“Triệt phá đường dây thực phẩm bẩn - Ofood và cú lừa hàng nghìn tấn dầu ăn giả”

Theo điều tra của Phòng Cảnh sát Kinh tế – Công an tỉnh Hưng Yên, một đường dây sản xuất và tiêu thụ thực phẩm giả có quy mô cực lớn đã bị triệt phá, với tang vật thu giữ hơn 1.000 tấn dầu thực vật nhập lậu, cùng hàng chục nghìn tấn dầu ăn giả đã bị tuồn ra thị trường tiêu dùng.

Tâm điểm của đường dây này là Công ty TNHH Sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food – đơn vị sở hữu nhãn hiệu thực phẩm Ofood. Từ một thương hiệu tưởng như “thân thiện với người tiêu dùng”, công ty này đã dùng thủ đoạn cực kỳ tinh vi: nhập dầu thực vật dùng trong thức ăn chăn nuôi – thủy sản, sau đó chuyển sang các bồn chứa dầu ăn cho người bằng hệ thống đường ống ngầm kín đáo. Để hợp thức hóa sản phẩm, doanh nghiệp này làm giả hồ sơ công bố sản phẩm có chứa Vitamin A – một chất bắt buộc trong dầu ăn thực phẩm – trong khi kết quả kiểm nghiệm lại cho thấy hoàn toàn không có thành phần này.

Không dừng lại ở đó, để tối ưu lợi nhuận, nhóm đối tượng còn lợi dụng chính sách ưu đãi thuế: thuế giá trị gia tăng với dầu ăn cho người là 8%, còn đối với dầu chăn nuôi chỉ là 0%. Như vậy, chỉ riêng việc “đổi tên gọi” sản phẩm, các đối tượng đã thu lợi hàng trăm tỷ đồng. Theo tính toán ban đầu, đường dây này có thể đã tiêu thụ hàng chục nghìn tấn dầu ăn giả, tổng doanh thu bất chính trong 3 năm ước lên tới 8.200 tỷ đồng.

Bị can Đặng Thị Phương – Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food  khai nhận: “Dầu ăn của công ty chủ yếu sản xuất ra để nấu công nghiệp, đưa vào các nhà hàng, nấu ăn, chiên rán”.

Điều đáng sợ là dầu ăn giả chủ yếu được tiêu thụ tại các bếp ăn tập thể, nhà hàng, quán xá và làng nghề chế biến bánh kẹo – đồ ăn vặt cho trẻ em. Điều đó có nghĩa, rất có thể hàng triệu người dân, trong đó có trẻ nhỏ, người già, đã và đang trở thành nạn nhân của dầu ăn bẩn mà không hề hay biết.

Ofood là một nhãn hiệu thực phẩm của Công ty TNHH Sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food. Bên cạnh dầu ăn Ofood có nguồn gốc dầu ăn chăn nuôi, công ty này còn sản xuất các mặt hàng gia vị khác như dầu hào, nước tương, tương cà, tương ớt, mì chính…

Bên cạnh sản phẩm dầu ăn vừa bị xử lý, công ty này cũng kinh doanh mì chính nhãn hiệu Ofood. Tuy nhiên, bao bì mì chính Ofood không ghi xuất xứ sản phẩm, chỉ ghi Chịu trách nhiệm và phân phối sản phẩm: Công ty TNHH Sản xuất và XNK Nhật Minh Food, người tiêu dùng không biết được nguồn gốc mì chính bên trong đến từ đâu. Điều này vi phạm quy định về ghi nhãn hàng hóa, có dấu hiệu vi phạm pháp luật Việt Nam nhằm qua mắt người tiêu dùng để trục lợi.

Việc giấu nhẹm thông tin nguồn gốc sản phẩm là một thủ đoạn để “đánh lạc hướng” người tiêu dùng – khiến họ không thể phân biệt được hàng hóa có xuất xứ minh bạch hay không. Thủ đoạn này cho thấy một chiến lược làm ăn gian dối, có hệ thống, được tổ chức bài bản và kéo dài nhiều năm trời.

Sự nguy hiểm của Ofood và các sản phẩm của Nhật Minh Food không chỉ nằm ở việc vi phạm pháp luật, mà còn ở chỗ đánh đổi sức khỏe cộng đồng để đổi lấy lợi nhuận. Dưới danh nghĩa “gia vị, thực phẩm cho người tiêu dùng”, các sản phẩm này len lỏi vào bữa cơm gia đình, vào suất ăn công nhân, học sinh, sinh viên – và có thể gây ra các hậu quả lâu dài về sức khỏe mà chưa thể thống kê hết.

Theo điều tra, để thực hiện trót lọt chuỗi hành vi phạm tội, các đối tượng đã lập ra nhiều công ty "bình phong" với đầy đủ giấy phép sản xuất dầu ăn thực phẩm. Trong số này, Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ An Dương và Công ty TNHH Thương mại Xuất nhập khẩu An Hưng Phước đóng vai trò quan trọng. Đặc biệt, An Hưng Phước còn được xem là một trong những doanh nghiệp nhập khẩu dầu thực vật lớn nhất cả nước.

Theo Thượng tá Nguyễn Thế Trường, Trưởng phòng Cảnh sát Điều tra tội phạm về kinh tế, tham nhũng và buôn lậu – Công an tỉnh Hưng Yên: “Các đối tượng đã lập ra các công ty bình phong cho mình, hoạt động dưới danh nghĩa sản xuất dầu ăn cho người, sau đó đưa dầu ăn thực chất là nguyên liệu thức ăn gia súc, gia cầm, thủy sản vào các công ty sản xuất thực phẩm”.

Sự tinh vi, bài bản và quy mô của các đối tượng khiến vụ việc không còn là một “sự cố” cá biệt mà là một “tội ác có tổ chức” trong lĩnh vực an toàn thực phẩm – một hồi chuông cảnh tỉnh cho toàn xã hội.

Vụ việc đặt ra câu hỏi nghiêm trọng về hiệu quả quản lý Nhà nước trong lĩnh vực nhập khẩu, sản xuất, lưu thông và giám sát thực phẩm tiêu dùng. Làm sao một công ty có thể hoạt động suốt 14 năm, tiêu thụ hàng chục nghìn tấn dầu ăn không đạt chuẩn mà không bị phát hiện? Tại sao những hồ sơ công bố sản phẩm thiếu trung thực, kết quả kiểm nghiệm không đúng thực tế vẫn có thể được thông qua?

Phải chăng chính sách quản lý đang bị “lách luật”, hoặc việc thanh tra, hậu kiểm chỉ mang tính hình thức, thiếu chiều sâu? Có hay không sự tiếp tay, buông lỏng trách nhiệm từ một bộ phận cán bộ quản lý?

Trong bối cảnh niềm tin của người dân vào thực phẩm sạch đang ngày càng mong manh, những câu hỏi đó không thể không được làm rõ – không chỉ để xử lý nghiêm các cá nhân, tổ chức vi phạm mà còn để bảo vệ quyền được sống khỏe, sống an toàn của hàng triệu người dân.

Ngay sau khi vụ việc được công bố, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã phát đi cảnh báo nghiêm khắc. Theo đó, hành vi sử dụng dầu ăn không đúng mục đích để chế biến thực phẩm cho người là vi phạm nghiêm trọng Luật An toàn thực phẩm, tiềm ẩn nguy cơ lớn đối với sức khỏe cộng đồng.

Cục An toàn thực phẩm khuyến cáo các bếp ăn tập thể, cơ sở chế biến thực phẩm phải yêu cầu nhà cung cấp cung cấp đầy đủ hồ sơ công bố, không chỉ dựa vào bao bì – nhãn mác. Đặc biệt, không sử dụng nguyên liệu thực phẩm không đúng mục đích công bố, kể cả khi có hóa đơn chứng từ hợp pháp.

Người tiêu dùng được khuyến khích báo cáo, tố giác các sản phẩm có dấu hiệu gian lận thực phẩm tới cơ quan chức năng để được điều tra, xử lý kịp thời.

Các bị can chủ chốt trong đường dây đã bị khởi tố về các tội danh: sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm và buôn lậu. Tuy nhiên, đây chỉ là bước đầu. Điều quan trọng hơn là làm rõ trách nhiệm quản lý, truy vết toàn bộ chuỗi cung ứng, tiêu thụ của Ofood và các sản phẩm liên quan, thu hồi toàn bộ hàng hóa vi phạm và ngăn chặn tái phạm.

Đây là lúc các cơ quan chức năng cần chứng minh thái độ “không khoan nhượng với thực phẩm bẩn”. Mọi hành vi vì lợi nhuận mà coi thường sức khỏe người tiêu dùng phải bị xử lý nghiêm theo Bộ luật Hình sự – không chỉ để trừng phạt, mà còn để răn đe.

Nguyễn Kiên