấy, nửa đầu năm nay, ngành thép ghi nhận sản lượng thành phẩm đạt 15,825 triệu tấn, tăng 9,7% so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, tiêu thụ thép đạt 15,727 triệu tấn, tăng 10,2%, chủ yếu nhờ sức cầu từ thị trường trong nước.
Trong quý II, sản lượng thép đạt 8,3 triệu tấn, tăng 13,4%, trong khi tiêu thụ đạt 8,2 triệu tấn, tăng 8,7%. Đặc biệt, tháng 6 thường là thời điểm chững lại do mùa mưa nhưng vẫn ghi nhận mức tiêu thụ gần 2,5 triệu tấn, cho thấy nhu cầu thị trường đang thực sự hồi phục chứ không chỉ mang tính kỹ thuật.
Động lực phục hồi của ngành thép đến từ sự khởi sắc đồng thời của hai lĩnh vực tiêu thụ lớn nhất: đầu tư công và bất động sản. Tính đến hết quý I, tỷ lệ giải ngân đầu tư công đạt 17,6% kế hoạch năm, cao hơn 2,8 điểm phần trăm so với cùng kỳ 2024. Nhiều dự án hạ tầng trọng điểm như cao tốc Bắc – Nam, Vành đai 3 TP.HCM, Vành đai 4 Hà Nội hay sân bay Long Thành đang được triển khai rầm rộ, góp phần duy trì nhu cầu ổn định đối với thép xây dựng và thép kết cấu.
Song song với đầu tư công, thị trường bất động sản cũng đang dần hồi sinh sau hàng loạt chính sách tháo gỡ về pháp lý, tín dụng và thuế. Dù phân khúc thương mại cao cấp chưa thực sự sôi động, nhưng nhiều dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, khu công nghiệp và logistics đã được khởi động trở lại, tạo ra dòng cầu thực sự cho ngành thép.
Một yếu tố then chốt góp phần vào đà phục hồi của ngành thép là chi phí đầu vào giảm mạnh. Trung bình 6 tháng đầu năm, giá quặng sắt loại 62% chỉ ở mức 100,7 USD/tấn, giảm 14,5% so với cùng kỳ 2024; giá than luyện cốc lao dốc 33,1%; còn giá HRC – nguyên liệu chính cho thép cán nguội và ống thép – duy trì quanh 491 USD/tấn, thấp hơn 12,7% so với năm trước.
Nguyên liệu đầu vào hạ nhiệt đã giúp các doanh nghiệp cải thiện biên lợi nhuận, trong khi vẫn giữ ổn định giá bán. Sự cải thiện nhu cầu tiêu thụ thép đã góp phần giúp kết quả kinh doanh của một số doanh nghiệp trong ngành khởi sắc.
Công ty CP Thép Vicasa - Vnsteel (mã VCA) vừa công bố báo cáo tài chính quý II với doanh thu đạt 574 tỷ đồng, tăng 65% so với cùng kỳ 2024 và là mức cao nhất kể từ quý II/2022 (13 quý gần đây). Lợi nhuận trước thuế đạt hơn 2,5 tỷ đồng, tăng tới 211%. Lũy kế 6 tháng đầu năm, Thép Vicasa ghi nhận doanh thu thuần 885 tỷ đồng, tăng 40% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, do áp lực chi phí đầu vào, lợi nhuận trước thuế chỉ tăng 14%, đạt gần 2,6 tỷ đồng.
Tập đoàn Hòa Phát (Mã: HPG), sau nhiều quý biến động, đã ghi nhận mức lãi quý II cao nhất trong 13 quý. Cụ thể, doanh thu quý II đạt hơn 36.000 tỷ và lợi nhuận sau thuế 4.300 tỷ đồng. Con số lợi nhuận này cao hơn 30% so cùng kỳ năm ngoái, đồng thời là mức cao nhất kể từ quý II/2022.
Lũy kế 6 tháng đầu năm, Hòa Phát đạt doanh thu hơn 74.000 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt hơn 7.600 tỷ đồng, tăng lần lượt 5% và 23% so cùng kỳ năm trước; thực hiện được 44% chỉ tiêu doanh thu và 51% chỉ tiêu lợi nhuận.
Tập đoàn sản xuất 5,1 triệu tấn thép thô, tăng 17% so 6 tháng đầu năm 2024. Bán hàng HRC, thép xây dựng, thép chất lượng cao và phôi thép đạt 5 triệu tấn, tăng 23% so nửa đầu năm ngoái. Riêng thép cuộn cán nóng, đạt mức tăng 42%.
Nhóm thép và các sản phẩm liên quan đóng góp chính với gần 90% vào doanh thu hợp nhất tập đoàn; lĩnh vực nông nghiệp đạt kết quả cao với doanh thu và lợi nhuận sau thuế tăng trưởng lần lượt 38% và 130%.
Lãnh đạo tập đoàn cho biết sẽ hoàn thành lò cao số 6 (thuộc phân kỳ 2 - Dự án Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quất 2) vào tháng 9/2025. Sau khi hoàn thành, sản lượng thép toàn tập đoàn sẽ đạt tổng cộng 16 triệu tấn/năm, trong đó có 9 triệu tấn thép cuộn cán nóng, đáp ứng 100% nhu cầu với sản phẩm này trên thị trường Việt Nam.
Mặc dù chưa công bố kết quả kinh doanh quý II, Tổng công ty Thép Việt Nam - CTCP (VNSteel, Mã: TVN) cũng phát đi tín hiệu tích cực. Theo đó, lượng tiêu thụ thép trong nửa đầu năm nay tăng 20% so cùng kỳ 2024, đạt hơn 2 triệu tấn. Trong đó, tiêu thụ thép dài tăng 30% và tôn mạ tăng 20%.
Tập đoàn Hoa Sen (Mã: HSG), doanh nghiệp dẫn đầu thị trường tôn mạ, đã công bố kết quả kinh doanh quý III niên độ tài chính 2024 – 2025 (từ ngày 1/4 đến 30/6/2025). Trong kỳ, doanh thu hợp nhất ước giảm 12%. Lợi nhuận sau thuế hợp nhất đạt 274 tỷ đồng, gần như đi ngang so với cùng kỳ năm trước.
Tái cấu trúc - tìm lối đi mới
Dù thị trường nội địa ghi nhận sự phục hồi, xuất khẩu thép vẫn chưa cho thấy sự khởi sắc tương xứng. Trong 6 tháng đầu năm, tổng sản lượng thép xuất khẩu chỉ đạt 5,66 triệu tấn, giảm 13% so với cùng kỳ. Đáng chú ý, kim ngạch xuất khẩu giảm mạnh hơn, tới 22,5%, còn khoảng 3,7 tỷ USD. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ tình trạng dư cung toàn cầu, giá thép quốc tế sụt giảm và làn sóng bảo hộ thương mại ngày càng gia tăng.
Các thị trường xuất khẩu chủ lực như Mỹ, EU, Indonesia, Thái Lan… tiếp tục siết chặt rào cản kỹ thuật và áp thuế chống bán phá giá, khiến thép Việt Nam phải cạnh tranh gay gắt hơn, thậm chí nhiều doanh nghiệp buộc phải giảm giá để giữ thị phần.
Tuy vậy, cơ hội mới đang mở ra. Một số doanh nghiệp đã bắt đầu chuyển hướng sang phân khúc ít cạnh tranh hơn, như thép mạ hợp kim, thép ống cao cấp hoặc các sản phẩm gia công sâu phục vụ sản xuất công nghiệp.
Tháng 6 vừa qua, xuất khẩu thép ghi nhận dấu hiệu hồi phục nhẹ, đạt hơn 931.000 tấn, tăng 4,3% so với tháng trước, dù vẫn thấp hơn nhiều so với cùng kỳ 2024. Đây được coi là tín hiệu cho thấy thị trường xuất khẩu đang dần tái cơ cấu theo hướng thực chất, thay vì chỉ chạy theo số lượng.
Về dài hạn, ngành thép vẫn tích cực chuẩn bị cho một chu kỳ tăng trưởng mới. Điển hình là việc Hòa Phát đẩy nhanh tiến độ dự án Dung Quất 2, dự kiến vận hành lò cao số 6 vào cuối năm nay. Khi hoàn thành, tổng công suất HRC nội địa sẽ nâng lên 9 triệu tấn/năm, góp phần giảm mạnh nhập khẩu từ các nguồn bên ngoài.
Đây không chỉ là bước đi chiến lược về sản lượng, mà còn là sự chuẩn bị cần thiết trước các yêu cầu kỹ thuật và thuế carbon ngày càng khắt khe từ những thị trường phát triển. Trong tương lai, thép Việt không chỉ cần rẻ, mà còn phải xanh, sạch và có giá trị gia tăng cao.
Nhìn tổng thể, ngành thép Việt Nam đã đi qua giai đoạn khó khăn nhất, khi phải gánh đồng thời áp lực từ chi phí, thị trường và chính sách. Những tín hiệu tích cực trong nửa đầu năm 2025 cho thấy, đáy của chu kỳ suy giảm đã được xác lập, và ngành thép đang dần đi lên bằng chính nội lực.
Dẫu vậy, con đường phía trước vẫn còn nhiều chông gai, đặc biệt là bài toán xuất khẩu và cạnh tranh nội địa. Tuy nhiên, nếu duy trì được nhịp phục hồi ổn định, đồng thời chủ động tái cấu trúc, các doanh nghiệp thép hoàn toàn có thể bước vào một giai đoạn phát triển bền vững hơn, dựa trên chất lượng, công nghệ và chiến lược dài hạn.
Khi đó, ngành thép sẽ không còn bị cuốn vào cuộc đua khốc liệt về sản lượng, mà sẽ trở thành hành trình xây dựng giá trị thực cho một ngành công nghiệp nền tảng – vốn được xem là “xương sống” của quá trình công nghiệp hóa đất nước.
Hà Trần
